CEREN ORAL BALABAN
coral@ekonomist.com.tr
27 Kasım - 10 Aralık 2022 tarihli sayıdan
Borsa İstanbul’da (BİST), bir bilanço sezonunun daha sonuna geldik. 2022’nin temmuz-ağustos-eylül aylarını kapsayan üçüncü çeyreğine ilişkin finansallar geçen hafta itibarıyla tamamlandı.
Piyasadaki genel beklenti, borsa şirketlerinin güçlü net kâr ve net satış büyümesine imza atacağı yönündeydi. Yapı Kredi Yatırım analistleri; üçüncü çeyrekte, çeyreksel olarak yüzde 81 ile hem yüksek olan hem de artan enflasyonun, inceledikleri tüm endüstri şirketlerinin finansalları açısından en önemli ve belirleyici ortak tema olduğunu söylüyor.
Bunu döviz değişimlerinin ve baz etkisinin izlediğini kaydeden kurum analistleri; üçüncü çeyrekte döviz değişimlerinin alışıldığı üzere sadece zayıf TL’yi değil, bu sefer Euro’nun dolar karşısındaki değer kaybını da içerdiğine dikkat çekiyor.
ÖZEL TABLO HAZIRLADIK
Borsa, rekor üstüne rekor kırmaya devam ederken üçüncü çeyrekte açıklanan güçlü bilançolardan da destek aldı. Borsada bilanço dönemi öncesinde olumlu beklentilerin satın alınmasıyla başlayan yükseliş, olumlu gelen dokuz aylık bilançolarla daha da ivmelendi.
Biz de bilançoları; finans şirketlerini, holdingleri, yatırım ortaklıklarını, GYO’ları dâhil etmediğimiz bir tabloyla detaylı inceledik. 2022 dokuz aylık dönemde 500 milyon TL net satış, 50 milyon TL FVAÖK ve 50 milyon TL net kârın altında kalan şirketleri tablomuza dahil etmedik.
Şirketleri bu üç kriterde yıllık değişimlerine göre sıraladık ve en iyi sonuçları elde eden 34 şirkete ulaştık. Girişim Elektrik, Naturelgaz, Ayen Enerji, Odaş Elektrik, Çan2 Termik, Tüpraş, Desa Deri ve Tukaş üç rasyoda da sıralamaya girdi.
ÖNE ÇIKAN SEKTÖRLER
Ziraat Yatırım Araştırma Uzmanı Gaye Aksongur Yavuz; bilanço döneminin sona erdiği 15 Kasım'a kadarki süreçte BİST-TÜM'de üçüncü çeyrek finansallarını açıklayan 447 şirket olduğunu söylüyor. Aksongur Yavuz; bu 447 şirketin 2022 üçüncü çeyrek toplam ana ortaklık net dönem kârının 2021'in üçüncü çeyreğine göre yüzde 251,7 artarak 266 milyar 583 milyon TL'ye yükseldiğini aktarıyor.
Üçüncü çeyrekte sektörel bazda en yüksek yıllık kâr artışını sırasıyla büyük bankaların, holdinglerin ve havayolu şirketlerinin kaydettiği bilgisini veren Gaye Aksongur Yavuz; petrokim-yanın da en yüksek kâr artışı gözlenen sektörler arasında yer aldığını belirtiyor.
Gaye Aksongur Yavuz; analizine şöyle devam ediyor: "Büyük bankalardaki yüksek kâr artışında, TÜFE endeksli tahvillerden elde edilen gelirler ve kredi-mevduat makasındaki olumlu seyir belirleyici oldu. Holdinglerde; Koç Holding, Sabancı Holding ve Alarko Holding'in yıllık kârlarındaki yüksek artışlar dikkat çekti.
Havayolunda Covid sonrası normalleşmeyle artan yolcu sayıları kârlılığı destekledi. Şirket bazında üçüncü çeyrekte yıllık kâr artışına en yüksek katkıyı THY sağladı. THY; 2021 üçüncü çeyrekte 6 milyar 291 milyon TL olan net kârını 2022 üçüncü çeyrekte 27 milyar 118 milyon TL'ye çıkardı. THY'nin ardından BİST-TÜM'ün kâr artışına en yüksek katkıyı Koç Holding ve Akbank yaptı."
NEGATİF ETKİLEYEN ŞİRKETLER
Üçüncü çeyrekte BİST-TÜM'deki kâr artışını olumsuz etkileyen sektörler; demir-çelik, girişim sermayesi yatırım ortaklığı (GSYO), dayanıklı tüketim ve medya oldu. Ziraat Yatırım'ın analizine göre; bu konuda ilk sırada demir-çelik geliyor.
Erdemir, İskenderun Demir Çelik ve Kardemir'in üçüncü çeyrekte kârları sırasıyla yüzde 48,7, yüzde 78,4 ve yüzde 85,7 geriledi. GSYO'lar arasında yer alan Gözde Girişim'in yıllık kârı yüzde 45,8 düştü. Verusatürk Girişim de bu çeyrekte zarar açıkladı.
Dayanıklı tüketim sektöründe yer alan Vestel Elektronik, Klimasan ve Arzum üçüncü çeyreği net zararla kapattı. Arçelik ve Vestel Beyaz'ın ise kârları azaldı. Telekom sektöründeki Türk Telekom'un net kârı yıldan yıla yüzde 42,9 geriledi. Gıda sektöründeki Banvit ve Ülker Bisküvi ile menkul değerler sektöründeki Gedik Yatırım, üçüncü çeyrekte zarar açıklayan şirketler arasında yer aldı.
GÖZLER, AVRUPA EKONOMİSİNDE
Ak Yatırım Strateji Müdürü Hakan Aygün; üçüncü çeyrek sonuçlarının genelde beklentilerden daha olumlu olduğunu söylüyor.
Bu olumlu eğilimin sürmesini bekleyen Aygün; dış koşullardaki bozulma nedeniyle imalatçı ve ihracatçı şirketlerin ve makro ihtiyati düzenlemelerin etkisiyle bankaların son çeyrek performansının baskıla-nabileceğini öngörüyor.
Hakan Aygün'e göre; iç piyasa dinamizminden olumlu etkilenen perakende şirketlerini, ihraç ağırlıklı imalat sektörü şirketlerine karşı avantajlı durumunun belirginleştiği bir süreç bekliyor.
Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan; yükselen küresel faiz ortamında Rusya'nın AB'ye doğal gaz arzını kesmesiyle, Avrupa ekonomisinin savunmasız göründüğüne dikkat çekiyor.
Erkan, Avrupa'nın kış aylarında ekonomik aktivitede keskin bir yavaşlamayla karşı karşıya kalabileceği görüşünde.
Enver Erkan, "Avrupa, 2022'nin dokuz ayında mal ve hizmet ihracatının yaklaşık yüzde 55'ini oluşturan Türkiye'nin en büyük ticaret ortağı. Son çeyrekte Türk ekonomisi de Avrupa'nın yavaşlamasına karşı savunmasız olabilir" diyor.
ÇAĞLAR TOROS İNFO YATIRIM STRATEJİSTİ
“İHRACATI YÜKSEK ŞİRKETLERİN ÖNE ÇIKTIĞI BIR ÇEYREK OLDU”
HANGİ ETKENLER?
Üçüncü çeyrek bilançolarında çoğunlukla enflasyonun etkisini gördük. Rusya-Ukrayna savaşıyla yükselen enerji ve gıda fiyatlarını satışlarına yansıtabilen şirketler ve sektörler ön plana çıktı. İhracatı yüksek, kurdaki yükselişi satışlarına yansıtabilen ve satışları dövize endeksli şirketler bu dönemde ön planda oldu. Sanayi şirketlerinin sonuçlarında genel olarak; TL’nin değer kaybı, başta enerji olmak üzere TL maliyetlerdeki artış, Euro/dolar paritesinde dolar lehine olan gelişmeler ve başlıca ihracat pazarı olan AB’de görülen talep zayıflığı da hissedildi.
NEDEN OLUMSUZ AYRIŞTILAR?
Üçüncü çeyrekte resesyon fiyatlamalarının fazlasıyla artması ve sert geri çekilen çelik/hurda fiyatları, metal ana sanayi sektörünün hem paylarını hem de bilançolarını baskıladı. Resesyon endişelerinin etkisi sonrasında hammadde fiyatlarındaki yukarı yönlü seyirle Euro/dolar paritesindeki geri çekiliş, beyaz eşya şirketlerinin finansallarını olumsuz etkiledi. Telekom tarafında ise zamlar enflasyon karşısında yetersiz kaldı. Borçların döviz bazlı olduğunu ve dövizdeki seyrin yukarı yönlü gittiğini göz önüne alarak telekom şirketlerinin beklentileri karşılayamayacağını öngörmüştük. Yine de vergi geliri yazan şirketler beklenti üstü finansallar açıklayabildi.