Pandemi döneminde büyük darbe alan AVM pazarı toparlanmaya başladı. 100 milyar dolarlık yatırım değeri ve bünyesindeki mağazalarla birlikte 600 bin kişilik bir istihdam sağlayan sektör, dönüşerek büyüyor.
AVM pazarının önemli oyuncuları 2022'de ciro ve ziyaret sayılarında öncelikle pandemi öncesi oranlarını yakalamayı sonra da yılı cirolarda ortalama yüzde 30'luk bir büyüme ile kapatabilmeyi hedefliyor.
AVM'lerde açık alanlar artarken klasik alışveriş deneyimine ek olarak, ortak çalışma alanları, güzellik ve bakım merkezleri, kreşler, sanat kursları ve spor tesisleri gibi ekstra hizmetleri de bünyesinde barındıran konseptler yükseliş trendinde.
20 Mart – 2 Nisan 2022 tarihli sayıdan
Türkiye'de perakende sektörünün büyümesinin itici gücü haline gelen ve sosyal yaşamın en önemli parçası olarak görülen AVM'ler pandemiyle büyük darbe aldı. Geçtiğimiz iki yılda alışveriş merkezleri salgına adapte olma, virüs önlemleri, dijitalleşme gibi pek çok konuda sınav verdi.
100 milyar dolarlık yatırım değeri ve bünyesindeki mağazalarla birlikte 600 bin kişilik bir istihdam sağlayan sektör, yeni döneme uyum sağlamak için bir dönüşüm sürecine girdi. E-ticaret platformları AVM'lerle rekabete başladı. Bu süreçte rekabette geri kalmayan AVM'ler dijitalleşme furyasına katıldı.
AVM'ler yeni dönem trendlerine uyum sağlamak için çözümler geliştirdi. Bugün Türkiye genelinde 445 AVM var. 2021 yılında dört yeni alışveriş merkezi açıldı. 2022 yılında da proje ve finansman modeli tamamlanmış ve inşaatı devam eden 3-4 yeni alışveriş merkezinin açılması bekleniyor.
AYD Başkanı Hüseyin Altaş, "Yeni alışveriş merkezi yatırımlarının yavaşladığı, pazarın belli bir doygunluğa ulaştığı birkaç yıldır dile getirdiğimiz bir unsur. Yeni alışveriş merkezi açılış sayısı da bu doğrultuda geçmiş yıllara oranla daha az olacaktır" diyor.
TRENDLER DEĞİŞİYOR
2022 yılını yeniden ciro ve ziyaret sayılarını artırmaya odaklanacakları bir yıl olarak belirleyen AVM'ler 2022'de ciro ve ziyaret sayılarında öncelikle pandemi öncesi oranlarını yakalamayı sonra da yılı cirolarda ortalama yüzde 30'luk bir büyüme ile kapatabilmeyi ümit ediyor. Son açıklanan rakamlar da bu hedefe ulaşılabileceğine dair umut veriyor.
Ticari gayrimenkul alanında profesyonel hizmetler veren ve yatırım yönetimi danışmanlığı sunan JLL Türkiye'nin raporuna göre, perakende kiralama faaliyetlerindeki toparlanma nedeniyle özellikle Ekim 2021'de alışveriş merkezi açılışları hız kazandı ve yeni açılışlarla birlikte geçen yılın son çeyreğinde 163 metrekare olarak kaydedilen perakende yoğunluğu 2021 yılı son çeyreğinde bin kişi başına 167 metrekare olarak kaydedildi.
2021'in ikinci yarısında yeni açılışlara paralel olarak kısıtlamaların da kaldırılması sonucu ziyaretçi ve ciro rakamlarında geçen yıla kıyasla kaydedilen artış da perakende sektörüne nefes aldırdı.
JLL Türkiye Eş CEO'su Dora Şahintürk, "Rapora göre Covid-19 ile ilgili kısıtlamaların hafiflemesi ve ekonominin canlanmasıyla hem perakendeciler hem de yatırımcılar yılın ikinci yarısına iyi bir başlangıç yaptı. Bu iyileşme özellikle temmuz ayında perakendeci talebinin yukarı yönlü ivmelenmesiyle dikkat çekici oldu.
Müşterilerin değişen beklentileri nedeniyle, perakendecilerin daha fazla deneyimsel mağazalar geliştirmeye odaklandığını gözlemliyoruz" diyor.
AVM'ler değişen müşteri ihtiyaç ve beklentileri doğrultusunda gerek mimarisini gerekse mağaza karmasıyla sürekli dönüşüp değişiyor. Son yıllarda AVM'lerin yeme-içme, kültür-sanat ve eğlence ihtiyaçlarına yönelik daha fazla imkanlar sunduğu mağaza karmalarının bu yönde bir değişim geçirdiği görülüyor.
Yani AVM'ler sosyalleşmeye daha fazla alan açıyor. Buna bağlı olarak da mimari yapılarda da değişim söz konusu. Artık AVM'lerde daha fazla açık alan var. Pandemi de bu süreci hızlandırmış durumda. Diğer taraftan tematik AVM'ler de yavaş yavaş hayatımıza girmeye başlıyor.
Özellikle mobilya ve ev dekorasyon ağırlıklı AVM'lerle başlayan bu sürecin de farklı alanlarda açılan AVM'lerle sürmesi bekleniyor. Klasik alışveriş deneyimine ek olarak, ortak çalışma alanları, güzellik ve bakım merkezleri, kreşler, sanat kursları ve spor tesisleri gibi ekstra hizmetleri de bünyesinde barındıran konseptler yükseliş trendinde.
2021 yılı verilerine göre elektronik, ev eşyası -mobilya - aksesuarlar, güzellik, kozmetik ve spor giyim kategorileri en iyi performansı gösteren kategoriler oldu.
DİJİTALLEŞME EN ÖNEMLİ BAŞLIK
AVM'lerdeki diğer trend ise dijitalleşme olarak öne çıkıyor. Alışveriş merkezleri online alışveriş ve fiziki alışveriş arasında tüketicinin hayatını kolaylaştıracak çözümlere odaklanmış durumda.
Online'dan satın alıp, mağazadan teslim alma, AVM'lerde pick-up noktaları, AVM lojistik merkezi gibi çözümlerle online alışverişin zorluklarını aşacak projeler geliştirilmeye başlandı. Pandemide her ne kadar online alışveriş artsa da sosyalleşme ihtiyacının önemi arttı.
Altaş, "Bu süreç insan olarak ne kadar sosyal bir varlık olduğumuzu ve sosyalleşmeyi ne kadar özlediğimizi. AVM'ler de alışverişin yanı sıra önemli sosyalleşme mekanlarından ve bu yönüyle her zaman insanlara dokunmaya, hizmet vermeye devam edecektir" diyor.
Pandeminin başında kimi zaman korku öğesi haline gelen AVM'ler tüm pandemi süreci boyunca Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu başta olmak üzere ilgili tüm kurumlarla tam bir iş birliği içinde pan-demiyle mücadelede gerekli tüm önlemleri aldı.
Alınan son kararlar doğrultusunda açık alanlarda maske kullanım zorunluluğu kalktı. Kapalı alanlarda ise havalandırma ve sosyal mesafe şartları doğrultusunda maske takma zorunluluğunda bir takım esnemeler oldu.
Alışveriş merkezleri ve mağazalar da her ne kadar uygun havalandırma sistemine sahip olsa da kalabalık ortamlarda ziyaretçilerine mümkün olduğunca maskelerini çıkartmamaları konusunda uyarılarını yapıyor.
Hüseyin Altaş, "Bizler AVM'ler olarak halk sağlığını koruyacak önlemleri almaya ziyaretçilerimize hijyenik ve yüzde 100 taze hava sunmaya devam edeceğiz" diyor.
AVM'LERDE ÖNE ÇIKAN 4 TREND
- Önümüzdeki günlerde fiziki alışveriş ile dijital alışverişin birlikte olduğu formüller öne çıkacak. Online al mağazadan teslim alma, AVM'lerde pick-up noktaları, AVM lojistik merkezi gibi çözümlerle online alışverişin zorluklarını aşacak projeler geliştiriliyor.
- Ekonomide yaşanan gelişmeler sonucunda yerli ziyaretçilerin daha tasarruf odaklı oldukları gözlemleniyor. Bu durumun outlet alışveriş merkezlerini daha çok ön plana çıkarması bekleniyor.
- Hem sürdürülebilir stratejiler hem de enerji sıkıntıları AVM'leri de çevreci enerji çözümlerine yönlendiriyor. AVM'ler kendi elektriğini üretme, gri su projeleri ve atık yönetimi gibi konulara yatırım yapıyor.
- Müşterilerin değişen beklentileri nedeniyle AVM'lerde deneyimsel mağaza sayısı artıyor. Ortak çalışma alanları, güzellik ve bakım merkezleri, kreşler, sanat kursları ve spor tesisleri gibi ekstra hizmetlerin öne çıkması bekleniyor.
HÜSEYİN ALTAŞ ALIŞVERİŞ MERKEZLERİ VE YATIRIMCILARI DRN. (AYD) BŞK. "10 MİLYAR TL'LİK DESTEK SAĞLADIK"
“Alışveriş merkezi yatırımcıları pandemi dönemi boyunca kira¬cısının durumu ve kendi imkan¬ları ölçüsünde kiracılarına destek sundu. Bugün yatırımcının kiracılarına sunduğu desteğin toplamı 10 milyar TL’yi aşmış durumdadır.
Burada unutulmaması gereken husus pandeminin de etkisiyle cirolarında azalma yaşayan kiracılar olduğu gibi cirolarında önemli artışlar kaydeden kiracıların da olduğudur. Alışveriş merkezi yatırımcısı ile kiracı arasındaki ilişkiler her AVM ve kiracı özelinde tüm şartlar ortaya konarak ve önceden planlanan uzun dönemli sözleşmelerle belirlenen ilişkilerdir.
Kira anlaşmaları sırasında şartlara göre aylık kira veya ciro kira modeli benimsenebilir. Her durumda kiracının durumu takip edilir ve gerektiğinde karşılıklı ne yapılabileceği konuşulur.”
OĞUZ ISIGÖLLÜ / VENEZIA MEGA OUTLET VE İSFANBUL ALIŞVERİŞ MERKEZLERİ YÖNETİM DİREKTÖRÜ “DÖNÜŞÜMÜ GERÇEKLEŞTIREN AVM’LER BÜYÜYECEK”
YOL HARİTASI OLUŞTURULMALI
Perakendenin can damarı olan AVM’ler salgınla birlikte şimdi hızlı bir dönüşümün içerisinde yer alıyor. Tüketicilerin istedikleri ürüne, istedikleri kanaldan erişebilecekleri ‘çoklu kanal’ alışverişi yükseldi. E ticaret AVM’lerin sektörde yeni rakibi haline geldi.
Finansmana erişimin kolaylaştırılması, maliyetlerin düşürülmesi ve sektörde verimliliğin artması yeni yatırımların yolunu açacaktır. Özellikle dijital dönüşümle beraber gelen verimlilik fırsatı, alışveriş merkezlerinin de yol haritasını oluşturmalı.
Büyüme geleneksel pazarı temsil eden alışveriş merkezlerinin dijitalleşme ve salgın sonrası yeni tüketici beklentisine uyumuyla doğrudan orantılı. Yeni dönemde dönüşümü gerçekleştiren, verimliliği yakalayan alışveriş merkezleri büyüyecektir.
DİJİTAL AVM’LER
Dönüşümle birlikte alışveriş merkezlerinde ortak çalışma alanları, markaların deneyim merkezleri gibi pek çok yeniliği daha sık görmeye başlayacağız. 2022 yılı pandemi etkisini üzerimizden atacağımız bir toparlanma yılı olacaktır. 2023’ün ise sektör adına sağlıklı büyümenin gerçekleşeceği bir yıl olacağını öngörüyoruz.
Geleneksel pazarın önemli bir gücü olan alışveriş merkezleri dijitalleşme süreciyle birlikte yeni çoklu ticaretin içerisinde yer alacaklar. Entegrasyon önümüzdeki 2-3 yıl içerisinde daha da artacak.
Yapay zeka uygulamalarının artması, yeni yasal düzenlemelerle birlikte tüketicinin merkezde olduğu yeni dünyada alışveriş merkezleri de konumlanacak. Mobil uygulamaların yaygınlaşması, markaların teslimat noktaları olarak AVM’leri adres göstermesi, AVM’lerdeki otopark, etkinlik gibi unsurların tamamen dijital dünyanın bir parçası olması bekleniyor.
HASAN NECİP AKOL / 212 OUTLET GENEL MÜDÜRÜ “ZİYARETÇİ TARAFINDA YÜZDE 20 ARTIŞ HEDEFLİYORUZ”
TEMİZ ENERJİDE ADIM
212 Outlet, ziyaretçilerine gerçek outlet fiyatlarını sunan bir alışveriş merkezi. Bünyemizde bulunan markalarımızla iş birliği yaparak ziyaretçilerimize her zaman en uygun fiyatları sunmaya çalışıyoruz. Temiz enerji konusunda adımlar atarak hem alışveriş merkezinde enerji tasarrufu konusunda önlemler alıyoruz hem de ziyaretçilerimiz için elektrikli araç şarj istasyonları kurduk ve elektrikli araç kiralama noktası kuracağız.
Yerel markalara fırsat vererek, perakende sektörüne birçok ulusal marka kazandırdık. Pandemi döneminde markalarına kira ve ortak alan giderlerinde destek olan ilk alışveriş merkezlerinden biri olduk. Son dört yıldır turizm acenteleri ile ortak çalışmalar gerçekleştirip alışveriş merkezimize turist getirerek markalarımızın cirolarına büyük destekte bulunuyoruz.
10 MİLYON ZİYARETÇİ
2021 yılı maalesef pandemi gölgesinde başladı ancak yıl içinde aşılamanın artmasının sonucu olarak önlemlerin gevşetilmesi ile pandemi öncesinden daha iyi sayılara ulaştık. 2021 yılındaki amacımız 2020 yılındaki gibi bünyemizdeki markalara yardımcı olmaktı, bunu da başararak hem mevcut marka karmamızı koruduk hem de yeni markaları karmamıza dahil ettik.
2021 yılında 10 milyonu aşan yerli ziyaretçimizi, 250 bine yakın turist ziyaretçimizi ağırladık. 2022 yılındaki ilk hedefimiz marka karmamıza yeni markaları dahil etmektir.
Yeni yıl ile birlikte pandemi önlemlerinin daha da gevşemesi ile ve yıl sonuna doğru Ataköy – İkitelli metro hattının bir istasyonunun alışveriş merkezimizin önünde açılması ile ziyaretçi tarafında da önceki yıla göre yüzde 20 artış hedefliyoruz. Yıl içinde pandeminin sonuna yaklaşılması beklendiği için turist ziyaretçi konusunda da en az iki kat artış hedefimiz bulunuyor.