Yurt dışı piyasalarda bu haftanın en önemli gündem maddelerinden bir Çin’in Open AI’ın rakibi olarak DeepSeek’i piyasaya sürmesi oldu. Çin’in ileri düzey çiplere erişememesine rağmen Deep Seek’in Open AI ile rekabet eden düzeye ulaşması başta yarı iletkenler olmak üzere ABD teknoloji hisselerinde sert satışlara yol açtı. Peki, önümüzdeki süreçte DeepSeek'in piyasalara ve Nvidia'ya etkileri neler olabilir? Yapı Kredi Yatırım Yatırım Stratejileri Müdürü Hakan Halaç; “Bazı hisselerde satışların aşırıya kaçtığını düşünsek de önümüzdeki dönemde S&P 500’de düzeltmenin bir miktar daha devam etmesi ve 5,600 seviyelerine doğru bir geri çekilme şaşırtıcı olmayacaktır” diyor. Hakan Halaç’ın konuyla ilgili analizini ekonomist.com.tr okuyucuları için özetledik.
Küresel piyasalarda ABD Başkanı D. Trump'ın açıklamaları yakından izleniyor. Trump, ülkesinin tedarik zincirlerini ve işletmelerini korumak için yüzde 2,5'ten çok daha büyük evrensel gümrük vergileri uygulamak istediğini belirtti. Seçimi kazandıktan sonra kendisinin tarifelerle ilgili açıklamaları piyasaları tedirgin ediyordu. Geçen hafta göreve gelmesiyle piyasaları hareketlendirdi ve açıklamaları hız kesmeden devam ediyor.
Yurt dışı piyasalarda bu haftanın en önemli gündem maddelerinden bir diğeri ise Çin’in Open AI’ın rakibi olarak DeepSeek’i piyasaya sürmesi oldu. Çin merkezli DeepSeek'in yeni yapay zekâ modelinin rakip modellerden daha kısa zamanda ve daha az kaynakla yazılması büyük ölçekli teknoloji şirketlerinin yaptığı milyarlarca dolarlık yatırımın sorgulanmasına neden oldu. Çin’in ileri düzey çiplere erişememesine rağmen Deep Seek’in Open AI ile rekabet eden düzeye ulaşması başta yarı iletkenler olmak üzere ABD teknoloji hisselerinde sert satışlara yol açtı.
Peki, DeepSeek'in piyasalara ve Nvidia'ya etkileri neler olabilir? Yapı Kredi Yatırım Yatırım Stratejileri Müdürü Hakan Halaç’ın konuyla ilgili yorumları şöyle:
Trump’ın teknoloji şirketlerine desteği ABD endekslerini rekora taşımıştı
ABD’de son haftalarda enflasyon verilerinin ılımlı bir seyre işaret etmesi, faiz indirim beklentilerinin tekrar canlanması, tahvil faizlerindeki gerileme ve beklenti üzerinde gelen banka bilançoları risk iştahına olumlu yansımıştı. Bunlara ek olarak başkanlık koltuğuna oturan Trump’ın büyümeyi önceleyen politikalara odaklanarak gümrük vergilerini arka plana atması yatırımcıları cesaretlendirdi.
Trump’ın ikinci kere başkanlık koltuğuna geçiş töreninde teknoloji devlerinin yöneticilerinin boy göstermeleri ve göreve başlama fonuna yaptıkları yardımlar, Başkan yardımcısı JD Vance’in Silikon Vadisi geçmişi, Trump’ın ABD’li teknoloji şirketlerine karşı açılan davalara değinerek Avrupa’yı uyarması, Stargate gibi dev yapay zeka projelerinin açıklanması, Trump döneminde hükümet desteğiyle ABD’deki teknoloji şirketlerinin global bazda dominant pozisyonlarını koruyacaklarının ve burada yapay zekanın önemli rol oynayacağının altını çizmişti.
Çin şirketlerinin yapay zekâ hamlesi bu optimizmi aşağıya çekti
Ancak Çin bazlı bazı teknoloji şirketlerinin (DeepSeek R1, Bytedance's Doubao-1.5 Pro, Moonshot Kimi k1.5) yeni yapay zekâ modellerini Trump’ın başkanlık koltuğuna oturduğu hafta içerisinde açıklamaları ve özellikle DeepSeek’in şaşırtıcı derece ucuz maliyetler ve sınırlı donanım imkanlarıyla teknoloji devlerine rakip bir ürün yaratması, ABD’nin yeni teknolojilerdeki üstünlüğünü sorgulattı ve hisse senedi piyasalarını sarstı.
DeepSeek aslında yaklaşık bir senedir yapay zekâ tarafında kaydettiği gelişmelerle adından söz ettiriyor. Ancak aralık ayında açıkladığı, matematik ve kodlama gibi alanlarda güçlü olan V3 modeli ve geçtiğimiz hafta çıkardığı genel sorgulama ve mantık yürütme konusunda güçlü olan R1 dil modeli ile dikkatleri üzerine çekti ve şirketin aplikasyonunun Apple App Store’da en çok indirilen aplikasyonlar arasında yer alması merakları daha da artırdı.
DeepSeek R1 modeli OpenAI o1’e rakip olarak gösterilirken, çok daha düşük maliyetler ve kısıtlı donanım imkanları ile geliştirilerek kıyaslanabilir bir performans sunması, Çin yazılımcılarının donanım tarafındaki sıkıntıların etrafından dolaşacak yöntemler geliştirdiklerini gösterdi.
Yatırımcılar hazırlıksız yakalandı
ABD ve Çin son senelerde global düzende iki önemli güç kutbu haline gelirlerken, Çin ABD’ye ekonomik büyüklük konusunda rakip olsa da finansal ve teknolojik etki alanı anlamında ABD’nin gerisinde kalıyor. Ancak son gelişmeler ABD’nin güçlü kası olan yenilikçi teknolojiler ve özellikle de yapay zekâ uygulamaları konusunda Çin’in de rekabetçi olabileceğini gösterirken, bu konuda ABD’li şirketlerin yaptıkları dev yatırımların verimliliğinin sorgulanması, yatırımcıları hazırlıksız yakalamış gibi duruyor.
Bilanço sezonunda CAPEX yatırımları sorgulanacak
ABD’deki teknoloji devlerinin birbirleriyle altyapı ve donanım yatırımları konusunda yarışa girerek milyarlarca dolar harcadıkları (5 tane dev teknoloji şirketi yapay zeka altyapısına $250 milyar üzerinde harcama yapmayı planlıyor) ve her geçen gün de yatırım harcamalarını yukarıya çektikleri bir dönemde (Meta önümüzdeki sene için yapay zekaya $60-$65 milyar harcama yapacağını açıklamıştı), yapay zeka uygulamalarının çok daha düşük maliyetle, daha verimli ve daha düşük kapasiteli donanım kullanılarak yapılabileceği düşüncesi kafaları karıştırmış durumda.
Bu hafta gelecek bilançolarla dev teknoloji şirketlerinin ileriye yönelik verecekleri yatırım projeksiyonları ve bu yatırımları hangi alanlara kaydıracakları çok önem kazanıyor. Bu harcamalardan büyük pay alan donanım şirketleri için konu oldukça kritik bir hale gelmiş durumda. Yatırımcılar da son gelişmeler ışığında dev teknoloji şirketlerinin yaptıkları yapay zekâ yatırımların geri dönüşünü daha çok sorgulayacaklardır.
Piyasalara etkisi: Önce sat, sonra soru sor...
DeepSeek haberlerinin piyasalara etkisine baktığımızda ilk etapta hisse senedi endekslerinde ciddi bir sarsıntı yarattığını gördük. ABD’deki S&P 500 ve Nasdaq 100 gibi büyük hisse senedi endekslerinin ve bu endeksleri takip eden borsa yatırım fonlarının ağırlıklarının önemli kısmının teknoloji şirketlerinden oluşması, bu şirketlerin değerlemelerinde gelecekte elde edilecek kâr ve nakit akışı büyümesinin etkisinin dominant olması ve bu büyümeye etki eden en önemli faktörün yapay zekâ teması olması, son gelişmeleri piyasaların yönü açısından çok önemli hale getiriyor.
Yapay zekâya yönelik harcamaların büyük ölçüde altyapı yatırımlarına ve gelişmiş donanım ihtiyacına odaklanması dolayısıyla, eğer bu noktada daha büyük kapasitelere ve gelişmiş cihazlara ihtiyaç yoksa bundan en çok; veri merkezleri, bu veri merkezlerinde kullanılan çip, server, network ekipmanları gibi donanımların üreticileri, bu cihazları üretmek ve test etmek için gerekli olan makina ve ekipmanları üreten şirketler, veri merkezlerinin artan enerji ihtiyacını karşılamak üzere kapasite arttıran enerji ve elektrik üretim şirketleri gibi son dönemde yapay zeka ekosistemi içerisinde giren çok sayıda şirket etkilenecektir.
Nitekim haberler sonrasında bu şirketlerin büyüme ivmelerine yönelik soru işaretlerinin oluşması özellikle çip sektöründe panik satışlarına yol açsa da son dönemde yapay zekâ ekosisteminin oldukça genişlemesi ve enerji şirketlerini de içerisinde alması dolayısıyla satışların çok sayıda sektörü de etkisi altına aldığını gördük.
Yatırımcılar her ne kadar daha önce de yapay zekânın nereye evrileceği konusunda emin olmasalar da en azından altyapı yatırımlarının devam etmesinin bazı şirketlere öngörülebilir bir kâr patikası sunduğunu görüyorlardı. Ancak bu yatırım tezinin baştan sorgulanmaya başlaması belirsizliği artırırken, birçok yatırımcı risk yönetimi için önce satışa giderek sonra soru sormayı tercih ediyor. Bu noktada bu hafta ve haftaya gelecek olan teknoloji bilançolarında şirketlerin satış ve kâr projeksiyonları, DeepSeek ile ortaya çıkan ve daha az kaynakla daha çok iş yapabilen yapay zekâ modellerinin operasyonlarına etkilerine yönelik yorumları ve en önemlisi ‘Harika Yedili’nin sermaye harcamalarına yönelik planları endeksin yönü konusunda belirleyici olacaktır.
Ocak ayı için endekslerde düzeltme beklentimiz, farklı bir sebeple geldi
Büyük resme baktığımızda; bizim bu yıl için beklentimiz ocak ayının ikinci yarısında bir satış baskısının ön plana gelebileceği ve bir düzeltmenin başlayabileceğine yönelikti. Hatta senenin devamında bir kere daha, daha derin bir geri çekilme yaşayabileceğimizi düşünüyorduk.
Burada şüphesiz böyle bir sürprizi öngörmemiş olsak da Trump’ın başa gelmesi ile politik gelişmelerin neden olacağı oynaklık, hisse senetlerinde değerlemelerin yapay zekaya yönelik spekülatif beklentilerin de etkisi ile tarihsel olarak oldukça pahalı seviyelere yaklaşmış olması, dördüncü çeyrek bilançolarında şirketlerin kar büyümesine yönelik optimizmin çok artması, bizi sene başında daha temkinli olmaya itti.
Bu noktada biz bazı hisselerde satışların aşırıya kaçtığını düşünsek de önümüzdeki dönemde S&P 500’de düzeltmenin bir miktar daha devam etmesi ve 5,600 seviyelerine doğru bir geri çekilme şaşırtıcı olmayacaktır.
Nvidia’da panik aşırıya kaçtı
Yapay zekâ denildiği zaman ilk akla gelen, bizim de uzun zamandır en beğendiğimiz hisseler arasında yer alan ve bu alana yapılan harcamalardan en büyük payı alan Nvidia şüphesiz bu gelişmelerden en çok etkilenen isim. Şirketin GPU’ları ve platformları, modellerin geliştirilmesi ve eğitilmesi noktasında en kritik rolü üstlenirken, yapay zekâ çipleri alanında şirket dominant konumunu sürdürüyor.
Bu alanda Nvidia’nın hegomonyasının arkasındaki en önemli dinamik, şirketin rakiplerinden çok daha yüksek kapasitede ve üstün donanım üretebilmesi, bunu yazılım ile de destekleyerek bir platform halinde ürününü müşterilerine sunarak, yüksek işlem kapasitesinin ön planda olduğu bir ortamda katma değer yaratabilmesiydi. Şirket ürünlerine olan talebin de çok yüksek olması dolayısıyla çok yüksek fiyatlar belirleyerek kâr marjlarını da açık tutabiliyor hatta genişletebiliyordu. Ancak DeepSeek’in her ne kadar ürünlerini geliştirirken Nvidia çipleri kullanmış olsa da H800 gibi eski ve daha düşük kapasiteli bir versiyonu kullanması ve sonuç olarak da makul bir maliyetle rekabetçi bir ürün geliştirmesi, yapay zekâ platformlarının geliştirilmesinde bu kadar gelişmiş çiplere ihtiyaç duyulmayabileceğini ve maliyet faktörünün de göz önüne alınması gerektiğini düşündürdü.
DeepSeek’in yapay zekâ asistanını kullanıcılara ChatGPT’nin yaklaşık 20’de 1’i gibi bir fiyatla sunmaya başlaması, rekabeti artırarak yapay zekâ platformlarının hızla üretim süreçlerini daha verimli hale getirmeye ve harcamalarını da bu yönde azaltmaya itebilir. Bu açık şekilde Nvidia için kısa vadede olumsuz bir gelişme ve birçok dev teknoloji şirketi, veri merkezi ve donanım yatırımlarını tekrar ele alacaktır.
Nitekim hissede dün yaşanan yüzde 17 düşüş ve 589 milyarlık dolarlık piyasa değeri kaybı, bu kaygıların önemli ölçüde yansıtıldığını gösteriyor. Ancak hissedeki panik satışlarının bir nedeni de son dönemde çok popüler hale gelen hisse özel çıkarılan kaldıraçlı ETF’lerin yarattığı etkiydi. Yatırımcılar şirketten önemli bir olumsuz gelişme beklemedikleri için rehavete de kapılarak 2x, 3x kaldıraçlı fonlara ilgi gösterirlerken, bir fonun büyüklüğünün 5 milyar dolara kadar ulaştığını görmüştük. Dün yaşanan şok düşüşle beraber gelen margin call’lar, yatırımcıların mecburi satışlar yapmalarına da yol açtı.
Nvidia’ya ilişkin kaygılar
Her ne kadar böyle bir gelişme beklenmese de Nvidia’nın büyüme hızına göre uzun zamandır makul değerlemelerle işlem görmesinin arkasındaki iki önemli neden;
a) Rekabetçi üstünlüğü ve sağlıklı kâr marjlarını çok hızlı genişleyen bir sektörde ne kadar sürdürebileceği
b) Veri merkezlerinden gelen talep yavaşladığında ve gelecekte bu kadar gelişmiş ve yüksek fiyatlı çiplere ihtiyaç duyulmadığında şirketin ne yapacağı kaygılarıydı.
Bu kaygıların DeepSeek ile daha somut bir hale bürünmesi, Nvidia’da baskıya neden oldu. Her ne kadar henüz gelişmiş yapay zekâ çipleri konusunda şirkete ciddi bir rakip çıkmamış olsa da Nvidia’nın tanıdığı imkanlarla çok daha verimli ve düşük maliyetli bir son ürünün ortaya çıkmasıyla şirketler şu ana kadar yaptıkları yatırımlarını bir miktar hazmetmeyi ve ellerindeki malzemeyi daha verimli kullanacak yollara kapital harcamalarını yönlendirmeyi tercih edebilirler.
Bu Nvidia’nın en gelişmiş ürünlerine talebi azaltabilir ve dev teknoloji şirketlerinin 2026 CAPEX bütçelerini revize etmeleri, şirketin büyüme ivmesini de aşağıya çekebilir. Ancak zaten beklentiler 2026 senesi ile sonunda (2027 Ocak ayında biten mali yıl) büyümenin yüzde 20’lere doğru geri çekilmesi yönündeydi.
Ucuzlayan yapay zekâ aplikasyonları yeni kazananlar ortaya çıkaracaktır
Her ne kadar altyapı yatırımlarından gelir elde eden donanım şirketleri için son gelişmeler kısa vadede olumsuz olsa da yapay zekayı ürünlerine yansıtan ve son kullanıcıya hitap eden platformlar için maliyetlerin gerilemesi ve verimliliğin artması çok önemli bir gelişme. Özellikle yeni teknolojinin adaptasyonunda maliyetlerin aşağıya inmesi şirketlerin ve tüketicilerin bu ürünleri kullanması, alışması ve günlük hayatına alması konusunda kritik önemde. Dolayısıyla bu gelişmeler yapay zekanın geniş çaplı adaptasyonu için olumlu ve bunun etkilerini muhtemelen yazılım şirketlerinde göreceğiz.
Yatırımcıların DeepSeek’in yapay zekâ modellerine daha verimli olma yolunda yaptığı katkıyı ABD-Çin arasındaki bir teknoloji savaşından çok, yapay zekânın daha makul maliyetlerle kullanım alanının genişlemesi ve farklı alanlara adapte edilmesi ile farklı yeniliklere kapı açması olarak görmeleri daha mantıklı olacaktır.