ÖZLEM BAY YILMAZ
obay@ekonomist.com.tr
Yeni öğrenci sayısına paralel olarak büyüyen sektördeki tüketici eğilimlerine bakıldığında lisanslı ürünlere kayış gözüküyor. Yaz tatili bitti ve okul dönemi başladı. 2017-2018 eğitim-öğretim yılı için kırtasiye alışverişi de başladı. 5,7 milyar TL büyüklüğe sahip olduğu tahmin edilen Türkiye kırtasiye sektöründe, 350’e yakın bayi/toptancı üzerinden satılan 250 civarı marka ve etiket bulunuyor.
Ortalama bir kırtasiye mağazasında 4 binden fazla kırtasiye ürün çeşidi satışa sunuluyor. Sektörün büyümesi ile ilgili resmi verilere ulaşmak oldukça zor. Ancak kırtasiye sektörünün ağırlığını okul grubu ürünler oluşturuyor, dolayısıyla sektörün büyümesini, okullaşma oranının artması ve okula başlayan yeni öğrenci sayısının etkilediğini söylemek yanlış olmaz.
Sektörün birkaç ayağı var. Okul ve ofis ürünleri bu ayaklarda öne çıkıyor. Dijitalleşme ile beraber bazı ürünlere duyulan ihtiyaçta azalma olmasına rağmen, bu iki ürün grubunda da hanehalkı başı harcama artıyor.
İTHAL ÜRÜNLER AĞIRLIKTA
Türkiye’de 15 bin kırtasiyecinin bulunduğunu belirten Tüm Kırtasiyeciler Derneği (TÜKİD) Başkanı Vecdet Şendil, Türkiye’nin kırtasiye ithalatının azalarak devam ettiğini söylüyor. Kırtasiye pazarının yüzde 70-75’ini ithal ürünlerin oluşturduğunu ifade eden Vecdet Şendil, "Hükümetin ithal ürüne uygulanan Gümrük Vergisi’ni artırmasının ardından oran her geçen dönem azalıyor.
En çok ithalat yapılan ülkeler Uzakdoğu ve Avrupa ülkeleri. Yıllardır verdiğimiz mücadelenin sonucunu aldık” diyor. Türkiye’de 100 kırtasiye ürününden 99’unun güvenli hale geldiğini söyleyen Şendil, sadece ‘ucuz’ diye markası, üreticisi belli olmayan kırtasiye ürünlerinden alarak çocuğun sağlığının riske atılmaması tavsiyesinde bulunuyor.
MARKETLERİN PAYI YÜZDE 40
Türkiye’de 23 milyon öğrenci bulunuyor. Bu öğrenciler kırtasiye ihtiyaçlarını çeşitli satış noktalarından karşılıyor. Zincir marketler de kırtasiye alışverişinin yoğun olarak yapıldığı adreslerden.
Öyle ki pazarın yüzde 40’lık kısmının zincir marketler üzerinden geldiği tahmin ediliyor. Bu kategorinin hızlı tüketilmesi nedeniyle en önemli kalemlerinin başında geldiğini belirten CarrefourSa Genel Müdürü Z. Hakan Ergin, 3 bin çeşit kırtasiye ürününü tüketicilerle buluşturduklarını belirtiyor.
Okul alışverişinin üç haftalık bir dönemi kapsadığına değinen Hakan Ergin, "Eylül ayı ciromuzun önemli kısmının kırtasiyeden gelmesini bekliyoruz. Kırtasiye ürünlerinde ciromuz, geçen yıla oranla yüzde 40 artış gösterdi” diyor.
Okul ürünleri, CarrefourSa Kalite Güvence Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen risk değerlendirmesi doğrultusunda kimyasal maddeler açısından akredite laboratuvarlarda test ediliyor. Ürünler, toksikolojik değerlendirmeden geçirip Ege Üniversitesi’nin onayıyla tüketiciye sunuluyor.
YERLİ ÜRÜNLER ARTIYOR
Okula dönüş dönemi pek çok marka gibi oyuncak perakendecisi Toyzz Shop’un da en çok önem verdiği dönemlerden. Eylül başı itibariyle kırtasiye ürünleri satışına başlayan şirket; okul ve beslenme çantalarından mataralara, kalemlerden defterlere kadar yerli, yabancı birçok markayı tüketicilerle buluşturuyor.
160 markanın yaklaşık 20 bin çeşit ürününe mağazalarından ve online sitelerinden ulaşılabildiğini belirten Toyzz Shop Pazarlama Grup Müdürü Didem Özgüven, "Satışa sunduğumuz okul ürünlerinin yüzde 80’ini yerli, yüzde 20’si ithal ürünlerden oluşuyor. Defter, çanta ve boyalar en çok sattığımız okula dönüş ürünleri arasında yer alıyor. Kırtasiye ürünlerinin ciromuzdaki payı ise yüzde 3 seviyesinde" diye anlatıyor.
LİSANSLI ÜRÜNLERE YÖNELİM
Kırtasiye kategorisinde yaklaşık 20 bin çeşit ürünü ve 350 markayı satışa sunan D&R da okul alışverişi adreslerinin başında geliyor. Yazı gereçleri ve kağıt ürünleri kategorisinin bu dönemde en çok satış yaptıkları alanlar olduğunu ifade eden D&R Lifestyle Kategori Müdürü Esra Cenberoğlu, şunları söylüyor: “Ülkemizdeki genç ve tüketime hazır bir nüfusun olması kırtasiye sektörünün sürekli büyüme ve değişmesine neden oluyor. Tüketici eğilimleri büyük oranda çizgi film, dizi film, medyatik karekterlerin yer aldığı lisanslı ürünlere yöneliyor.”
Keskin Color da kırtasiye sektöründe bin 500 ürün ve 6 bin tasarımdan oluşan geniş bir koleksiyonu tüketicilere ulaştırıyor. Ürünlerini toptancılar, perakende noktaları ve zincir mağazalarda satışa sunan şirket, Türkiye dışında 19 ülkede bulunan iş ortakları sayesinde kendi ürünlerinin yanı sıra isteğe göre özel üretim de yapıyor.
Çeşitli tasarımlardan ve renklerden oluşan defterlerin . en çok öne çıkan ürünleri olduğunu belirten Keskin Color Yönetim Kurulu Başkanı Reşit Keskin, “Özellikle plastik kapaklı okula ve ofise hitap eden defterlerimiz piyasada en öne çıkan gruplarımız” diyor.
TASARIM ÜRÜNLER
Artık tüketici eğilimleri orijinallikten yana. Kırtasiye ürünlerinde de farklılıktan yana onlara hitap eden pek çok marka var. Ev tekstili ve dekorasyonunda faaliyet gösteren English Home da bunlar arasında yer alıyor. ‘Okul heyecanı’ temasında özel desen ve renklerdeki kırtasiye ürünlerini satışa sunan şirket, rengarenk fosforlu kalemlerden kalem kutularına, makaslardan bantlara kadar sınırlı sayıda üretilen pek çok ürünü 320’yi aşkın mağazasında satıyor.
İKİ MARKASIYLA PİYASADA
77 milyon TL tutarında yaptığı yatırımla, 2015 yılında bugünkü üretim tesisine taşınan Adel Kalemcilik sektörün önde gelenlerinden. 1969 yılında faaliyete geçen şirket, ülkemizde ve yakın coğrafyada Adel ve Faber-Castell markalarıyla tüketicilerle buluşuyor.
Bünyelerinde 4 bin 500 çeşit ürün bulunduğu belirten Adel Kalemcilik Genel Müdürü Evrim Hizaler, Çayırova üretim tesisinde ise bine yakın farklı ürün ürettiklerini söylüyor. Son beş yılda cirolarını yaklaşık iki kat artırdıklarına değinen Evrim Hizaler, şunları anlatıyor:
“2016’yı 272 milyon TL net ciro ile kapadık. EBITDA değerimiz ise 64 milyon TL’ye ulaştı. Buna ek olarak 2016 yılında güzel bir başarıya daha imza attık. Kurumsal şeffaflık, hesap verebilirlik ve sürdürülebilirlik konularında başarılı şirketlerin yer aldığı BİST Sürdürülebilirlik Endeksi’ne girdik. Hedefimiz şirketimizi sürdürülebilir bir şekilde büyütmeye devam etmek.”