ARAM EKİN DURAN
eduran@ekonomist.com.tr
Ekonomist Dergisi'nin 15 Mart 2015 tarihli sayısında davayı ilk kez duyurmuştuk. Yasa değişikliği ile 10 Eylül 2014’te Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) bünyesinden alınıp Ekonomi Bakanlı-ğı’na bağlanan Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu’nun (DEİK) yeni yapısına dair tartışma dinmiyor.
Geçen yıl DEİK’in hükümete bağlanması kararını Danıştay’a taşıyan Türk Sanayici ve İşadamları Derneği’ne (TÜSİAD) yargıdan iyi haber geldi. Danıştay 10’uncu Dairesi, TÜSİAD’ın yıllık gelirinin yüzde 1’ini DEİK’e aidat olarak ödemesi konusunda ‘yürütmeyi durdurma’ kararı verdi.
İki yıl önce Meclis’te kabul edilen torba yasaya ilişkin verilen bir son dakika önergesiyle statüsü tamamen değişen DEİK’in özel sektörden alınıp hükümet yönetimine devredilmesi, iş dünyasında rahatsızlık yaratmıştı. Şimdi ise yargı kararıyla DEİK’in hükümet güdümünden çıkarılması konusunda önemli bir aşama kaydedilmiş oldu.
“BÖYLESİ ÇİN’DE BİLE YOK”
Zira Danıştay, bir yılı aşan bir inceleme süresinin ardından yıllık gelirinin yüzde 1’ini DEİK’e ödemek istemeyen ve DEİK üyeliğinin ‘zorunlu değil gönüllü’ olması için Danıştay’a dava açan TÜSIAD’ın talebini haklı buldu. Danıştay 10’uncu Dairesi tarafından görülen 2015/137 esas no’lu davada, ‘yürütmeyi durdurma’ kararı verildi. Danıştay’a bağlı İdari Dava Daireleri Kurulu tarafından verilen karar, DEİK’e aidat zorunluluğunu kaldırmış oldu.
DEİK’in Ekonomi Bakanlığı’na devredilmesi ve TOBB, TİM, TÜSİAD, MÜSİAD, TMB gibi iş dünyası örgütlerinin yönetimde yer alma zorunluluğuna dair nihai karar ise birkaç ay içinde açıklanacak. Danıştay’ın ‘yürütmeyi durdurma’ kararının sevindirici olduğunu belirten TÜSİAD kaynakları, DEİK’teki ‘zorunlu üyelik’ yapısına karşı olduklarını, böy-lesi bir uygulamanın özel sektörü tamamen devlet güdümünde olan Çin’de bile bulunmadığını belirtti.
‘Yürütmeyi durdurma’ kararının ardından DEİK’ten üyelik aidatını geri talep etme konusunu değerlendirecek olan TÜSİAD yönetimi, bu konuda Danıştay 10’uncu Dairesi’nden gelecek nihai karar sonrasında harekete geçmeyi planlıyor.
BİR GECEDE BAĞLANDI
Eylül 2014’te hayata geçirilen düzenleme ile DEİK iş konseyleri, bir gecede Ekonomi Bakanı Nihat Zey-bekçi’ye bağlanmıştı. Yeni yasaya göre, DEİK yönetiminin Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), Türkiye Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜSİAD), Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) ve Türkiye Müteahhitler Birliği’nden (TMB) beş asil üyeden ve seçilecek 12 yönetim kurulu üyesinden oluşmasına karar verilmişti.
Ayrıca düzenleme ile TOBB, TÜSİAD, MÜSİAD ve TMB’ye her yıl gelirlerinin yüzde 1’ini DEİK’e aktarma zorunluluğu getirilmişti. TÜSİAD’ın Tuncay Özilhan, Haluk Dinçer, Hüsnü Özyeğin, Suzan Sabancı Dinçer ve Ferit Şahenk gibi pek çok üyesi DEİK İş Konseyi başkanlığı görevini yürütüyordu. TÜSİAD, hükümetin kararına karşı çıkmış ve konuyu Danıştay’a taşımıştı.