TÜİK verilerine göre, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış gayri safi yurtiçi hasıla ise yüzde 11 daraldı. Türkiye, 2020 ilk çeyrekte yüzde 4,5 büyümüştü.
ARAM EKİN DURAN
eduran@ekonomist.com.tr
Piyasa beklentisinin ikinci çeyrek için yüzde 10-11 küçülme olması nedeniyle, beklentilere paralel bir sonuç geldiği söylenebilir.
Buna karşın hizmet sektöründeki daralma ile finans ve sigorta faaliyetlerindeki büyüme dikkat çekti. Hizmet sektörü, ikinci çeyrekte yüzde 25 küçülürken, hükümetin kamu bankaları üzerinden özendirdiği kredi paketleri sonrasında finans ve sigorta faaliyetleri ikinci çeyrekte 27,8 büyüdü.
Sanayi sektöründeki daralma yüzde 16,5 olurken, inşaat sektöründeki daralma ise yüzde 2,7 olarak gerçekleşti. Aynı dönemde tarım sektörü yüzde 4, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 11 büyüdü.
Bu dönemde devletin nihai tüketim harcamalarında yüzde 0,8'lik düşüş de dikkat çekti. Yerleşik hane halklarının tüketim harcamaları ise yüzde 8,6, gayrisafi sabit sermaye oluşumu yüzde 6,1 azaldı.
Üretim yöntemiyle GSYH tahmini, 2020 yılının ikinci çeyreğinde cari fiyatlarla bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 1,3 artarak, 1 trilyon 42 milyar TL oldu.
GSYH'nin ikinci çeyrek değeri cari fiyatlarla dolar bazında 153,2 milyar olarak gerçekleşti. Mal ve hizmet ithalatı ise 2020 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 6,3 küçülürken, ihracattaki düşüş yüzde 35,3 olarak gerçekleşti.
KÜRESEL BAZDA KÜÇÜLME DÖNEMİ
Pandeminin özellikle nisan ve mayıs aylarında ekonomide yarattığı felç hali nedeni ile başta önde gelen ekonomiler olmak üzere, küresel çapta bir küçülme yaşanıyor.
Bugüne kadar dünya genelinde açıklanan ikinci çeyrek büyüme verilerine göre, Euro Bölgesi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 15, OECD ülkeleri ise ortalama yüzde 10 küçüldü.
Bu dönemde Alman ekonomisi yüzde 9,7 daralırken, pandeminin ağır vurduğu Amerika Birleşik Devletleri ise yüzde 30'dan fazla küçülerek, İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana en olumsuz büyüme performansını ortaya koydu. Bir diğer dünya devi Japonya ikinci çeyrekte yüzde 27,4 küçülürken, İngiltere yüzde 20, Rusya ise yüzde 8,5 daraldı.
Covid-19 salgınının ortaya çıktığı Çin ise ikinci çeyrekte hızlı bir toparlanma yaşayarak ekonomisini yüzde 3,2 büyütmeyi başardı. Türkiye'nin üçüncü ve dördüncü çeyrekte artması beklenen ihracat ve iç talebine etkisi ile 2020'nin tamamında yüzde 2,5 küçülme ile sıfır büyüme arasında bir büyüme performansı göstermesi bekleniyor.
PROF. DR. HAKAN KARA / BİLKENT ÜNİVERSİTESİ "YILI YÜZDE 2 CİVARI KÜÇÜLME İLE KAPATIRIZ"
"Banka kredilerindeki çok hızlı artışlar, büyümenin daha da negatife gitmesini engellemiş gibi görünüyor. Önümüzdeki dönem açısından ise özellikle üçüncü çeyreğe ilişkin veriler, ekonomide güçlü bir toparlanmaya işaret ediyor.
İhracatın yavaş da olsa toparlanmaya başlaması ve kredilerin hızlı bir artış göstermesiyle beraber dayanıklı tüketim, otomobil ve konut gibi sektörlerdeki artışların da desteğiyle sanki üçüncü çeyrekte büyüme tekrar sıfırlara, hafif pozitiflere çıkabilir. Türkiye ekonomisinin 2020'nin genelini ise yüzde 2 civarı bir küçülme ile kapatabileceğini düşünüyorum."