AYŞEGÜL SAKARYA PEHLİVAN
asakarya@ekonomist.com.tr
Perakende sektöründe şu anda 'kira' bedeli ağırlıklı bir tartışma yaşanıyor. Bu tartışmayı değil, farklı bir konuyu gündeme aldık. Türkiye, modern alışveriş merkezleriyle (AVM) yaklaşık 30 yıl önce tanıştı.
Bugün Türkiye genelinde 412 AVM bulunuyor, iki yıl sonra bu sayının 450'ye ulaşması bekleniyor. Yaklaşık 130 milyar TL'lik ciroya ulaşan AVM pazarındaki rekabetin rotası da son dönemde değişmeye başladı.
Müşteri ihtiyaçları doğrultusunda değişime uğrayan AVM'ler bugün alışverişin yanı sıra eğlencenin de merkezleri haline geliyor. Farklı eğlence alanlarının yer aldığı, 'cadde' konseptinin hayata geçtiği ve kafe-restoran sayısının fazla olduğu AVM'ler ön plana çıkıyor.
JLL Türkiye Yönetim Kurulu Üyesi Tarkan Ander, insanların AVM'lere artık sadece alışveriş yapmak için gitmediğine dikkat çekiyor. Ander, "Bünyesinde sahne ve performans sanatları, çocuklara ve yetişkinlere yönelik eğlence merkezleri bulunduran AVM'lerin başarılı olduğuna şahit oluyoruz" diyor.
GİRİŞİMCİLER İÇİN FIRSATLAR VAR
AVM'lerdeki bu trend girişimciler için de yeni fırsatlar ortaya çıkarıyor. Örneğin Funlab Eğlence Dünyası, AVM'lerde farklı konseptleriyle öne çıkan bir şirket. SEGA ve ICE başta olmak üzere 16 firmanın Türkiye distribütörü olan BALO'nun kurumsal çatısı altında hizmet veren FunLab'ın Türkiye genelinde yedi şubesi bulunuyor, ilk franchise şubesini Bursa'da açan FunLab'ın üç farklı franchise modeli var. 250 ve 1.000 metrekare alana ihtiyaç duyulan FunLab Kids modeli küçük çocuklara özel olarak projelendiriliyor.
Minimum 1.000 metrekare olan FunLab konseptinde ise tüm yaş gruplarına özel oyun üniteleri bulunuyor. Büyük eğlence ünitelerinin eklendiği FunLab Plus konsepti için ise en az 2 bin metrekarelik bir alana ihtiyaç duyuluyor. Franchise yatırım bütçesi konsepte göre değişiklik gösteriyor.
Günümüz çocuklarının eğlence ve oyun arayışlarına farklı bir bakış açısı getirme hedefiyle yola çıkan OpsICo. da franchise sistemiyle büyüyor. Bugün 15 farklı şehirde 20'ye yakın noktada Ops!PlayKids noktası bulunuyor.
Franchise şube oranı yüzde 81'e ulaşan şirket, önümüzdeki dönemde de Türkiye genelinde franchise vererek büyümeyi hedefliyor. Şirket, girişimciye mimari proje çiziminden ekipman personel eğitimine kadar pek çok konuda destek oluyor.
SANAL GERÇEKLİK
Son dönemin eğlence konseptinde sanal gerçeklik (VR) ürünleri de öne çıkıyor. Buradaki potansiyeli gören Amega Entertainment, Türkiye'nin eğlence sektörüne yönelik ilk VR (sanal gerçeklik) özellikli uçuş simülatörünü üretti.
Entertainment Yönetici Ortağı Hakan Yıldırıcı, AVM'lerle bu alana yatırım yapmak isteyen girişimcileri bir araya getirdiklerini söylüyor. Yıldırıcı, "Bu işe yatırım için gerekli kaynak 45 bin dolar civarında.
Biletleri 10 TL'den satılıyor. İyi bir AVM'de, iyi bir noktada çok hızlı geri dönüş sağlıyor. Yatırım geri dönüş süresi 12 ay civarında" diyor.
Amega, yurtdışına da ürün ihraç ediyor. 2019'da Amerika pazarına girmeyi planlayan şirket, işletmesini de kendisinin yapacağı bir iş modeli kurmayı planlıyor. Hakan Yıldırıcı, 2019 sonuna kadar Amerika'da 30 noktada olmayı planladıklarını belirtiyor.
YETİŞKİNLERE ÖZEL PROJELER
Skyturk360, Vialand ve Watergarden'da genel müdürlük yaptıktan sonra 2016 yılında kendi şirketi Alice İstanbul'u kuran Tolga Alişoğlu da markalar ve AVM'ler için eğlence konseptli projeler geliştiriyor.
Uzmanlık alanlarının deneyimsel pazarlama olduğunu söyleyen Alişoğlu, "Firmaların ürünlerini nihai tüketiciye deneyimletebilecekleri imkanları oluşturuyoruz.
Dolayısıyla ziyaretçilere de daha önce yaşamadıkları fırsatları sunmak için çalışıyoruz" diyor. 2018'de ciro bazında yüzde 50 büyüyen Alice İstanbul, 2019'da da yüzde 50 büyüme planlıyor. Şirketin planları arasında 2020 yılında Orta ve Doğu Avrupa'da büyümek de var.
AVM'lerde eğlence alanlarının sayısı artarken tamamen eğlence odaklı konseptler de açılıyor. Bunlardan biri de ANKAPARK. Yapılan ihale ile ANKAPARK'ı 29 yıllığına kiralayan GBM Ticaret & Çelik Ortak Girişim Grubu, mart ayında projenin açılışını yapmayı planlıyor.
Merkezde ağırlıklı yeme-içme, hediyelik eşya ve çocuklara hitap eden konsept mağazalar yer alacak. ANKAPARK'ın kiralamasını üstlenen KDM AVM Danışmanlık'ın kurucusu Murat izci, ilk yıl 5 milyon ziyaretçi hedeflediklerini söylüyor. ANKAPARK, 2 bin kişiye istihdam sağlayacak.
YABANCI YATIRIMCILAR GİRİYOR
Eğlence işindeki potansiyel yabancı yatırımcıların da son dönemde Türkiye pazarına girmesini sağladı. 23 ülkede 111 eğlence merkezi bulunan Merlin Entertainments, akvaryum zinciri SEA LIFE markasıyla Türkiye'ye 2015 yılında giriş yaptı. SEA LIFE, 30 milyon TL'lik yatırımla, 8 bin metrekarelik alan üzerine kurulu 50'nci akvaryumunu Forum İstanbul'da açtı.
Merlin'in Türkiye'deki ikinci yatırımı ise yine aynı AVM içerisinde3 bin metrekarelik alanda hizmete açılan LEGOLAND Discovery Centre İstanbul oldu. Merlin Entertainments Türkiye Genel Müdürü Sarper Hilmi Suner, artan AVM rekabetinde eğlence konseptle-rinin önemli bir fark yarattığına dikkat çekiyor.
Suner, "2018 genel olarak bizim iş hedeflerimizin de üzerinde performans gösterdiğimiz, yılı pozitif rakamlarla kapatacağımız bir yıl oldu" diyor. 2019 yılında olumlu iklimin devam edeceğini belirten Suner, bu doğrultuda yeni yatırım fırsatlarını inceleyeceklerini belirtiyor.
HULUSİ BELGÜ ALIŞVERİŞ MERKEZİ YATIRIMCILARI DERNEĞİ (AYD) BŞK.
"KARMA PROJELER ÖNE ÇIKACAK"
"Son yıllarda açılan AVM'lere baktığımızda daha fazla açık alana, yeme-içme ve etkinlik alanlarına sahip olduklarını görüyoruz. AVM'lerin mimari yapısı ve mağaza karmasında yaşanan bu değişim aslında ziyaretçilerimizin bizlerden beklentileriyle doğrudan ilişkili.
İnsanlar alışveriş merkezlerini artık sadece alışveriş yapacakları bir yer olarak görmüyor. AVM'ler aynı zamanda insanların arkadaşlarıyla ve aileleriyle birlikte sosyal hayata katıldıkları yerler haline geldi. AVM'ye gittiğinizde farklı birçok eğlence ve kültür aktivitesinde bulunabiliyorsunuz.
AVM'lerin bundan sonraki yapım ve kiralama stratejilerinde, yenileme çalışmalarında bu trendler belirleyici olacak. Cadde AVM'lerini, karma proje kullanımlı AVM'leri önümüzdeki yıllarda daha sıklıkla göreceğiz."