AYŞEGÜL SAKARYA PEHLİVAN
asakarya@ekonomist.com.tr
Türkiye'nin en dinamik sektörlerinden biri olan perakende 2017'de 2016'nın olumsuz etkilerini üzerinden atmayı başardı. Sektör yüzde 9 civarında büyüme yakaladı. Kurlardaki oynaklık sektörü olumsuz etkileyen gelişmelerin başında yer aldı. Markalar maliyetlerinde oluşan ek yük nedeniyle planladıkları yatırımlar konusunda çekimser kaldı. AVM'ler ve perakendeciler arasındaki kira anlaşmazlığı 2017'de de tartışmalara neden oldu.
2018'de kur dalgalanması ve yükselen maliyetler yine perakende sektörünün gündeminde olacak. Stok, nakit akışı ve maliyetleri kontrol altında tutmaya yönelik projeler ön plana çıkacak. Diğer taraftan perakendeciler yeni nesil tüketicilere ulaşmaya odaklanacak.
Türkiye Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Federasyonu (TAMPF) Başkanı Kubilay Özerkan, "Müşteri aldığı ürünle birlikte deneyim ve deneyimin kişiselleşmesini istiyor. Bazı güvenilir araştırma şirketleri tüketici yolculuklarında omnichannel payının katlanarak arttığını söylüyor. Bu anlamda dijital dönüşüm ile sektörün daha da hızla değişeceğini söylemek yanlış olmaz" diyor.
KÂRLILIKTA DÜŞÜŞ ZORLUYOR
Hazır giyim perakendesindeki sıkıntılar özellikle istihdama olumsuz yansıdı. 2017'de 25 bin yeni istihdam sağladıklarını söyleyen BMD Başkanı Sinan Öncel, aslında yıla başlarken 65-70 bin yeni istihdam sağlamayı öngördüklerini belirtiyor. 2017'yi yüzde 10-15 gibi bir büyümeyle kapatması beklenen hazır giyim perakendecilerinin 2018 hedefi de yine çift haneli büyüme yakalamak.
2018'de sektörü meşgul edecek konulardan biri kârlılıktaki düşüş olacak. Sinan Öncel, karlığının azalmasında en önemli etkenin dövize endeksli yapılan ve henüz güncellenemeyen kira kontratları olduğunu söylüyor. Öncel, "Hammadde maliyetlerindeki artış ve ithalat vergileri de kârlılığımızı düşüren etkenler arasında. Dövize endeksli kiralarla ilgili maliyet baskısı devam ettiği için markalarımız daha çok yurtdışına yöneliyor" diyor.
YURTDIŞINA YÖNELİŞ VAR
Yurtiçindeki yavaşlamanın aksine yurtdı-şındaki mağaza yatırımları artarak devam etti. 2017'ye başlarken 2 bin 500 civarında olan yurtdışı mağaza sayısı 11 ayda 3 bin 115'e ulaştı. Yurtdışında halen 3 bin 150 olan mağazasayısının 2018'de 4 bine ulaşması bekleniyor.
270 milyar TL büyüklüğe ulaştığı tahmin edilen organize gıda perakendesi 2017'de de büyümesini sürdürdü. Sektörün 2017 yılını yaklaşık yüzde 9 büyümeyle kapattığı tahmin ediliyor. Kârsızlık nedeniyle sorun yaşayan yerel marketler verimliliği odağına koydu. BİM, A101 gibi ucuzluk marketleri ise büyümeyi sürdürdü. A101 ve BİM arasındaki rekabet mağazacılık tarafında iyice kızıştı.
2017'de yüzde 14 büyüyen teknoloji perakende pazarında büyümenin lokomotifi beyaz eşya oldu. ÖTV indirimlerinin etkisiyle satışlar artış gösterdi. Fiyat rekabeti devam etse de teknoloji perakende şirketleri müşteri memnuniyeti çalışmalarına odaklanmaya başladı. Bu doğrultuda 2018'de de rekabetin müşteri memnuniyetini artırmaya yönelik dijitalleşme yatırımlarına kayacağını söylemek mümkün.
AVM'LERE 4 MİLYAR TL
AVM yatırımları önceki yıllara göre azalsa da hala gözden düşmüş değil. 2017 yılında 16 yeni AVM açıldı. AVM'lerin 2017 yılında yaklaşık 110 milyar TL'lik ciroya ulaştığı tahmin ediliyor. Sektörün 2018 yılı ciro öngörüsü ise 125 milyar TL'yi buluyor. 2018'de AVM sektörüne 4 milyar dolarlık yatırım yapılması bekleniyor.
2018 ve 2019'da yatırımların önceki yıllara göre azalmasını öngördüklerini söyleyen Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği Başkanı Hulusi Belgü, "Her ne kadar yatırımcı ve tüketici biraz daha temkinli olsa da sektörümüz yatırımlarıyla büyümeye devam edecektir" diyor. Perakende sektörünün toplam istihdamı ise şu anda yaklaşık 500 bine ulaşmış durumda. Bu sayının 2018'de 520 bine çıkması bekleniyor.
KUBİLAY ÖZERKAN TAMPF BAŞKANI
“GELENEKSEL VE ORGANİZE PERAKENDE KUCAKLAŞACAK"
“2019 yılında seçimler olduğunu düşünecek olursak, 2018 popülist söylemlere fırsat vermeden organize perakendeyi ekonomiye, istihdama büyük B katkısıyla bir kez daha çok iyi anlatmamız gereken bir yıl olacak. Sektörde safları sıklaştırmamız, birlik olmamız gerekecek.
Geleneksel ve organize perakendenin kucaklaşarak birlikte büyümeye devam edecekleri bir dönemdeyiz. İşbirliğiyle atılacak adımlar, kat edilecek yollar ülke ekonomisine katma değer olarak geri dönüş sağlayacak. Geleneksel ve organize perakendenin birbirinin rakibi değil tamamlayıcısı olarak el ele yürüyeceği bir gelecek vizyonu planlıyoruz.”
SİNAN ÖNCEL BMD BAŞKANI
“YURTDIŞI MAĞAZA SAYISI ARTIYOR”
“Halen BMD üyesi 410 markanın yurtiçinde 393 AVM'de ve caddelerde yaklaşık 70 bin mağazası bulunuyor. Markalarımız yurtdışında da önemli işlere imza atıyor. Halen 100 BMD markasının 108 ülkede 3 bin 150 mağazası ve 11 bin 500'e yakın satış noktası var. Zor bir yıl olmasına rağmen organize perakende 2017'yi yüzde 10-15 gibi çift hanelerde bir büyümeyle kapattı. Perakendede reel büyüme hızı düşüyor. Özellikle dövize bağımlı kiralara bir çözüm bulunmalı.
Bu sorunları bir an önce çözüp asıl işimiz olan tasarıma, inovasyona, katma değerli üretime ve ticarete odaklanmak istiyoruz. Dövize endeksli kiralarla ilgili maliyet baskısı devam ettiği için markalarımız daha çok yurtdışına yöneliyor. Yurtdışındaki mağaza sayısının 2018'de 4 bine yaklaşacağını öngörüyoruz. Yurtiçinde ise BMD üyesi markalarımızın 2018'de 25-30 bin yeni istihdam sağlayacağını tahmin ediyoruz."
HULUSİ BELGÜ AYD BAŞKANI
“YATIRIMCI VE TÜKETİCİ TEMKİNLİ”
“2018 Türkiye ekonomisi açısından 2017 yılı ile karşılaştırdığımızda çok daha temkinli yaklaşmamızı gerektiren bir döneme işaret ediyor. Ülke ekonomisinin 2017’de yüzde 6’nın üzerinde büyüdüğü tahmin ediliyor. 2018 yılında bu büyüme rakamlarının yakalanması güç olmakla birlikte ekonomik daralma da beklenmiyor. İçeride ve dışarıda yaşanan yoğun siyasi gelişmeler ekonomiyi de yakından etkiliyor.
Yükseliş trendine giren enflasyon, yüksek kurlar ve faiz baskısı hem yatırımcı hem de tüketici açısından temkinli yaklaşmayı gerektiriyor. Ancak elbette sektörümüz yatırımlarıyla büyümeye devam edecektir. Diğer yandan perakende markalarının yurtiçi büyüme planlarına ek olarak yurtdışı açılımları ve yatırımları hızla devam ediyor"