ARAM EKİN DURAN
eduran@ekonomist.com.tr
Türkiye'nin önde gelen araç kiralama şirketlerinin yöneticileri pazarın yüzde 60'a varan oranlarda daraldığını belirtiyor. Dünyanın önde gelen araç kiralama şirketlerinden Hertz'in geçen hafta ABD ve Kanada'da konkordato başvurusunda bulunması, dünya genelinde sektörün yaşadığı sıkıntıların önemli bir göstergesi. Hertz'in Türkiye'deki operasyonlarının devam edip etmeyeceğine ilişkin ise henüz bir açıklama yapılmadı.
DARALMA DAHA DA ARTABİLİR
Yaklaşık 3 milyar TL hacme sahip olan Türkiye kısa dönem araç kiralama sektörü her yıl ortalama yüzde 15 oranında büyüyordu. Ancak Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği (TOK-KDER) Yönetim Kurulu Başkanı İnan Ekici'nin verdiği bilgilere göre, operasyonel araç kiralama sektörü henüz salgının etkilerinin tam olarak görülmediği 2020 yılının ilk üç aylık döneminde bile geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 13,4 daraldı.
Ekici, günlük araç kiralama iş hacminin nisan ayında ise yüzde 50-60 daraldığını kaydediyor. İnan Ekici, "Sektör, salgının devam etmesi durumunda bu daralmanın daha da artacağı endişesini taşıyor. Amerika ve Avrupa'da kısa süreli kiralama taleplerinde yüzde 80 seviyelerinde düşüş yaşanıyor" diye konuşuyor.
ESKİYE DÖNÜŞ NE ZAMAN?
Sektörün önemli oyuncularından Oto-koç Otomotiv, Avis ve Budget markaları ile 7 bin 500 adet, Avis Filo markası ile de 31 bin 250 adetlik araç parkına sahip. Otokoç Otomotiv Araç Kiralamadan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Sabri Çimen, hem turizm hem iş seyahatlerinin sıfırlanması nedeniyle havaalanı ofislerinde faaliyete ara vermek zorunda kaldıklarını söylüyor.
Diğer yandan şehir ofislerinde yoğunluk azalsa da insanların toplu taşımadan uzaklaşması sebebiyle işlerin belli bir seviyede tutula-bildiğini ifade ediyor. Çimen, "Nisan ve mayıs aylarında günlük kiralama sektörü toplamında yaklaşık yüzde 60 daralma yaşandı" diyor.
Otokaç Otomotiv, 2020 sonu için hedeflerini revize etmiş durumda. Sabri Çimen, "Alternatif senaryolar çalıştık. En olası senaryoda, ekonominin genel gidişatına bağlı olarak, bazı iş birimlerimizde yüzde 45, bazılarında ise yüzde10 düzeyinde bütçeden sapma olabileceğini öngörüyoruz" diye konuşuyor. Çimen, sektörün pandemi öncesi seviyesine ise 2022'de geleceğini öngördüklerini ifade ediyor.
PAYLAŞIMLI ARAÇLARA İLGİ ARTACAK
Garenta ve ikinciyeni.com Genel Müdürü Emre Ayyıldız, araç kiralama sektörünün serbest dolaşımlı modeller dışında salgın sürecinden kötü etkilendiğini dile getiriyor. Ayyıldız, havalimanı şubelerinde yüzde 68, şehir içi şubelerde yüzde 50 daralma yaşadıklarını söylüyor.
Emre Ayyıldız, bu dönemde özellikle araç paylaşım sektörünün öne çıktığına işaret ediyor. Araç paylaşımı sektöründe yüzde 85 pazar payıyla lider olan MOOV by Garenta hizmetiyle bu dönemde önemli bir sorumluluk üstlendiklerini de söylüyor.
20 Mayıs tarihinde, faaliyete başladıkları günden bu yana en yüksek satış hacmine ulaştıkları bilgisini veren Ayyıldız, salgın öncesi dönemin ciro ortalamasından yüzde 18 daha yüksek ciro elde ettiklerini sözlerine ekliyor. Ayyıldız, "Covid-19 salgını, ulaşım tercihlerinde paylaşımlı araçların önemini gösterdi. Salgın sonrasındaki yeni normal dönemle birlikte paylaşımlı araçlara olan bu ilginin daha da artacağını düşünüyorum" diye konuşuyor.
ONLINE TALEPLER ARTTI
Enterprise Türkiye CEO'su Özarslan Tangün'e göre, bu yaz tüketiciler toplu taşıma kullanmak yerine kendi araçları veya kiraladıkları araçlarla seyahat etmeyi tercih edecek. Özarslan Tangün, bu kapsamda Enterprise olarak 'kiralamanın yeni normalini' devreye aldıklarını da vurguluyor.
Tangün, "Müşterilerin seyahatleri öncesi araçları evlerine teslim ettiğimiz, seyahat sonrasında evlerinden, yazlıklarından veya otellerinden araçları geri aldığımız, istedikleri zaman tekrar kullanımlarına sunduğumuz paketler oluşturduk" diyor. Özarslan Tangün, bu dönemde online taleplerin de geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık yüzde 20 arttığını belirtiyor.
Bu dönemde bütün göstergelerin olumsuz olduğunu söyleyemeyiz. Örneğin online kiralamalarda yükseliş var. İş modelini dijital kanal üzerine kurgulayan Yolcu360 CEO'su Umut Yıldırım, siteleri üzerinden hayatında ilk kez araç kiralayanların oranının bu dönemde yüzde 88'e yükseldiğini söylüyor. 2020 itibariyle küresel araç kiralama sektörünün 100 milyar dolara ulaştığını belirten Yıldırım, "Pandemi sürecinde sektörün bazı alanlarında yaşanan daralmanın önümüzdeki günlerde hızla normale döneceğine inanıyorum" diyor.
HIZLI ADAPTE OLAN KAZANACAK
LeasePlan Türkiye Genel Müdürü Türkay Oktay, yılbaşında, son iki yıldır küçülen uzun dönem kiralama için 2020 yılını toparlanma ve hafif büyüme yılı olarak öngördüklerini anlatıyor. Fakat salgın sonrası yine küçülme yaşayacaklarını söylüyor.
Son iki yılı büyüyerek geçiren kısa dönem kiralamada da derin bir küçülme yaşandığını dile getiriyor. Oktay, "Yaşayacağımız küçülmenin boyutlarını öngörmek çok zor. Zira salgının neresinde olduğumuzu, tekrarlanıp tekrarlanmayacağını bilemiyoruz. Mobilite trendlerinde değişiklikler olabileceğini öngörüyoruz. Bu değişikliklere hızlı adapte olanlar başarılı olacak ve sektöre yön verecek diyebiliriz" diye konuşuyor.
İNAN EKİCİ TOKKDER BAŞKANI“SEKTÖRE YENİ MÜŞTERİLER KATILACAK”
"Uzun dönemli kiralama sektöründe, şirketlerde evden çalışma uygulamasıyla birlikte araç sayılarında çok sınırlı bir düşüş olabilir. Bununla birlikte operasyonel verimlilik çok önemli ve Türkiye ile Avrupa filo büyüklükleri arasında, nüfusa ya da şirket çalışanlarına oranla yaklaşık 3-4 kat fark bulunuyor.
Dolayısıyla Türkiye'nin filo parkının önemli bir büyüme potansiyeli var. Normalleşmeyle birlikte sektöre yeni müşterilerin katılacağına, KOBİ'lerin daha çok kiralamaya yöneleceğine, operasyonel verimlilik ön planda olacağı için kiralamanın çok daha önemli hale geleceğine inanıyorum."