SİBEL ATİK
satik@ekonomist.com.tr
Havayolu sektörünün önde gelen şirketlerinden TAV, 15 havalimanının işletmeciliğinin yanı sıra 70 havalimanında da servis hizmetleriyle yer alıyor. Geçen yıl 104 milyonun üzerinde yolcuya hizmet veren şirket, bu yıl bu rakamı yüzde 5 artırmayı hedefliyor. En son Suudi Arabistan’da Yanbu Havalimanı ile Küba’da iki havalimanını bünyesine katan TAV Havalimanları’nın icra kurulu başkanı Sani Şener, yeni ihaleleri kovalamaya devam edeceklerini söylüyor.
Öte yandan Üçüncü Havalimanı’nın devreye girmesiyle Atatürk Havalima-nı’nın kapanması konusunu da değerlendiren Şener, buradan doğacak gelir kaybı konusunda önümüzdeki süreçte Devlet Hava Meydanları ile bir hesaplama yapılacağını ifade ediyor. İstanbul Atatürk Havalimanı’nın kapanmasıyla oluşacak gelir kaybını karşılamak üzere servis hizmetlerine öncelik verdiklerini aktaran Şener, sorularımızı aşağıdaki gibi yanıtladı:
Geçen yıl turizm sektöründe yaşanan negatif gelişmeler TAV’ın kârlılığına nasıl yansıdı?
Dünya genelinde güvenlik kaynaklı endişeler, geçen yıl havacılık sektörünü etkiledi ve oldukça zor bir yıl oldu. Buna rağmen TAV olarak hizmet verdiğimiz yolcu sayısını yüzde 2 artırmayı başardık. Bu doğrultuda konsolide ciromuz yüzde 1 artarak 1 milyar 92 milyon Euro oldu. Hizmet verdiğimiz yolcu sayısı da 104 milyonu buldu. Düşük marjlı bazı işlerimiz ve Atatürk Havalimanı’nda yolcu kompozisyonunun değişmesi nedeniyle FVAÖK yüzde 4 oranında azaldı. Bu yıl için belirlediğimiz hedefler ise hizmet verdiğimiz yolcu sayısının yüzde 4-5 arası artması ve net kârda önemli bir artış.
TAV’ın işlettiği havalimanı sayısı bu yıl ne olacak? Belirlenen yatırım bütçeniz nedir?
Şirket olarak 15 havalimanını direkt işletiyoruz. 70 havalimanında da servis hizmeti veriyoruz. Yer hizmetleri, yeme içme hizmetleri gibi alanları işletiyoruz. ABD’de Washington’da lounge, Hous-ton’da dutty free şirketimiz, Suudi Arabistan’da yer hizmetleri işimiz var. Yani büyük bir endüstriyi yönetiyoruz. Bu yıl mevcut işletmelerimizdeki yatırım tutarı yaklaşık 50 milyon Euro. Ama her an ihale alıp bu rakamı yükseltebiliriz.
Girmek istediğiniz yeni lokasyonlar var mı?
Eskiden “Osmanlı sınırları bizim pazarımız” diyorduk. İstanbul’u çok önemli bir merkez olarak görüp buralarda iş yapmak istedik. Hem coğrafi hem kültürel hem de dini açıdan ortak değerlerimiz var. Fakat artık öyle büyüdük ve geliştik ki daha büyük pazarları hedefliyoruz. Amerika’ya da Afrika’ya da gittik. Bugün bütün dünyada iş takip ediyoruz ve buna devam edeceğiz.
2017’de ihalesini kovaladığınız bir havalimanı var mı?
Şunu rahatlıkla söyleyebilirim ki, Türkiye’nin en iyi insan kaynaklarından biri TAV’da yer alıyor. Bu gibi konularda önemli üç ana direk var. Birincisi insan kaynağı, ikincisi teknik bilgi, üçüncüsü finansal yapı. Bu üçünün uyum sağladığı her noktaya gireriz. O nedenle önümüzde onlarca proje var. “Gireyim işi alayım sonra bakarız” diyecek halimiz yok. En son Suudi Arabistan’ın Yanbu Havalimanı’nın işletmesini aldık. 1,5 milyon yolculu bir havalimanı ama Kızıldeniz kenarında, hem petrol hem turizm bölgesinde yer alan büyük bir liman. Buranın gelişmesinde önemli katkılarımız olacak.
İstanbul’da Üçüncü Havalimanı’nın ilk etabının önümüzdeki yıl açılması planlanıyor. Siz nasıl bir formül üzerinde çalışıyorsunuz? Buradan oluşacak gelir kaybı nasıl kapatılacak?
Üçüncü Havalimanı açıldığında Atatürk Havalimanı kapatılacak. Bu bilinen bir gerçek. Biz bu konuda ülkenin gelişimine yönelik alınan kararları destekleriz. Fakat bizim işletme süremiz 2021’de doluyor ve bu süreden önce yeni havalimanı açılırsa bizi ticari olarak etkileyecek. Aradaki farkı Devlet Hava Meydanları bize kâr kaybı olarak ödeyecek. O nedenle orayla ilgili bir sorunumuz yok. Çalışanlar açısından da bir sorun olmaz. Üçüncü Havalimanı’na tecrübeli arkadaşlarımızı yollarız. Onlar da sıkıntı yaşamazlar.
Üçüncü Havalimanı 2018’de açılırsa yıllık ne kadarlık bir zarar söz konusu olacak? Hesaplama yapıldı mı?
Bu yıl oturup konuşmaya başlayacağız. Önümüzdeki süreçte bunun için çalışılacak. Şu an bir rakam telaffuz edemeyiz. Çünkü henüz hesaplama yapılmadı.
ABD ve İngiltere’nin aldığı uçuş sırasındaki elektronik cihaz yasağı konusunda ne düşünüyorsunuz?
Güvenlik konusu olduğu için bir şey diyemezsiniz. Böyle bir tehdit var deniyorsa, bu tedbiri almalısınız. Ama karşıt görüş geliştirebilirsiniz.
Siz böyle bir görüş dile getirdiniz mi?
Evet, biz karşıt görüş ilettik. Mesela x-ray cihazları silahı ve patlayıcıyı tespit eder. Fakat bilgisayar bazlı olduğu için bir güvenlik görevlisi bakar. O güvenlik görevlisinin milyonda bir hata yapma olasılığı göz önüne alınabilir. Fakat bizim tomografi cihazlarımız var. Tanesi 245 bin dolarlık bir cihaz. “ABD uçaklarının gittiği yerlere bu cihazları koyarız ve yolcular ipad’leriyle uçabilirler” diyoruz. Bunları öneriyoruz. Yakında bu yasağın kaldırılacağına inanıyorum. Türk Hava Yolları da güzel bir adım attı ve inişte toplamak üzere uçaklarda ipad dağıtacağını duyurdu. Her şeyin bir çözümü var. Havacılıkta zorlama olmaz. Dönem dönem gelen istihbaratlara göre kemerler çıkarılır, bilgisayarlar çıkarılır. Bunlar değişen şeyler. Kendi ticaretlerini birtakım zorlamalarla dengeleyemezler. Benim şahsi görüşüm, bu karar siyasi değil ticari bir karardır. Türk Hava Yolları, Katar Hava Yolları gibi markalar o kadar büyüdüler ki, Batı’daki havayolu şirketlerini biraz rahatsız ettiler.
Bu karar yolcu trafiğini ne kadar etkiler?
Yolcu mutlaka mutsuz olacaktır. Ama bu tür konular hallolacaktır. Çok büyük bir kayıp beklemiyorum.
TAV açısından nasıl bir beş yıllık plan var?
Biz planlamamızı Üçüncü Havalimanı’nın açılışına göre yaptık. Biz İstanbul’da oluşacak gelir kaybını sağlayacak yeni bir gelir kaynağı bulmalıyız. Zaten 2013’te bu ihaleyi alamayınca dünyada servis şirketlerimize önem verdik. Başka hava yollarında da servis hizmetlerimiz öne çıktı. 70 havali-manındayız ve gelirin yüzde 15’ini bu servis şirketleri karşılayacaktır. Bunun yanı sıra Küba’yı aldık. Havana Jose Marti ve San Antonio de los Banos havalimanlarını işleteceğiz. Buralarda 5 milyon yolcu var. İstanbul’da sadece 20 milyon yolcu parasal olarak katma değerli. Bunun 10 milyonunu Küba kapatacak. Öte yandan Suudi Arabistan’da 1-2 havalimanını daha takip ediyoruz. Biz 2021’e kadar bu girişimlerle kaybımızı kapatmış olacağız.
Türkiye’nin Avrupa ile olan ilişkilerindeki gerilim ve izlediği politika karşısında yabancı ortağın Türkiye’ye bakışı ne oldu? Hisse satışı gündeme geldi mi?
Ortağımızın payı yüzde 38. Çok destekliyor bizi, bakışları hiçbir şekilde değişmedi. Türkiye’ye ve geleceğine güveniyorlar. Kendileri dünyada çok fazla havalimanı işletiyorlar. Hiçbir şekilde hisse satışı konuşulmuyor, aynen devam ediyorlar.