LEVENT GÖKMEN DEMİRCİLER
lgokmen@ekonomist.com.tr
TOKİ Başkanı Ergün Turan, ülke genelinde 72,5 milyon metrekarelik alanda dönüşüm çalışması yaptıklarını ve altı yılda 400 bin konut yapacaklarını söylüyor. Bir deprem ülkesi olan Türkiye’de 7,5 milyon çürük yapı stokunun acilen yenilenmesi gerekiyor. İstanbul ve İzmir gibi rant barındıran şehirlerin öne çıkan semtlerinde dönüşüm özel sektör eliyle gerçekleştirilirken diğer semtler ve Anadolu kentleri ikinci planda kalıyor.
Kentsel Dönüşüm Yasası’nı çıkararak kanayan yaraya neşter atan devlet, İstanbul ve Anadolu’da dönüşüme ihtiyaç duyulan bölgelerde Başbakanlık Toplu Konut İdaresi (TOKİ) kanalıyla dönüşüm yapıyor. Türkiye genelinde toplam 72,5 milyon metrekarelik alandaki kentsel dönüşüm çalışmalarıyla kentleri deprem ve afetlere hazırladıklarını söyleyen TOKİ Başkanı Ergün Turan ile yaptıkları çalışmaları ve gelecek planlarını konuştuk.
İstanbul Uluslararası Finans Merkezi (İFM) inşaatları sizin koordinasyonunuzda ilerliyor. Son durum nedir?
BDDK ve SPK binaları bizim uhdemizde ilerliyor. Merkez Bankası binasının ihalesini kazanan şirketi geçen haftalarda onayladık. Halk GYO, Vakıf GYO binalarının inşaatları başladı. İFM’de ciddi mesafe alındı. İstanbul’daki en büyük çaplı inşaatlar orada. İnşaatların koordinasyonunu iştirakimiz Emlak Konut GYO yapıyor. 2020 yılında da tamamlanması planlanıyor. Şu anda özel sektörün birkaç yeri var, onlar dışında bizim ihaleye çıkacağımız bir yer kalmadı.
İFM’nin başarısı sizce nelere bağlı?
Altından metro geçen ve özel altyapı çalışmaları yapılan cazip bir bölge hayat buluyor. Kendi başına bir ekonomi oluşturacak bir bölge. Bölgenin başarısı inşaatların eş güdümle bitirilmesine bağlı. BDDK, SPK, MB ve Halkbank gibi kurumların gelmesiyle hareketlenecektir.
Kentsel dönüşümde ne gibi çalışmalar yapıyorsunuz?
Topraklarının yüzde 70’inden fazlası l’inci ve 2’inci derece deprem bölgesi olan Türkiye’de, olası can kayıplarının önlenmesi açısından en önemli argümanlardan biri kentsel dönüşüm. Bu sürecin yürütülmesinde en aktif kurum olarak hizmet veriyoruz. Yerel yönetimlerimizle işbirliği içinde 54 kentte 190 noktada 72,5 milyon metrekarelik alanda kentsel dönüşüm çalışması yapıyoruz. Bu kapsamda geliştirilen ve 70 bini tamamlanmış olan 286 bin 500 konutluk 191 kentsel dönüşüm projesi hızla ilerliyor. Dönüşüm alanlarında ikamet eden 1 milyondan fazla vatandaşımıza yenilediğimiz konutlar ile güvenli yapılarda yaşam imkanı sunuyoruz. Başlattığımız kentsel dönüşüm projeleri içerisinde yer alan 70 bin konutu tamamlayarak hak sahiplerine teslim ettik.
Dönüşümün önünü sizce neler tıkıyor? Bu süreci nasıl yönetiyorsunuz?
Kentsel dönüşümde sorunun kaynağının yoğun nüfus artışı, kontrolsüz göç ve plansız gelişme gibi pek çok
zincirleme faktörün ortaya çıkardığı sağlıksız kentleşme olduğunu biliyoruz. Ülkemizin tüm şehirlerinde kentsel yenileme ihtiyacı olması nedeniyle, kentsel dönüşüm projelerimizi de peşi sıra hayata geçiriyoruz. TOKİ üretimlerinin yüzde 36’lık önemli bölümü 1’inci dereceden 5’inci dereceye kadar deprem kuşakları öncelikli olacak şekilde projelendiriliyor. Uzman ekiplerimizle kentsel dönüşüm sahalarındayız. Vatandaşlarımızı birebir dinliyoruz, onların beklentilerini, taleplerini projelere yansıtmaya çalışıyoruz. Sadece binaları yıkıp yerlerine yenilerini inşa etmiyoruz. Çevre düzenlemeleri, donatı alanlarıyla sosyal ihtiyaçlara da yanıt veriyoruz.
TOKİ olarak hedefiniz nedir?
1984-2003 yılları arasında 43 bin konut üretmiştik. İdaremizin başbakanlığa bağlandığı 2003 yılından bu yana yılda 65 bin konut inşa ettik. 2017 yılını 60-65 bin konut üretimiyle tamamlayacağız. 2003 yılından bugüne kadar 805 bin 72 sosyal konut ürettik. 2023 yılına kadar bunu 1,2 milyona çıkarma hedefimiz var. Yani altı yılda 400 bin konut yapacağız. Aslında 2020’ye kadar 1 milyon konut hedefliyorduk ama hedefimizi refize ettik. Türkiye’de yılda 650-700 bin konut üretildiği düşünüldüğünde, bunun yüzde 10’unu sosyal konut olarak idaremiz üretiyor. Ülkemiz için yaptığımız işlerin yüzde 50’sini konut, geri kalan kısmını da okul, hastane, yurt ve stadyum gibi tesisler oluşturuyor.
İstanbul’da yeni hedef bölgeleriniz nereler?
Geçmişe oranla arazi geliştirme konusunda zorlanıyoruz. Kayabaşı, Başakşehir ve Ispartakule’de arazi geliştirme çalışmaları yapıyoruz. 10 yıl boyunca bu bölgelerde hem kentsel dönüşüm hem de orta gelir grubuna yönelik konut üretimi yapacağız. Kayabaşı’nda bin 892 konut için 5-22 Eylül’de 40 bin müracaat aldık, 5 Ekim’de kuraları çekildi. Tuzla ve Silivri’de 3-5 bin adet sosyal konut ve kentsel dönüşüm yapılacak bölgelerde rezerv konut üretmek için arazi geliştirme çalışmaları yapıyoruz. Tuzla’da imar planı değişikliği konusunda çalışmalarımız var. Burada 1-2 bin konut daha yapabiliriz.
Stok konutları nasıl değerlendireceksiniz?
Stok konutların bin 500 adedini Fatih, Beyoğlu, Zeytinburnu, Güngören gibi Avrupa Yakası’ndaki belediyelere kentsel dönüşüm yapmalarını desteklemek üzere vereceğiz. Böylece ilçelerinde dönüşüm yaparken bazı konut alanlarını yeşil alan ve spor alanlarına ayırabilecekler.
Projelerinizle ülke ekonomisine ciddi katkınız oluyor. Bunu rakamlarla ifade edebilir misiniz?
Evet. Ağustos ayında 1,7 milyar TL’lik hak ediş payı ödedik. Bunun büyük bir kısmını da hasılat paylaşım modeliyle fonluyoruz. Yaz aylarında TOKİ şantiyelerinde 75-80 bin sigortalı çalışanımız oluyor. Dolaylı çalışanlarla birlikte istihdama 350-400 bin kişilik katkımız olduğunu söyleyebiliriz.
TOKİ'NİN ANADOLU'DAKİ SON PROJELERİ
1- Şanlıurfa'da yoğun konut talebi var. Milli Emlak ve belediyelerle orada arazi geliştirmek üzere görüşüyoruz.
2- İzmir'in belirli bölgelerinde arazi geliştirme çalışmalarımız var.
3- Çankırı, fabrika yatırımlarının artmasıyla yoğun göç alıyor. Orada 500 konut yaptık. Çankırı'da büyük bir araziyi Hazine'den devraldık.
4- Bu arazide büyük bir kasaba inşa edeceğiz.
5- Karaman'da son iki yılda 2 bin 500 konut ürettik.
6- Gaziantep'te 5 bine yakın konutun bulunduğu yeni bir şehir yapıyoruz.
7- Manisa'da 5 bin 500 konutluk 30 bin nüfuslu bir kasaba üretiyoruz.
7 İKLİM 7 BÖLGE YARIŞMASI
TOKİ ve iştirak şirketi Emlak Konut GYO, 'Mahalle'temasıyla 7 iklim 7 Bölge Ulusal Mimari Kentsel Tasarım Fikir Yarışması düzenliyor. Bu yıl İkincisi düzenlenen yarışmaya katılan 123 projeden 35'i ödül aldı.
Ergün Turan, bu yarışmanın bugüne kadar yapılan yarışmalar arasında ödül alan eserlerin hayat bulduğu tek yarışma olduğunu belirtiyor. Turan, 2014 yılında ilkini yaptıkları bu yarışmayı geleneksel hale getirmeyi planladıklarını da vurguluyor.
Her bölgeye ayrı ayrı verilen ödüllerde, birinciler 125 bin TL, İkinciler 100 bin TL, üçüncüler 75 bin TL ve mansiyon sahipleri 35 bin TL ödül aldı.