TALİP YILMAZ
tyilmaz@ekonomist.com.tr
Gönüllülük esaslı Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) 6,9 milyon katılımcı ve 75 milyar TL fon tutarına, bu yıl devreye giren otomatik katılım ise 3,4 milyon katılımcı ile 1,4 milyar TL fon tutarına erişti. Sistemdeki fonların getirilerini artırmak amacıyla yönetime ilişkin kurallarda 2018 yılında değişiklik yapılacak. Buna göre, bir emeklilik şirketinin kurucusu olduğu emeklilik fonlarının azami yüzde 40’ını bir portföy yönetim şirketi (PYŞ) yönetebilecek.
Yeni uygulama doğrultusunda bir emeklilik şirketinin kurucusu olduğu emeklilik fonları, en az üç portföy yönetim şirketi tarafından yönetilebilecek. Yapılan bu düzenlemeleri ve bunun olası etkilerini, yaklaşık 14 milyar TL’si BES fonları olmak üzere 31 milyar TL’lik fon büyüklüğüyle sektörün en büyük oyuncusu olan İş Portföy’ün genel müdürü Tevfik Eraslan ile konuştuk.
PYŞ’ler ve emeklilik şirketleri, yılbaşında devreye girecek yüzde 40 kuralına hazır mı?
Yeni düzenleme doğrultusunda emeklilik şirketleri kurucusu oldukları fonları hangi şirketlere yönettireceklerini belirleyebilmek amacıyla seçim süreçlerini başlattı. Temel olarak teknik yeterlilik ve fiyat ihalesinden oluşan bu sürecin kasım ayında tamamlanması bekleniyor. Seçim sürecinin sonunda, birlikte çalışacak olan emeklilik şirketleriyle portföy yönetim şirketleri, operasyonel süreçlerini uyumlandırma süreçlerini başlatacaklar. Yeni uygulama her yönüyle tüm piyasa oyuncuları için farklı bileşenlerden oluşan iş akışları gerektiriyor. Tüm taraflar bu doğrultuda gerekli aksiyonları alarak, hem teknolojik hem de organizasyonel altyapılarını yeniden şekillendirmeye başladı. Ancak bu uyumlandırma sürecinin istenen nitelikte tamamlanabilmesi için kalan süre çok da yeterli değil. Taraflar ellerinden gelenin en iyisini yapıyor.
Yüzde 40 kuralıyla ilgili olarak sizin bakışınız nedir?
Bu kuralın getirilmesinin temel amacı, sektörde rekabeti sağlayarak fon performanslarının artırılması. Ancak portföy büyüklüğü üzerinden getirilen bu kuralın emeklilik fonlarının performansını doğrudan etkileyeceğini düşünmüyorum. Yönetilen fonların performanslarının karşılaştırma ölçütü veya benzer fonlara göre takibinin tarafsız bir kurum tarafından yapılması ve düşük performanslı olan fonların mevzuatla getirilecek kural doğrultusunda portföy yöneticisinin değiştirilmesi daha etkin bir çözüm olurdu. Bu yöntemin mevcut düzenlemeye göre fon performansını artırmaya çok daha fazla etkisi olacaktır.
Yüzde 40 kuralının piyasalar için mahsuru var mı?
Fonların yöneticilerinin değişiyor olması piyasaları etkileyecektir. Emeklilik fonlarının şu anki büyüklüğü 75 milyar TL. Yıl sonuna doğru bu rakam 80 milyar TL’yi bulur. Bu rakamın yüzde 60’ının el değiştireceği varsayımından yola çıkarsak, yeni mevzuat nedeniyle 48 milyar TL civarında bir fon büyüklüğü, yönetimsel olarak yılbaşı itibarıyla el değiştirecek. Bu durum finansal piyasalarda belli bir oynaklığa neden olabilir. Çünkü her PYŞ’nin yatırım stratejisi birbirinden farklı. Bu stratejiler doğrultusunda yapılan alım-satımın piyasalarda oynaklığı artırıcı etkisinin olma olasılığını yüksek görüyorum.
Bu kuralın fonların performansına katkısı nasıl olur?
BES fonları getiri açısından uzun vadeli değerlendirilmeli. Ancak bu fonlar her yıl performans baskısıyla yönetileceğinden kısa vadeli bakış açısı öne çıkacak. Sözün özü, uzun dönemden çok kısa dönemli performansa odaklanılacak. Bu da BES fonlarının uzun dönemli stratejileriyle çok uyumlu görünmüyor. Ülkemizin uzun vadeli yatırım araçlarına ihtiyacı var. Son dönemde gayrimenkul yatırım fonları ve girişim sermayesi fonlarıyla bu ihtiyaç giderilmeye çalışılıyor. BES ve otomatik katılımda biriken fonların bir kısmı bu fonlarda değerlendiriliyor. Ancak buradaki yatırımlar çok uzun vadeliyken ve her yıl portföy yöneticisinin değişme olasılığı varken, bu uzun vadeli yatırımların finanse edilmesinde de sıkıntılar yaşanabilir.
Müşteri açısından başka ne gibi sıkıntılar gündeme gelebilir?
Müşterilerin getirilerden memnun olduğu durumda dahi yüzde 40 kuralı geçerli olacak. Bu fonların da yöneticisi değişecek. Yeni uygulamayla müşteri memnuniyeti tarafını da göz ardı etmiş oluyoruz.
BES’te yılda altı defa fon dağılımını değiştirme hakkı var. Bir de fon performansını beğenmezseniz BES şirketini değiştirebiliyorsunuz. Katılımcılar ne oranda bu değişiklikleri yapıyor?
Son iki yıldır emeklilik plan performansının katılımcıların seçimleriyle alakalı olduğu bilincinin oturmaya başladığını ve fon dağılımlarının beklentilere bağlı olarak değiştirilmeye başlandığını görüyoruz. Katılımcılar risklerin arttığı dönemde daha muhafazakar, risklerin azaldığı dönemde de daha riskli fonlara yöneliyor. Diğer taraftan fon performansından veya emeklilik şirketinin hizmetinden memnun olmayan katılımcılar yılda bir kez emeklilik şirketlerini değiştirebiliyor.
Yüzde 40 kuralının gelmesinin İş Portföy’e etkisi ne olur?
31 milyar TL’lik portföy büyüklüğümüzün yaklaşık 14 milyar TL’si BES’ten geliyor. İş Portföy olarak Anadolu Emeklilik, Aegon Emeklilik ve Axa Emeklilik’in fonlarını yönetiyoruz. 2018 yılından itibaren bu büyüklüğün azami yüzde 40’ını yönetebileceğiz. İnsan kaynağı, iş süreçleri, bilgi teknolojileri altyapısı, iç kontrol ve risk yönetim sistemlerimizle rekabete en hazır şirketlerin başında geliyoruz.
ÖNE ÇIKAN 4 YENİ FON
"Sektör olarak yaklaşık 150 milyar TL fon büyüklüğüyle ekonomiye ciddi destek verecek büyüklüğe geldik. Hisse senedi ve borçlanma araçlarının yanında başka yatırım araçlarına da yatırım yapılmasına olanak sağlayan yeni ürünler geliştirdik. Gayrimenkul yatırım fonları, girişim sermayesi altyapı fonları ve serbest fonlar kurarak, yatırımcılara yeni ürünler sunuyoruz. İş Portföy olarak bu alanlarda şu çalışmaları yapıyoruz:
1- GAYRİMENKUL YATIRIM FONU: Azami 15 yıl kira çarpanı hedefiyle ofis temalı ticari gayrimenkullerden oluşan 440 milyon TL büyüklüğünde bir fon. Fonun ocak ve temmuz aylarında olmak üzere altı ayda bir tekrar yatırımcı kabul etme dönemi olacak.
2- GİRİŞİM SERMAYESİ ALTYAPI FONU: Fonu kurmak için SPK'ya başvurduk. Yıl sonuna kadar talep toplarız. Altyapı alanında ihtiyaçlarımız oldukça fazla ve uzun dönemli finansmana ihtiyaç duyuluyor. Yatırımcının da uzun dönemli ve istikrarlı getiriye ihtiyacı var.
3- SERBEST FONLAR: Düşük volatiliteyle mevduatın üzerinde getiri sağlamak amaçlanıyor. İki yıl önce kurduğumuz serbest fonumuzun büyüklüğü 600 milyon TL'ye ulaştı. Önümüzdeki dönemde bu alanda yeni fonlarımız da olacak.
4- TEKNOLOJİ FONU: Son üç yıldır getiri açısından en ön sırada yer alıyor. Son bir T yılda teknoloji fonumuz yüzde 60'ın üzerinde getiri sağladı. Bu, borsanın neredeyse iki katı getiri demek oluyor!'