ARAM EKİN DURAN
eduran@ekonomist.com.tr
Pandemi etkisi, 2020 yılında tüm dünyada olduğu gibi Türkiye ekonomisinde de kendini dış ticarette yoğun olarak hissettirdi. Yıla iyi başlayan ihracat, mart ayında ilk Covid-19 vakasının ortaya çıkması sonrasında, nisan ve mayıs aylarında yüzde 40'lara varan daralma yaşadı.
Sonraki aylarda toparlanma eğilimine giren ve önceki yılın rakamlarını yakalayan ihracatçılar, 2021'den umutlu. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı İsmail Gülle, ihracat dünyasının 2021 hedeflerini anlattı.
Sorularımız ve aldığımız yanıtlar şöyle:
Dünya ticaretine ağır darbe vuran 2020 yılı, Türkiye ihracatı açısından nasıl geçti?
2020 yılına ihracat ailesi olarak büyük hedeflerle başladık. Bu hedeflerimizle uyumlu bir şekilde yılın ilk iki ayında ihracatta rekor kırdık. Mart ayının ortasına kadar günlük ihracat rakamlarımız bir hayli başarılı tablo ortaya koydu.
Mart ortasından itibaren salgının tüm dünyada etkisini derinden hissettirmeye başlamasıyla birlikte ihracatımız da ister istemez etkilendi. Bu dönemde önceki yılın aynı dönemine göre ihracatımız düşüş yaşasa da haziran ayıyla başlayan yeni normal döneminde hızla eski temposuna kavuştu.
Pandeminin etkilerinin en derinden hissedildiği mart, nisan ve mayıs aylarında tarım ve gıda sektörlerimiz olumsuz etkilenmek şöyle dursun; kapıların kapalı olduğu dönemde dahi ihracatlarını artırdı. Şoklara dayanıklı ve seri reflekslere sahip ihracatçılarımız, attıkları yerinde adımlarla yaşanan her krizden güçlenerek çıkmayı başardı. Bu güçle birlikte, ticaret diplomasisinin saha neferleri ihracatçılar olarak pandemi öncesindeki ihracat rakamlarına ulaşmayı başardık.
Bu dönemin sorunları ile baş etmek için nasıl bir yol haritası izlediniz?
Dünyanın belki de yüz yılda bir karşılaşabileceği bu tür bir salgın süreci, oldukça dikkat gerektiren ve kendi içerisinde dinamikleri olan bir dönemdi. Sağ olsunlar bakanlarımız, başkanlarımız, ihracatçılarımız topyekün bir mücadeleyle; her koşulda ihracatın sürmesini sağladılar. Ülkemizdeki 100 bin ihracatçının çatı kuruluşu olarak bizler bu dönemde elimizi taşın altına koymaktan çekinmedik.
İşlerimizi dijital platformlara taşıdık, birçok ilki yine bu dönemde gerçekleştirdik. İlk sanal fuar, ilk sanal ticaret heyeti, ilk sanal yarışma ve ilk sanal ödül törenini hayata geçirdik. Ticaret diplomasisinin saha neferleri olarak gerçekleştirdiğimiz her bir dijital etkinliğin ihracatımıza şimdiden büyük katkılar sağlamış olduğunu görmek bizleri gururlandırıyor.
Pandemi süreci, bizleri yeni nesil ticaret diplomasisi faaliyetlerimizden alıkoyamadı. Yeni nesil ticaret heyetlerimizi, Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda, beş kıtada, toplamda 43 ülkede 35 sanal ticaret heyetiyle başarıyla gerçekleştirdik. Farklı coğrafyalardan birçok ülkeyle sanal ticaret heyetlerimize yeni dönemde de devam edeceğiz.
Özellikle 2020'nin son iki çeyreği pandemi yaralarını sarmak için önemliydi. Yılın ikinci yarısı ihracatçılar açısından nasıl geçti?
Eylül ve ekim aylarında ihracatımızın yeni rekorlara imza atmasından büyük gurur duyduk. Bilhassa, otomotiv ve kimyevi maddeler gibi yüksek miktarda ihracat yapan sektörlerimizdeki hızlı toparlanma ve hazır giyim sektörümüz başta olmak üzere kimi sektörlerimizdeki ihracat rekorlarının etkisiyle eylülde en yüksek eylül ayı ihracatını gerçekleştirirken, ekim ayında Cumhuriyet tarihinin en yüksek aylık ihracatına ulaştık. Bu veriler V tipi toparlanmanın en net görüldüğü alanın ihracat olduğunu ortaya koyuyor.
Kasım ayı ihracat rakamlarımız, önemli pazarlarımızdan yeniden kısıtlamaların başladığı bir dönemde oldukça önemliydi. Takvimin olumsuz etkisine rağmen yüzde 0,95'lik oldukça sınırlı bir düşüş yaşayarak 16 milyar 88 milyon dolar seviyesinde ihracat gerçekleştirdik. Pek çok sektörümüz pandemi öncesi dönemin dahi üzerinde ihracat gerçekleştirdi.
Türkiye 2020 yılını ne kadarlık ihracatla kapatacak?
Artık yılın son günlerini yaşadığımız bu dönemde ihracatımızın önceki yılın aynı dönemine göre daha iyi bir performans izlediğini görüyoruz. İnanıyoruz ki 2020 yılını da Yeni Ekonomi Programı (YEP) hedefimiz olan 165,9 milyar doların üzerinde kapatacağız.
Elbette bu başarıyı; dünyanın pandeminin ikinci dalgasıyla yüzleştiği, birçok ülkede vaka sayılarının tekrar rekor seviyelere ulaştığı bu dönemde, 'İhracatla Yükselen Türkiye' için gecesini gündüzüne katarak çalışan ihracatçılara borçluyuz. İhracatla yükselen Türkiye için ihracatçılarımızı her koşulda desteklemeye devam edeceğiz.
Bu süreçte ihracatta hangi sektörler öne çıktı?
Yılın 11 aylık döneminde sektörlerimizin ihracatını incelediğimizde ise kimi sektörlerin salgının küresel ticarette yarattığı daralmadan neredeyse hiç etkilenmediğini görüyoruz. Gemi ve yat, yaş meyve ve sebze, hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri, meyve sebze mamulleri, çimento cam seramik ve toprak ürünleri, fındık ve mamulleri ve halı sektörlerimizin, yılın ilk on ayında, önceki yılın aynı dönemine göre ihracatını artırdığını görüyoruz.
Mobilya, kağıt ve orman ürünleri, tütün, demir ve demir dışı metaller, kuru meyve ve mamulleri ve iklimlendirme sanayii sektörlerinin de yılı pozitif kapatacağı beklentisi içerisindeyiz. 2021 yılında ise gıda ve tarım sektörlerinin aynı ivmeyi korumasını, son dönemde ihracatı ivme kazanan hazır giyim, elektrik-elektronik, savunma ve havacılık, makine ve mücevher sektörlerinin yeni rekorlara imza atabileceğini öngörüyoruz.
2021 yılı için ihracat hedefiniz nedir?
Yeni Ekonomi Programı'nda 2021 yılı toplam ihracat hedefi, 184 milyar dolar olarak belirlendi. İnanıyoruz ki pandeminin hızını kesmesi, aşılamanın etkisi ve kısıtlamaların yıl içinde tamamen kalkmasıyla bu hedefe ulaşacağız.
Elbette, belirsizlikler her zaman mevcut, fakat pandeminin etkilerini hissetmeye devam ettiğimiz ekim ayında 17 milyar 333 milyon dolarlık ihracat gerçekleştiren ihracat ailesi, bu performansını sürdürdüğü takdirde çok daha yüksek hedeflere de kısa sürede ulaşacaktır. Karşımıza çıkan tüm belirsizlikleri ihracatla aşıyoruz.
"30 YILDIR İHRACATÇININ SESİNİ DUYURUYORSUNUZ"
"Kurulduğu günden bu yana Ekonomist dergisi, biz iş insanlarının destekçisi oldu. Geride kalan 30 yılda; üreticinin, ihracatçının da sesini duyuran Ekonomist dergisini 30'uncu yılı vesilesiyle kutluyorum. Umuyoruz ki, dünyanın zor bir dönemden geçtiği pandemi dönemini kısa sürede atlatırız ve daha büyük başarı hikayeleri yazacağımız günleri sizin vesilenizle okumaya devam ederiz. Başarılarla dolu nice yıllar dilerim."