Dijitalleşmenin her alanda artış göstermesi telekom sektörünü de büyütüyor. 5G, fiber, veri, bulut bilişim, siber güvenlik, makine öğrenimi ve yapay zeka gibi yeni nesil teknolojiler telekom sektörünün ajandasında kritik gündem maddeleri arasında bulunuyor.
Ekonomist Dergisi 22 Aralık-4 Ocak tarihli sayıdan
ENFLASYON FARKI ETKİLİYOR
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) raporuna göre, elektronik haberleşme sektörü gelirleri 2023 yılı sonu itibarıyla 224,54 milyar TL olarak gerçekleşmişti. Ancak sektör temsilcileri büyüme üzerindeki enflasyon etkisinin ortadan kaldırılması amacı ile TÜİK verileri kullanılarak hesaplanan enflasyondan arındırılmış gelirlere göre ise sektör gelirlerinin 2023 yılı sonunda 14,79 milyar TL olduğunu ifade ediyor.
2024 yılı verileri henüz kesinleşmemiş olmakla birlikte elektronik haberleşme sektörü gelirlerinin yaklaşık 300 milyar TL seviyesinde yılı tamamlaması bekleniyor. Sektörün yapısının oldukça dinamik ve potansiyelinin çok yüksek olduğunu söyleyen TELKODER Yönetim Kurulu Başkanı Halil Nadir Teberci, 2025 yılında sektörün ihtiyaç duyduğu adımların atılmaması halinde, sektör gelirlerinde önemli bir artış olmasını beklemiyor. Teberci, ihtiyaç duyulan adımları ise şöyle sıralıyor: "Sektörde rekabet geliştirilmeli, fiber altyapı ülke çapında hızla yaygınlaştırılmalı, veri merkezlerine destek verilmeli, kamu hizmet alımlarında yerli ve millî özel şirketlerin de girmesine imkân tanınmalı ve Sanal Mobil Şebeke Hizmeti (SMŞH) veren işletmeciler önündeki engeller kaldırılmalı."
INTERNET İTİCİ GÜÇ
Sektörün itici gücünü internet gelirleri oluşturuyor. Son BTK raporuna göre, sektörde faaliyet gösteren işletmecilerin 2024 yılının ikinci çeyreğinde net satış gelirleri toplamı yaklaşık 92,3 milyar TL oldu. Bu dönemde sabit telefon abone sayısı 9,4 milyon, mobil abone sayısı ise 93,3 milyona ulaştı. Mobil yaygınlık oranı yüzde 109,3 olurken 2024 yılı ikinci çeyreğinde, 8 488 dakikalık ortalama aylık mobil kullanım süresi ile Türkiye, önceki dönemde olduğu gibi Avrupa ülkeleri arasında ilk sırada yer alıyor. Genişbant verilerine bakıldığında, yaklaşık 19,9 milyonu sabit abone, 72,7 milyonu mobil abone olmak üzere toplam 92,6 milyon genişbant internet abone sayısına ulaşıldı.
ENGİN AKSOY / VODAFONE TÜRKİYE
5G TAKVİMİ BEKLENİYOR
Sektörde fiber yatırımları ve 5G’ye geçiş en önemli gündem maddeleri arasında. 2025 yılında sektörün önemli gündem maddelerinden birinin 5G’ye geçiş olacağını düşünen Vodafone Türkiye CEO’su Engin Aksoy, ‘’Her şeyden önce, 5G takviminin resmi olarak duyurulmasına ihtiyaç bulunuyor. 5G için kullanılacak frekans bantları teknolojinin hayata geçmesinde önemli rol oynuyor’’ diyor. 2024, Türkiye’nin en hızlı büyüyen yeni nesil bağlantı ve dijital servisler şirketi olma hedefi doğrultusunda önemli adımlar atmaya devam ettikleri bir yıl olduğunu söyleyen Engin Aksoy, "Vodafone Türkiye olarak, 25,4 milyon mobil ve 1,4 milyon sabit genişbant müşterisine hizmet veriyoruz. Dijital kanallarımızı kullanan aylık aktif müşteri sayımız 17,6 milyon, bu müşterilerimizin aylık toplam etkileşimi ise 304 milyon oldu" diyor. Türkiye Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD) Bilgi ve İletişim Teknoloji Pazar Verileri raporuna göre, bilişim sektörünün tamamına bakıldığında ise bir önceki yıla kıyasla TL bazında yüzde 83 oranında büyüyerek 785 milyar TL büyüklüğe ulaştığı görülüyor. Pazarın en önemli iki göstergesinden taşınabilir bilgisayar pazarı 2024’te yüzde 15-20 civarında küçülme gösterirken, akıllı telefon pazarı ise tam tersine yüzde 15-20 civarında büyüdü. 2025 yılında, iş dünyasında sürdürülebilirlik, verimlilik ve otomasyona yönelik teknolojik çözümlere olan talebin artmaya devam etmesi bekleniyor. Yapay zekaya dayalı uygulama alanlarının artacağı, bulut bilişime yatırımın önceliğini sürdüreceği, siber güvenlik ve mevcut sistemlerin modernizasyonu gibi alanların öncelik kazanacağını öngörülüyor. Ayrıca hiperotomasyon ve sürdürülebilir teknoloji trend olarak devam edecek.
MEHMET ALİ TOMBALAK / TÜBİSAD
YAPAY ZEKA ETKİSİ SÜRECEK
2025’te yapay zeka (AI) uygulamaları yine en çok konuşacağımız konuların başında gelecek. AI uygulamalarına uygun kişisel bilgisayarların daha fazla gündem olacağı ve bu nedenle mevcut donanım parkı yenilemelerini göreceğimiz bir yıl olacağını söyleyen TÜBİSAD Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Ali Tombalak, ‘’Bu tabii ki beraberinde veri merkezi yatırımlarını da getirecektir. Dünyada bir verimlilik artışı ihtiyacı var. Yapay zeka gibi yeni teknolojilerin etkisi konusunda bu beklenti, iyimserliği çok artırıyor’’ diyor.
LEVENT ÖZBİLGİN / MICROSOFT TÜRKİYE
2025’in yapay zeka ve güvenlik konularının özellikle kamu ve kurumlarda daha da önem kazanacağı bir yıl olacağını söyleyen Microsoft Türkiye Genel Müdürü Levent Özbilgin de Microsoft’un Copilot ürünlerinin günlük hayatımızda daha yoğun şekilde kullanılmaya başlanacağını kaydediyor. Özbilgin, "Microsoft’un Türkiye’deki yatırımlarının artacağı ve iş ortağı ekosistemimizin daha fazla katma değer yaratacağı bir seneye giriş yapacağımızı öngörüyoruz" diyor.
SERDAR URÇAR / HP TÜRKİYE
2025’te yapay zeka ile kişiselleştirilmiş deneyimlerin öne çıkması beklendiğini ifade eden HP Türkiye Genel Müdürü Serdar Urçar da ‘’Yeni nesil yapay zeka bilgisayarlarımız, gelişmiş ses ve video çözümlerimizin yanı sıra yenilikçi yapay zeka geliştirme platformumuz aracılığıyla yapay zekayı hayata geçirdiğimiz ve güçlü yeni deneyimler sunmaya devam edeceğimiz bir yıl bekliyoruz. Yapay zekalı bilgisayarlar, verileri buluta taşımadan, uç noktada görevlerin çözülmesine olanak tanıyor’’ diye konuşuyor.
HALİL NADİR TEBERCİ / TELKODER YÖNETİM KURULU BAŞKANI
“GSYİH içinde elektronik haberleşme gelirleri artırılmalı"
“Türkiye’nin Gayri Safi Yurt İçi Hâsılası (GSYİH) içinde Elektronik Haberleşme Gelirlerinin (EHG) payı her geçen yıl mütemadiyen azalıyor. Türk Telekom’un özelleştirildiği 2005 yılında GSYİH-EHG oranı (EHG/GSYİHx100) yüzde 2,51 iken 2023 yılında bu oran yüzde 0,83’e kadar düşmüştür. Yapılan çalışmalar; telekomünikasyon abone sayısındaki yüzde 10’luk bir artışın bazı ülkelerde GSYİH’da yüzde 3’lük bir artışa yol açtığını gösteriyor. Dolayısıyla, beklentimiz telekomünikasyon sektörünün büyümesi, GSYİH-EHG oranının artırılması yönündedir."