ÖZLEM BAY YILMAZ
obay@ekonomist.com.tr
24 Ocak-06 Şubat 2021 sayısından
Geçen yıla kıyasla istihdam rakamlarında düşüş söz konusu. Yaptığımız araştırma, 50 şirketin 37 bin 835 binin üzerinde yeni istihdam yaratacağını gösteriyor. İşe alımlarda Migros, Yemeksepeti, AssisTT ilk üçte yer alıyor.
Covid-19 pandemisinin gölgesinde geçen 2020, zor bir yıl oldu. Ekonomik göstergelerin pek de parlak olmadığı 2020'de özellikle istihdam tarafında büyük kayıplar yaşandı. Türkiye'nin uzun yıllardır süren işsizlik sorununun üzerine koronavirüs salgını da eklendi.
Tabloları görmek için görsellere tıklayın.
Son açıklanan Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye genelinde istihdam edilenlerin sayısı 2020 yılı ekim döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 896 bin kişi azalarak 27 milyon 447 bin kişi, istihdam oranı ise 2,3 puanlık azalış ile yüzde 43,6 oldu.İş gücü 2020 yılı ekim döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 milyon 288 bin kişi azalarak 31 milyon 452 bin kişi, iş gücüne katılma oranı ise 3 puanlık azalış ile yüzde 50 olarak gerçekleşti.
Kısa çalışma ödeneği ve işten çıkartma yasakları, resmi işsizlik verilerinde yukarı yönlü hareketi biraz dizginlese de 2021 yılında pandemi önlemlerinin kalkması ile işsizliğin yüzde 17 seviyelerine çıkması olası görünüyor.
Anlaşıldığı üzere 2021'de işsizliğin düşüşe geçmesi ihtimali şu aşamada düşük. Her yıl yaptığımız 'İşe Alımda 50 Lider' araştırması da bu yönde sonuçlar verdi. Geçen yıl yaptığımız araştırmada, 2020 için 50 şirket 46 bin 980 kişiye istihdam sağlamayı hedeflerken bu yıl şirketlerin istihdam hedefi 37 bin 835 kişide kaldı.
Bu da yüzde 19,5 daralma anlamına geliyor. Bu yıl istihdamını en çok artıracak şirketler; Migros, Yemeksepeti, AssisTT, TAB Gıda, Medicana Sağlık Grubu olarak sıralanıyor. Sadece bu beş şirket 20 bin kişiye istihdam sağlayacak.
YETENEĞE ULAŞIM
İstihdam açısından zor geçen 2020'nin ardından 2021'de de tablo pek değişmedi. Pandemi etkisiyle şirketlerin eleman taleplerinde düşüş söz konusu. Öte yandan iş yapış şekillerinden iş başvurularına kadar tüm insan kaynakları süreçlerinde de değişim yaşanıyor.
Covid-19 ile başlayan sanal işe alım süreçlerinin önümüzdeki dönemde de kalıcı olması bekleniyor. Ancak işe alınan pozisyona bağlı olarak hibrid bir yöntem kurgulanmasına da dikkat etmek gerekiyor. Yüksek hacimli işe alımlarda 'uçtan uca sanal işe alım yöntemleri' rahatlıkla kullanılabiliyor.
Ancak yönetim kademelerinde daha üst seviyelere çıkıldığında 'sanal ve yüz yüze görüşmelerin dengelendiği bir yapı' kurulmasının daha sağlıklı bir yöntem olduğu belirtiliyor. İçinde bulunduğumuz dönemin yarattığı en büyük değişikliklerden biri de bilindiği üzere, uzaktan çalışmanın giderek yaygınlaşması ve hayatımızın bir parçası haline gelmesi oldu. Dolayısıyla işe alımlarda artık adayların işyerine yakınlığı, hatta bazı pozisyonlar için aynı şehirde veya ülkede olma ihtiyacı ortadan kalkıyor.
Bu gelişme de yeteneğe ulaşımı daha kolay hale getiriyor. Ancak belirtmek gerekir ki bu durum, ülke değiştirme ihtiyacı olmadan, yurtdışında yerleşik şirketlerde çalışma olanağı bulan yetenekleri elde tutmayı da biraz daha zorlaştırıyor.
DİJİTAL GELİŞMELER
Pandemi dönemi, özellikle dijital dönüşüm ve tedarik zinciri süreçlerini kalıcı şekilde değiştirmiş durumda. Şirketler, bu değişikliğe ayak uydurabilmek için geçmiş yıllara göre yetenek ihtiyaçlarını dijital gelişmeler paralelinde farklılaştırıyor. Bugün en fazla aranan pozisyonlar arasında 'tedarik zinciri, e-ticaret, bilgi işlem ve dijital dönüşüm' pozisyonları yer alıyor.
Yaşadığımız bu zorlu dönemde insan kaynakları liderlerinin öneminin de geçmiş yıllara göre büyük oranda arttığını söyleyen Ergene Consulting & HGA Group Türkiye Şirket Ortağı İbrahim Paksoy, özellikle son bir yıldır insan kaynakları liderlerinin en fazla gerçekleştirdikleri işe alım projeleri arasında yer aldığını belirtiyor.
E-ticaret, perakende, lojistik ve teknoloji alanlarında işe alımlarda bu yıl yaşanan artışın 2021 yılında da devam etmesini beklediklerini dile getiren İbrahim Paksoy, şöyle devam ediyor: "Pandemi ile beraber e-ticaret iş hacminde ciddi ölçüde artış oldu.
Bu alanda yapılan araştırmalara göre, perakende şirketlerinin fiziksel kanal satışlarında ciddi düzeyde düşüş görüldü. Pandemi öncesinde ortalama yüzde 5-8 seviyesinde olan e-ticaret hacmi ise sadece bir yıl içinde yüzde 25-30 seviyelerine yükseldi.
Bu gelişme doğrultusunda fiziksel mağaza çalışanları sayısında azalma görülürken, e-ticaret operasyonlarıyla ilgili alanlarda çalışan sayısı arttı. Bu artışın önümüzdeki yıllarda artarak devam etmesini bekliyoruz."
İŞ BÖLÜMÜNDE DEĞİŞİM
E-ticaret hacmindeki bu artış, tedarik zinciri ve lojistik sektörlerini de benzer şekilde pozitif yönde etkiliyor. Yine bu dönemin en önemli gelişmelerinden birisi olan 'dijital transformasyon süreçlerindeki hızlanma', teknoloji çözümleri sunan şirketlerde ek işe alım ihtiyacını beraberinde getirecek.
Öte yandan önümüzdeki birkaç yıl içinde çok sayıdaki iş, insanlar ve makineler arasında yaşanacak olan iş bölümündeki değişiklikler nedeniyle kaybolacak. İnsanlar arasındaki yeni iş bölümlerine daha iyi uyarlanmış çok sayıda yeni roller ortaya çıkacak. Önümüzdeki yakın dönemde dünyada talep artışı beklenen meslekler, yeni nesil teknolojilerin geliştirilmesiyle iş hayatımızda daha çok yer alacak.
SAĞLIKTA YENİ ROLLER
E-ticaret ve bilişim, son dönemde istihdamda hız kesmeden devam eden sektörler oldu. Buna bağlı olarak yazılım uzmanları/mühendisleri, AR-GE mühendisleri, mobil uygulama geliştiriciler, ürün geliştirme yöneticileri, kullanıcı deneyimi uzmanları, kullanıcı arayüz tasarımı uzmanları, sistem mühendisleri, veri analitiği uzmanları gibi teknoloji alanında çalışan pozisyonların öne çıkmaya başladığını vurgulayan Kariyer.net Genel Müdürü Fatih Uysal, sağlık alanındaki mesleklerde de değişim yaşandığına dikkat çekiyor.
Sağlık ve sağlık kontrolü alanlarında yeni mesleklerin çıktığını ifade eden Uysal, şunları anlatıyor: "Test sürecini yöneten Covid-19 testçileri, kronik hastalığı olmayan Covid-19 hasta bakıcıları, potansiyel hastaları arayarak bilgi veren ve takibini yapan virüs takipçileri, personelin ve müşterilerin ateşlerinin ölçülmesinden sorumlu olan ateş ölçenleri sayabiliriz.
Diğer yandan sağlık ve sağlık kontrolü yapan bazı sağlık profesyonellerinin çalışma yerleri de değişti. Örneğin havayolları şirketlerinde 'hijyen kontrol grubu', 'uçan sağlıkçı' gibi yeni pozisyonları da önümüzdeki günlerde görebileceğiz."
YÜKSELİŞTEKİ SEKTÖRLER
Gıda sektöründe ise üretim vardiya şefi, gıda mühendisi, kalite teknikeri, üretim operatörü gibi pozisyon ve rollerde yeteneğe ihtiyaç sürekliliğini koruyor. Geçmiş yıllara göre özellikle üretim alanında çok yüksek oranda talep olduğunun altını çizen Manpower Group Türkiye Genel Müdürü Feyza Narlı, "Dijital, e-ticaret, depo-lojistik özellikle diğer yıllara oranla göze çarpan pozisyonlar. Teknolojinin hızla gelişmesiyle beraber manuel akışlı ve birbirini tekrarlayan işlere olan talebin azalmaya başladığını görüyoruz. Özellikle teknik iş bilgisinden ziyade yetkinliklerin öne çıktığı ve günümüzün dijital dönüşüm çağına uygun şekilde hızlı aksiyon alabilen ve uyum sağlayabilen adaylar tercih ediliyor" diye anlatıyor.
Günümüz koşulları sebebiyle hem endüstrinin hem de hane halkının ihtiyaçlarının artmasıyla üretimin her safhasında işe alımda yükseliş olmasının öngörüldüğüne vurgu yapan Feyza Narlı, şunları ekliyor: "İkinci en yüksek istihdam beklentisi olan sektör finans ve kurumsal hizmetler.
Üçüncü en yüksek istihdam beklentisi ise ilaç sektöründe. Koronavirüse karşı kişisel bağışıklığı korumaya yönelik sağlık sektörünün sunduğu ürün ve çözümlere yönelik talebe paralel olarak bu alanlarda istihdam olanakları da artıyor."
MİGROS BİRİNCİ SIRADA
49 bin çalışanı ile Türkiye'nin en fazla istihdam sağlayan şirketleri arasında yer alan Migros, listemizde bu yıl da en yüksek işe alım gerçekleştirecek şirket olarak birinciliğe oturdu. Organik ve inorganik büyüme stratejileri doğrultusunda hareket eden Migros, 2021 yılında 6 bin 500 kişiyi bünyesine katmayı planlıyor.
Türkiye'nin 81 ilindeki mağazalarıyla istihdam olanaklarını Türkiye'nin dört bir yanına dağıttıklarını söyleyen Migros İnsan Kaynakları İş Ortaklığı Direktörü Nazlı İrem Gönül, işe alımlarının en yoğun olduğu pozisyonların mağaza yöneticisi ve mağaza çalışanı rolleri olduğunu belirtiyor.
Gönül, "Dijitalleşmeye yaptığımız yatırımlarımız ve hayata geçirdiğimiz/geçirmeyi planladığımız farklı iş modellerimizle birlikte merkez kadrolarımızda da yeni mezun ve deneyimli rollerde alımlarımız devam edecek. Özellikle e-ticaret ve bilgi teknolojileri ekiplerimiz, agresif büyümeyi ve yoğun alım yapmayı planladığımız ekiplerimiz olarak ön plana çıkıyor" diye anlatıyor.
YEME- İÇME SEKTÖRÜ
Bu yıl en çok istihdam sağlayacak şirketlerden biri de Yemeksepeti. 2021'de ise 4 bin kişilik işe alım gerçekleştirerek yaklaşık 12 bin kişilik bir istihdam rakamına ulaşmayı hedefliyor.
Bu yıl IT departmanlarında 100'e yakın yeni işe alım gerçekleştirmeyi hedeflediklerini belirten Yemeksepeti İnsan Kaynakları Genel Müdür Yardımcısı İlke Şentürk Öksüz, şöyle devam ediyor: "Bununla birlikte Türkiye'nin önümüzdeki yıllarda istihdam anlamında büyüyeceği en önemli sektörlerden birinin lojistik olacağını söyleyebiliriz.
Pandemi ile birlikte online yemek ve market siparişi teslimat modelleri artmaya ve büyümeye devam ederken motorlu kuryelik mesleği de iyi bir kariyer fırsatı olarak görülmeye başlandı. Sektör son yıllarda çok hızlı büyürken bu alanda kalifiye iş gücünün önemi artıyor."
Yemek sektöründen TAB Gıda da bu yıl 3 bin 500 kişilik yeni istihdam planlıyor. Bünyesinde 30 bin çalışanı bulunan şirket, yeni yatırımlarla büyümeye ve istihdamını artırmaya devam ediyor. TAB Gıda Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Asok, "Pandemiyle birlikte paket servis, ana satış kanalımız haline geldi. İşe alım planlarımızın başında yeni açılacak restoranlarımız için yönetici adayı ve kurye pozisyonları geliyor" diyor.
Bu yıl 3 bin 500 kişilik istihdam sağlayacak şirketlerden biri de AssisTT. Özellikle yabancı dil bilen müşteri temsilcisi pozisyonu ve teknoloji ekipleri için uzman mühendis alımı yapacaklarını dile getiren AssisTT İnsan Kaynakları ve İdari İşler Genel Müdür Yardımcısı Ömer Faruk Tüfekçi, "Özgür çalışma modelini de yaygınlaştıracağız. İş hayatına ara veren çağrı merkezi çalışanları, üniversite öğrencileri, ev kadınları ve engelli bireyler başta olmak üzere tüm bireylere istedikleri yerden, kendi belirleyecekleri saat aralığında çalışma olanağı sunacağız" diyor.
YENİ YATIRIMLAR
Medicana Sağlık Grubu da yeni yatırımlarla büyürken, istihdamını da artırıyor. Grup, yakında Ataşehir hastanesini açmaya hazırlanıyor. 2021'de İstanbul'da merkezi lokasyonlarda yeni yatırımlar da planlayan grup, bugün itibarıyla 7 bin 500 kişiye istihdam sağlıyor.
Medicana Sağlık Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Bozkurt, "2021'de Ataköy hastanemizin de faaliyete geçmesi ile 10 bin kişiye yaklaşan bir aile olacağımızı düşünüyorum" diyor.
19 bin çalışanıyla güvenlik hizmeti sunan Securitas Türkiye ise bu yıl 2 bin kişiye iş olanağı sunacak. Hem idari kadrolara hem de saha pozisyonlarında işe alım gerçekleştireceklerini belirten Securitas Türkiye İnsan Kaynakları Koordinatörü Ebru Gültekin, özellikle Marmara Bölgesi'nde her pozisyon için eleman bulmakta zorluk yaşadıklarından bahsediyor.
Üç farklı kıtada yaklaşık 10 bin kişiye istihdam sağlayan Tosyalı Grubu ise bu yıl bin 200 yeni istihdam planlıyor. Bunların yaklaşık bini İskenderun'daki yeni yassı çelik yatırımı için istihdam edilecek. 200 kadarı mühendis ve idari personel, 600 kişi ise mavi yakalı personel olarak görev alacak. Grup, Dilovası'ndaki yeni yatırım içinse ilk aşamada 200 kişi istihdam edecek.
BÜYÜME PLANLARI
Perakendede öne çıkan şirketlerin başında yer alan 50 bin çalışanlı LC Waikiki de her yıl olduğu gibi 2021'de de yüksek işe alım yapacak şirketler arasında bulunuyor. Geçen yıl olduğu gibi bu yıl da bin 100 kişilik bir ek istihdam planladıklarını ifade eden LC Waikiki Merkez İnsan Kaynakları Direktörü Hande Özdağdeviren, "2021 yılında bin 500 mağazaya ulaşma hedefimiz var. Bu doğrultuda operasyonlarımızdaki büyümeye bağlı olarak doğacak ihtiyaçlar çerçevesinde işe alım yapmaya devam edeceğiz" diyor.
Global büyüme planları kapsamında 47 ülkede de operasyonları bulunduğunu dile getiren LC Waikiki Mağazacılık İnsan Kaynakları Direktörü Gökhan Denizhan ise "Yaklaşık 200 kişiyi ülke ofislerimiz, 15 bin kişiyi de mağaza kadrolarımız için işe almayı planlıyoruz" diye ekliyor.
Yurtiçi ve yurtdışı operasyonlarıyla birlikte 12 binin üzerinde çalışanı bulunan Netlog da yurtiçi ve yurtdışındaki yeni yatırımları nedeniyle istihdam artışına gidecek. Bu yıl bin 100 kişiye iş olanağı sunacaklarını söyleyen Netlog İnsan Kaynakları Genel Müdürü Ufuk Kardaş, lojistik dışında farklı iş kollarında başlattıkları girişimleri için de işe alım yapacaklarını belirtiyor.
Kardaş, "Farklı iş kollarındaki girişimlerimizde zorlandığımız pozisyonlar olabiliyor. Marka olarak lojistik sektöründe çok iyi bir bilinirliğe sahip olsak da bunu örneğin teknoloji şirketimize taşımak her zaman mümkün olmayabiliyor. Dolayısıyla yazılım, iş zekası ve analist rolleri büyüyen yapımızla birlikte aktif arayışı hiç kapatmadığımız roller arasında" diye anlatıyor.
BİN KİŞİ ALACAKLAR
Pandemi döneminde franchise'ları tüm hızıyla çalışmaya devam eden Domino's da bu yıl istihdam artışı planlıyor. Herkesin evde kaldığı bu süreçte eve servis tarafında yüzde 15 ila 20 arasındaki satış artışı yakalayan şirket, yeni şubelerle birlikte bin kişilik istihdam fırsatı sunacak. Domino's, bu yılki büyüme planlarında Doğu Anadolu Bölgesi'ne ağırlık vermiş durumda.
Merkezlerinde bin 300'den fazla kişiyi istidam eden Getir İnsan Departmanı Direktörü Özlem Salur ise şunları söylüyor: "Bu süreç bize öğretti ki artık bir kurumda çalışmak için fiziken aynı ülkede, aynı şehirde olmanız çok da şart değil.
Bu nedenle pandemi döneminde farklı ülkelerden arkadaşlarımız aramıza katıldı. Şu anda Nijerya'da Ukrayna'da, Pakistan'da, Avustralya'da, Uganda'da İngiltere'de ve Hindistan'da Getir çalışanları var. Bu arkadaşlarımız yine ağırlıklı olarak teknoloji departmanımızda görev alıyorlar. 2021'de de işe alımlarımıza aynı şekilde devam edeceğiz."
NAZMİYE ALTINDAS BALKANİ ADECCO TÜRKİYE ŞİRKETLER GRUBU DİREKTÖRÜ
''ELEMAN BULMAKTA ZORLANILAN ROLLER VAR''
"Özellikle dijitalleşmeye bağlı olarak yeni gelişen roller olan; siber güvenlik, yapay zeka tabanlı yeni mühendislik rolleri, lokal ve global kaynağın sınırlı olması sebebiyle görece eleman bulmakta zorlanılan roller arasında sayılabilir. Ancak, bu alanlardaki yeteneklerin ilgisini çekmek yine de mümkün.
Ülkemizde bu adayların gerçekten katma değer yaratacakları ve karşılıklı fayda sağlayacakları çok değerli kurumlar var. Bu bağlamda doğru aday ve doğru kurum birleşmesini sağlamak gerekiyor."
PANDEMİNİN İK'YA ETKİLERİ
Pandemi her alanda köklü değişiklikleri beraberinde getirdi. Bu değişikliklerden biri de işe alım/işe giriş süreçlerinde uçtan uca dijitalleşmenin hızlanması oldu. Artık işverenler adayları yüzyüze, fiziksel ortamda mülakatlar ile değil online iş görüşmelerindeki performanslarına dayanarak seçiyor.
Adayların mülakatlarda her zaman dikkat etmeleri gereken başlıklara ek olarak online mülakatlarda kilometrelerce uzaktan karşılarındaki kişiyi etkileme becerisini göstermeleri şart. Bunun için; kamera önünde prova yapmaları, iş görüşmesini yapacakları ortamın profesyonel görünmesini sağlamaları, dikkatlerini dağıtacak etkenleri ortadan kaldırmaları önemli.
Pandemi süreci, işverenlerin adaylardan beklentilerini de değiştirdi. Uzaktan ve esnek çalışma modellerinin pandemi sonrasında da süreceği bekleniyor. Dolayısıyla teknolojiye olan ihtiyacın arttığı bu dönem, her seviye ve kıdemden beyaz yaka çalışanın teknik yetkinliklerini artırması ve geliştirmesi ihtiyacını da beraberinde getiriyor.
Dayanıklılık, esneklik, çeviklik, multitasking, belirsizliğe hızlı adapte olma, problem çözme becerisi, stresle başa çıkma, yeniliği kucaklama, öğrenmeye açık olma ve etkili iletişim gibi yetkinlikler de önemini korumaya devam ediyor.
Pandemiyle beraber iş ve çalışma modellerinin dönüşmesiyle, adaylarda aranılan yetkinlikler de değişti. Adaylarda; rol bağımsız dijital okur-yazarlık, fark yaratabilme ve öğrenebilirliğin yüksek olması, esnek olma ve hızlı aksiyon alabilme, yüksek iletişim becerisi, değişen şartlara ve belirsizliğe hızlı adapte olma, stresle başa çıkabilme ve dayanıklılık gibi özellikler aranıyor.
Adayların bu konularda kendilerini geliştirmeleri ve yetkinliklerini ön plana çıkaracak formatta özgeçmiş oluşturmaları tavsiye ediliyor.
İŞ BAŞVURULARINDA NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Farklı deneyimlere ve yeteneklere sahip bir adayın özgeçmişini okuyan işveren için kişinin hangi alanla ilgilendiğini, nasıl bir işte çalışmak istediğini belirten bir ön yazı yazması, süreci çok daha kolaylaştırır ve hızlandırır. Ayrıca yapılan iş görüşmelerinde, adayların yetkinliklerini doğru sözel ve beden dili ile ifade etmesi faydalı olur.
Görüşme yapılacak şirketin detaylı araştırılması ve ilgili pozisyona yönelik beklentinin iyi analiz edilmiş olması kritik. İlgili kurumun kültürü, yönetim bakış açısı ve orta/uzun vade planları da doğru aktarılmalı.
Yeni normalde özellikle işe alım süreçlerindeki dijital olgunluk seviyesi de ön plana çıkıyor. Bu nedenle, teknoloji konusunda trendleri takip etmek, dijital platformlarda kendini iyi ifade edebilmek artık çok önemli.
YÜKSELİŞE GEÇECEK POZİSYONLAR
- Veri analistleri
- Veri bilimciler
- Yapay zeka uzmanları
- Makine öğrenimi uzmanları
- Dijital pazarlama ve strateji uzmanları
- İş geliştirme uzmanları
- Dijital dönüşüm uzmanları
- Bilgi güvenliği analistleri
- Yazılım ve uygulama geliştiricileri
- Veri tabanı ve ağ uzmanları
- Robotik mühendisi
- Yönetim ve organizasyon analistleri
- Finansal teknoloji mühendisi
- Risk yönetim uzmanlığı