CEREN ORAL BALABAN
coral@ekonomist.com.tr
27 Aralık 2020 – 10 Ocak 2021 tarihli sayıdan
Borsa İstanbul (BİST) için 2020, tarihinin en iyi yıllarından biri oldu. BİST-100, özellikle yılın son üç ayında yükseliş trendini yakalayarak rekor üstüne rekor kırdı. Borsanın son beş yıldaki performansına baktığımızda ise 2018 hariç dört yılın kazançla tamamladığı görülüyor.
2016'yı yüzde 9 getiriyle kapatan BİST-100, 2017'de ise son beş yılın en iyi yıllık kazancına imza attı ve yüzde 50 getiriyle yatırımcılarının yüzünü güldürdü. 2018 yüzde 21 kayıpla geride kalsa da 2019'da ibre tersine döndü. Yıla 888,7'den başlayan BİST-100, yıl içinde 836,8'e kadar gerilese de 2019'u 1.144 ile kapatarak yüzde 29'luk kazanca imza attı.
YÜZDE 30 YÜKSELİŞ
2020 için borsa açısından oldukça hareketli geçti. 2020'ye 1.159 ile başlayan ve 21 Ocak 2020'de 1.235 ile zirvesini gören BİST-100, ilk çeyreğin büyük kısmını yükselişle geçirdi. Ancak mart ayı itibarıyla küresel ve yerel çapta ekonomik ve siyasi ajandayı yeniden şekillendiren yeni tip koronavirüsün (Covid-19) Türkiye'de de görülmesiyle BİST, ilk çeyreği yüzde 21,7 kayıpla 896,4'ten kapattı.
Tabloları görmek için görsellere tıklayın.
Covid-19'a ilişkin kısıtlamaların hayata geçirildiği ve ekonomik faaliyetin neredeyse durma noktasına geldiği ikinci çeyrekte, borsa kademeli yükselerek ilk çeyrekteki kayıplarını telafi etti.Bu dönemde yüzde 30'a yakın değer kazanan endeks, haziran ayını 1.165'ten tamamladı. İkinci çeyrekte piyasa derinliğinin korunması amacıyla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ilave önlemler alırken, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) da aksiyonlarına devam etti.
BORSADA İLKLERİN DÖNEMİ!
BİST-100, normalleşme adımlarının hızlandığı üçüncü çeyreği ise aylık bazda yüzde 1,7 düşüşle 1.145 ile kapattı. Sermaye Piyasası Kurulu'nun (SPK) BİST-30'deki pay piyasalarında açığa satış yasağını kaldırdığı üçüncü çeyrekte BDDK, yurtdışı yerleşiklerin TL erişimini sınırlayan düzenlemelerde esneklik sağladı, Aktif Rasyosu (AR) değerini düşürdü.
Ancak Türkiye dâhil normalleşme sürecinde bulunan birçok ülkede artan vaka sayıları üçüncü çeyrek boyunca yeniden kısıtlayıcı tedbirleri gündeme getirdi. Bu durum pay piyasalarında Aşı çalışmalarına ilişkin pozitif haber akışı ise yatırımcı risk algısını destekledi. Üçüncü çeyrekte borsa tarihi açısından da önemli gelişmeler yaşandı.
BİST pay endekslerinden iki sıfırın atıldığı bu dönemde, aşırı dalgalanmalarda işlemleri geçici olarak durdurarak yatırımcıları panik işlemlerinden korumaya yarayan devre kesici sistemi endeks bazında da uygulanmaya başlandı.
PARLAK GEÇEN SON ÇEYREK
Covid-19 vaka sayılarının artmasıyla, yasak ve kısıtlamaların kademeli şekilde hayata geçirildiği son çeyrek ise borsa açısından 2020'nin en iyi dönemi oldu. Ekim ayı başında 1.142 seviyesinde olan endeks, 18 Aralık'ta 1.408 ile tarihi zirvesini gördü. Bu dönemde borsanın kazancı yüzde 23,3 olarak gerçekleşti.
BİST'te 55,4 milyar TL, Pay Vadeli İşlem Sözleşmeleri'nde 11,6 milyar TL ile işlem hacmi rekoru da kırıldı. BİST-100'ün 2020'yi bu seviyelerde tamamlaması bekleniyor.
Böylece BİST-100'ün 2020 yılı değer kazancı yaklaşık yüzde 24-25 olacak. Borsada tabloyu olumlu tarafa çeviren dönem olan son çeyrekte ekonomi yönetimindeki değişiklik ve yeni yönetimin attığı finansal istikrar sağlayıcı adımların, risk primindeki azalmanın, artan yerli yatırımcı ilgisine ek olarak yılın genelinde satışta kalan yabancı yatırımcıların kısmı dönüşünün de borsadaki ralliyi desteklediği kaydediliyor.
2021 İÇİN UMUTLAR ARTIYOR
Borsanın 2020 almanağı böyleyken 2021 beklentileri de merak ediliyor. Mutasyona uğrayan yeni koronavirüs ile ilgili haber akışları moral bozucu olsa da bazı aşıların kullanılmaya başlamasıyla, 2021'e ilişkin umutlar da artıyor. 2021'in ortalarına doğru global ekonomilerin toparlanarak normalleşmeye başlayacağı öngörülüyor.
Ata Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Cemal Demirtaş, önümüzdeki dönemde, güven ortamının devam etmesi ve dolar/TL'nin istikrar kazanmasıyla BİST'te de yukarı trend bekliyor. Demirtaş, güven ortamındaki iyileşme somut adımlarla desteklenirse BİST'in gelişmekte olan ülkelere (GOÜ) göre yüzde 50 olan iskontAta Yatırım, 2020 Ekim'de paylaştığı strateji raporundaki hesaplamalarına göre 12 aylık BİST-100 hedefini 1.600 olarak belirlemişti.
Cemal Demirtaş, önümüzdeki dönemde yeni makro varsayımlarla endeks hedefini gözden geçireceklerini belirtiyor. Demirtaş, yurtdışı ve yurtiçi gelişmeleri ve 2021 'deki toparlanma varsayımlarını da dikkat alarak 1.600 olan hedeflerinin rahatlıkla aşılabileceğini öngörüyor. Cemal Demirtaş'ın 12 aylık BİST-100 hedefi, iyimser yaklaşımda 1.800-2.000'lere ulaşma potansiyeli taşıyor.
1.400-1.700 BANDI
ABD'de reel faizin negatif olduğu bir dönemde, pandeminin kontrol altına alınması durumunda GOÜ piyasalarına ilginin artacağı beklentisi ağırlık kazanıyor. 2021'de aşılamaların yoğunluk kazanmasıyla salgının ne derece kontrol altına alınabileceği ve mutasyonla ilgili gelişmeler takip edilecek ana konu başlığını oluşturuyor.
Ünlü&Co-DAHA Finansal Danışmanlık Müdürü Murat Akyol, aşılamaların genele yayılmasıyla daha çok istatistiklere odaklanacaklarını, vaka ve ölüm sayılarında iyileşme olmasının risk iştahını küresel ölçekte belirgin şekilde destekleyeceğini söylüyor.
Murat Akyol'a göre, yurtiçinde ise yeni ekonomi yönetiminin finansal istikrar sağlayıcı adımlar atmaya devam etmesi, ekonomiye güvenin artması ve makroekonomik verilerin iyileşmesi TL varlıklar lehine bir zemin yaratacak.
Bu beklentilerle Ünlü&Co'nun mevcut değerlemeleri BİST'in 2021'de 1.700 seviyesine yaklaşabileceğine işaret ediyor. Murat Akyol, BİST'te 2021 için olası bant aralığını 1.400-1.700 olarak görüyor.
Akyol, "Uzun vadeli ortalamalar göz önünde bulundurulduğunda, diğer GOÜ piyasalarına kıyasla iskontolu seyreden BİST'in bu iskontoyu azaltma potansiyelini yüksek buluyoruz" diyor. Murat Akyol, farkın tamamen kapanmasının ise daha uzun bir zaman dilimi gerektirdiğini düşünüyor.
YATIRIMCILARA NE ÖNERİLİYOR?
Son dönemde yatırım ortamının iyileştiği görülüyor. Tera Yatırım Ekonomisti Enver Erkan, ekonomide yeni dönem anlayışıyla ortaya piyasa dostu bir yaklaşım konduğunun, ekonominin problemlerinin önceliklendirildiğinin ve reformlara hız verilmesinin planlandığının altını çiziyor.
Erkan, bu güven artırıcı adımların yabancıların Türk piyasalarının ucuzluk ve yüksek getiri potansiyelini değerlendirmelerini sağlayacağı ve borsanın yeni rekorlar görebileceği kanaatinde. Likit hisselerin 2020’de daha belirgin yükseldiğini söyleyen Enver Erkan, bu dönemde yabancı yatırımcıların geleceği likit hisselere yatırım yapmanın sağlıklı fiyat oluşumu ve bilanço destekli hareketler gibi katkılarla tercih edilebileceğini belirtiyor.
Erkan’a göre, yabancı girişiyle ucuz değerlemesi olan hisseler, özellikle uzun süre ucuz ve yatay kalan ve oldukça cazip iskonto seviyelerine sahip bankacılık hisseleri seçilebilir. Enver Erkan, yatırımcılara şirketlerin temel hikâyelerini değerlendirmelerini, getiri potansiyeli açısından piyasa çarpanlarını analiz etmelerini, uzun vadeli düşünerek ucuz kalan hisseleri tercih etmelerini öneriyor.
"BÜYÜYEN ŞİRKETLERDE POZİSYON ALIN"
Borsanın ucuzluğuna sıklıkla vurgu yapılıyor. Çünkü BİST-100, 2020'de TL bazında yüzde 23-24 yükselmiş görünse de aynı dönemde dolar/TL yaklaşık yüzde 30 arttı. Bu da BİST'in dolar bazındaki değerinin düştüğünü ve dolar bazında ucuz kaldığını ortaya koyuyor. Prim Menkul Yönetim Kurulu Üyesi Tunç Kertmen, arada dalgalanmalar olsa bile hisse senetlerinin yönünün daha çok yukarı olacağını belirtiyor.
"Borsamızda birçok büyük hisse hala çok ucuz. Ülkemiz şirketlerine güvenmek gerek. Böylece çok daha iyi fiyatlamalar söz konusu olabilir" diyen Kertmen, portföylerde hisseye yüzde 75 pay ayrılabileceğini, doların yüzde 20, TL mevduatın yüzde 5 pay alabileceğini kaydediyor.
Tunç Kertmen, hisse seçiminin çok önemli olduğuna, adı duyulmamış küçük şirketlere dikkat etmek gerektiğine vurgu yapıyor. Yatırımcıların temettüsü iyi olan ve büyüyen şirketlerde mutlaka uzun vadede pozisyon almalarını öneren Kert-men'in önerilerinde; telekom şirketleri, enerjide Aksa Enerji ve Alarko Holding, tarımda Hektaş, perakendede BİM Mağazalar var.
Tunç Kertmen; otomotivde Tofaş Oto, Otokar ve Ford Otosan'ı, havacılıkta Pegasus'u, madende Verusa Holding ve Koza Altın'ı, beyaz eşyada Arçelik ile Vestel'i, camda T. Şişecam'ı öneriyor. Demir-çelik hisselerinin hızlı prim yaptığı bilgisini paylaşan Kertmen, bu sektördeki favorisinin Erdemir olduğunu da sözlerine ekliyor.
"ENFLASYON DÜŞERSE BİST KAZANDIRIR"
Alnus Yatırım Araştırma Müdürü Yunus Kaya, bol paranın yükselen trendi desteklediği ortamda 2021'in ilk aylarında borsada iyimserliğin devam etmesini bekliyor. İlk çeyrekte 1.400-1.500 bandını olası gören Kaya'nın portföyünde hisse ve TL mevduat yüzde 35'er, altın yüzde 30 pay alıyor.
Türkiye'de enflasyona yenilmeyecek yatırımlarda borsa, döviz, araç ve gayrimenkulün 2020'de iyi getiri sağladığı bilgisini paylaşan Yunus Kaya, "2021'de enflasyonda düşüş görülecekse borsada kazanç devam edebilir. Bir miktar riskli yatırım olarak görülen borsada yatırım önerilebilir" diyor.
Ata Yatırım'dan Cemal Demirtaş da yatırımcıların seçici olarak hisse senedi ağırlıklarını artırabileceği görüşünde. Global ve lokal belirsizliklerin azalmasıyla birlikte, TL varlıkların portföylerdeki ağırlığının artırılması öneren Demirtaş, risk profiline göre defansif pozisyonların da agresif hisse yatırımlarının hedge edilmesinde kullanılabileceği önerisinde bulunuyor.
2021’DE BORSAYI ETKİLEYECEK FAKTÖRLER
YURTİÇİ
1. Yeni ekonomi yönetiminin adımları,
2. TCMB'nin para politikası,
3. Kur, faiz ve CDS'lerin seyri,
4. Makroekonomik veriler,
5. Pandeminin seyri ve önlemlerin sonuçları,
6. Kısıtlama önlemlerinin ekonomiye etkisi,
7 Aşılanma süreci,
8. Siyasi, jeopolitik ve diplomatik gelişmeler,
9. Doğu Akdeniz'deki sorunlar nedeniyle AB ile ilişkilerin seyri,
10. S-400'ler nedeniyle ABD ile gerilen ilişkilerin gidişatı.
YURTDIŞI
1. Global ekonomi verileri ve küresel büyüme oranları,
2. Aşılama ile beraber sağlık krizinin durumu,
3. Mutasyona uğrayan yeni koronavirüs ile ilgili haber akışı,
4. Yeni ABD yönetiminin politikaları,
5. Ticaret rekabetiyle bozulan ABD-Çin ilişkilerinin iyileşme trendi,
6. ABD-İran cephesindeki yeni gelişmeler,
7. Reel faizin negatif olduğu ABD'de FED'in izleyeceği politikalar,
8. ECB'nin hamleleri,
9. Brexit sonrası siyasi ve ticari ilişkiler,
10. Çin ekonomisi.
ATTİLA PENBECİ / ALTERNATİF YATIRIM GENEL MÜDÜRÜ “İLK YARIDA YÜKSEK RİSK İŞTAHI SÜRECEK”KÜRESEL BÜYÜMEYE KATKI
2021'in ilk yarısında, küresel likidite yüksek devam edecek ve pandemide aşıdan kaynaklı sona yaklaşıldığı duygusu satın alınacak. İkinci yarıda ise düzeltme öngörüyoruz. BİST-100'ün yıl içinde 1.800'lere kadar yükselebileceğini ama 1.600'lerden kapanış yapacağını tahmin ediyoruz. Özellikle banka hisseleri gelişmekte olan benzerlerine olan iskontolarını kapatmaya devam edebilir.
Aşının geniş kesimlere uygulanmasıyla turizm, havacılık, rafinaj, demir-çelik ve petrokimyada toparlanma beraberinde gelecek. Bu toparlanma genel olarak ekonomiye yansıyarak küresel büyümeye katkıda bulunacak.
ÖNCE AGRESİF SONRA DEFANSİF
Yüksek risk iştahının sürmesini beklediğimiz yılın ilk yarısında, hisse ağırlığı yüksek bir portföy taşınmasını öneriyoruz. Sürü bağışıklığına ulaşılmasıyla küresel likiditenin azalmaya başlayacağı yılın ikinci yarısında daha defansif portföylere geçilebilir. 2021'e başlarken portföy dağılımımızda hisse yüzde 40, ÖST-fon yüzde 15, mevduat yüzde 25 pay alıyor. Dolar ve Euro'nun her ikisi için ise yüzde 10'ar pay ayırıyoruz. Yatırım kararları ve yatırımcıların risk tercihi yaş ve gelir durumlarına göre çok ayrışabiliyor. Genelleme yapmak gerekirse 2021'e daha agresif portföyle başlayıp ilerleyen dönemlerde kademeli olarak defansif bir portföye geçmek uygun olabilir.