SİBEL ATİK
satik@ekonomist.com.tr
Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru hattıyla yıldızı parlayan Adana'nın Ceyhan ilçesi, petrokimya yatırımlarının da merkezi olmaya doğru gidiyor. Ekonomide yaşanan zorlu sürece rağmen büyük ölçekli yatırımları çekmeye devam eden Ceyhan, kurulacak endüstri bölgesiyle petrokimyada üretim üssü olacak.
Petrolde farklı arz kaynaklarının kesiştiği nokta olarak bu alanda ithalata set çekmeyi hedefleyen bölgenin, Mersin ve İskenderun limanlarına yakınlığıyla ihracatın da önemli adresi olması bekleniyor.
KİMLER YATIRIM YAPACAK?
Bölgede yatırıma dair ilk somut adım Rönensans Holding'ten geldi. 1,2 milyar dolarlık polipropilen tesisi için Cezayir'in milli enerji şirketi Sonatrach ile Rönesans arasında imzalar atıldı.
Bölgede yatırım için yer tahsisi bekleyen bir diğer şirket ise Erdemoğlu Holding. Sasa'nın yüzde 51 'ini alarak polyester sektörüne beş yıl önce giren Erdemoğlu, petrokimyada 7,5 milyar dolarlık yatırım yapmayı planlıyor.
CFS Petrokimya da bölgede yatırım yapmaya hazırlanıyor. Şirket, 5,3 milyar dolarlık yatırım yaparak 500 bin ton polipropilen üretmeyi planlıyor. Gübre işinde Ceyhan bölgesinde tesisi olan Tekfen Holding'in de bölgede yatırım fırsatı kolladığı ifade ediliyor.
10 BİN KİŞİYE İSTİHDAM
Türkiye'nin iki temel boru hattı olan Bakü-Tiflis-Ceyhan ve Kerkük-Yumurtalık ham petrol boru hatları Ceyhan'da kesişiyor. Kerkük petrolü bir süre askıda kalmış olsa da petrol akışı bu ay itibariyle yeniden başladı. Bunun ardından da beklendiği gibi yatırımlar açıklanmaya başladı.
Ceyhan Mega Petrokimya Endüstri Bölge-si'ne dair bilgi veren Sanayi ve Ticaret Bakanı Mustafa Varank, bu adımla yerli ve yabancı yatırımcıya güzel bir mesaj verdiklerini söylüyor.
Petrokimya Endüstri Bölgesi'nin yaklaşık bin 350 hektarlık bir alanda kurulacağını ve petrokimya şirketlerini bir arada toplayacağını belirten Varank, bölgede kamulaştırma çalışmalarının sürdüğünü ifade ediyor. Yaklaşık 8 milyar dolarlık yatırımla hayata geçecek bölgenin toplamda 10 bin kişiye istihdam sağlaması öngörülüyor.
2023'TE DEVREYE GİRECEK
Bölgeye ilk yatırımı yapacak grup olan Rönesans Holding, bu yatırımla 600 kişiye istihdam sağlayacak. Cezayir'in milli enerji şirketi Sonatrach ortaklığıyla polipropilen üretim tesisi yatırımına imza atan Rönesans Holding, aynı zamanda endüstri bölgesinin teknik hizmetlerini sağlamak üzere işletmeci de olacak.
Ceyhan Mega Petrokimya Endüstri Bölgesi'nde kurulacak yıllık 450 bin ton üretim kapasiteli tesisin 1,2 milyar dolar yatırım bedeliyle 2023 yılında hayata geçmesi hedefleniyor.
Rönesans Holding Başkanı Dr. Erman Ilıcak, Gaziantep'in dünyada en fazla polipropilen kullanılan şehirlerden biri olduğunu, bu yatırım için hammadde kaynaklarına ve Gaziantep'e yakınlığı nedeniyle Ceyhan'ın merkez seçildiğini söylüyor.
Ilıcak, bu konuda şu bilgileri veriyor: "Türkiye 2017 yılında kimya sektöründe 38 milyar dolarlık ithalat yaptı. Tek başına petrokimya sektöründe ise geçtiğimiz yıl 13 milyar dolar dış ticaret açığı verildi. Bu tutar imalat sanayiinde verilen dış ticaret açığının yüzde 30'una karşılık geliyor.
Yıllık 2,2 milyon ton polipropilen, 2,6 milyon ton polietilen ve 1,5 milyon ton PVC ithalatı yapılıyor. Dünya tüketiminin yüzde 3-4'ünü Türkiye ithal ediyor ve tesisimiz polietilen ithalatının yüzde 25'inin ikame edecek."
YER TAHSİSİ BEKLİYOR
Bölgede yatırım hazırlığında olan bir başka kuruluş da Erdemoğlu Holding. Erdemoğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Erdemoğlu, bölgede yatırım yapmayı planladıklarını ve yer tahsisi beklediklerini ifade ediyor.
Erdemoğlu, Türkiye'nin hammaddesini ithal ettiği emtiaları üretip cari açığı kapatmaya destek vermek istediklerini söylüyor. İbrahim Erdemoğlu, "Bu yıl teşvik belgesi aldık. Arsa konusu halledilirse, 7,5 milyar dolarlık bir yatırım olacak. Bu yatırım için inşaata hızla başlama kararlılığında olduğumuzu bakanlığa ilettik" diyor.
BÖLGE DIŞINDA DA YATIRIMLAR VAR
Özel sektörün petrokimyadaki yatırım hamlesi Ceyhan bölgesinin dışına da taştı. Ceyhan bölgesinin dışında yatırım açıklayan iki önemli şirket var. Türkiye'nin en büyük petrokimya üreticisi olan Petkim, kendi tesisinin olduğu Aliağa'da yatırım yapacak.
SOCAR Türkiye CEO'su Zaur Gahramanov'un daha önce açıkladığı gibi, Petkim'de ikinci tesis yatırımının 2023'te devreye girmesi bekleniyor. Aliağa'da devreye girecek petrokimya tesisinin yatırım bedeli 1,6-2 milyar dolar olarak öngörülüyor.
Bu tesisle Türkiye'nin şu anki 1 milyon tonluk saf tereftalik asit (PTA) ithalatının sıfırlanması, pareksilen (PX) ürünlerinde ise 800 bin tonluk ithalatın azaltılması bekleniyor.
Ceyhan dışında bir diğer yatırım hamlesi ise Metcap Energy'den geldi. Şirket, Katar merkezli Fusion Dynamics ile planladığı bu yatırımı Trakya'da yapacak. 4 milyar dolarlık yatırımla 2023'te hayata geçecek doğal gaza dayalı kimya tesisi, yıllık 2,6 milyon ton metanol ve 1 milyon ton hafif olefin üretim kapasitesine sahip olacak.
GÜRKAN KUMBAROĞLU(ENERJİ EKONOMİSİ DERNEĞİ BAŞKANI)
“PETROKİMYADA İHRACATÇI OLABİLİRİZ”
"Türkiye'nin ithalat kalemleri içinde ilk sırada petrol ve doğal gaz ile enerji sektörü, ikinci sırada ise petrokimya ürünleri ile kimya sektörü geliyor. Gerekli yatırımlar yapılırsa avantajlı coğrafi konumuyla Türkiye özellikle petrokimya ürünlerinde ihracatçı ülke olabilir. Bunun için Ceyhan avantajlı lokasyonlardan biri olarak öne çıkıyor.
Ceyhan'ın petrokimya yatırımları için merkez seçilmesi çok uygun çünkü petrolde farklı arz kaynaklarının bir araya geldiği bir kavşak. Hem arz tarafında çok yerinde bir lokasyon hem de talep tarafında Doğu Akdeniz üzerinden uluslararası pazarlara erişim açısından çok avantajlı bir konumda. Doğu Akdeniz aynı zamanda geniş hidrokarbon potansiyeliyle dikkat çekiyor ve buradan çıkarılacak petrol için de Ceyhan'daki petrokimya tesisleri çekim noktası olur.
Bütün bunların yanı sıra Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde de yüksek miktarda kaya gazı ve petrolü olduğu biliniyor. Buradaki potansiyel için de Ceyhan bir çekim merkezi konumunda. Öngörülen yatırımlarla Ceyhan'ın bölgesel bir enerji üssü olmasının önü açılacak."