ÖZLEM BAY YILMAZ
obay@ekonomist.com.tr
Sağlık sektörü, dünyada gıda ve tarımdan sonra en büyük ikinci sektör. 2030 yılında dünyada bulaşıcı olmayan sağlık harcamalarının ekonomiye maliyetinin 47 trilyon dolar olacağı öngörülüyor. Yapılan araştırmalarda, ABD'nin aynı yıl sağlığa ayırdığı payın GSYH'nin yüzde 25'i, Türkiye'nin ayırdığı payın ise GSYH'nin yüzde 10,4'ü olacağı tahmin ediliyor. 2050 yılında ise ABD'nin GSYH'nin yüzde 37'sini, Türkiye'nin ise GSYH'nin yüzde 15,3'ünü sağlığa harcaması bekleniyor.
2016 yılında 119,1 milyar TL olan Türkiye'nin toplam sağlık harcamasının 2017 yılında yüzde 28'lik artışla 152,4 milyar TL'ye yükseldiği göze çarpıyor. Kişi başı sağlık harcamasının ise bin 499 TL'den bin 888 TL'ye geldiği dikkat çekiyor.
351 BİN KİŞİLİK İSTİHDAM
Yaşanan siyasi ve ekonomik gelişmeler nedeniyle sağlık sektörü 2017 yılını nispeten sakin geçirdi. Bu dönemde şehir hastaneleri yatırımları gerçekleşti. Bazı şehir hastaneleri de faaliyete başladı. 2 bine yakın hastanenin faaliyet gösterdiği sektörde, 54 hastane JCI (Joint Commission International) onayına sahip.
Sektörde yasal düzenlemeler nedeniyle hastane işletme lisansı verilmesi oldukça zorlaşmış durumda. Bu nedenle 2018 yılında hastane sayılarının benzer seviyelerde olması bekleniyor.
Ancak tamamlanan şehir hastaneleriyle birlikte hastanelerin kapasitelerinde artış öngörülüyor. 351 bin kişiye istihdam sağlayan sektörde bu yıl kamu-özel işbirliğiyle inşa edilen şehir hastanelerinin tamamlanması ve hizmet vermeye başlamasıyla birlikte istihdam artışı bekleniyor.
ŞEHİR HASTANELERİ AÇILIYOR
Türkiye'de kamu, son yıllarda sağlık alanında hizmet kalitesinin ve sağlık hizmetine ulaşımın artırılması için Public Private Partnership (PPP) modelinde yöneldi. Bu yeni modelde, kamu ile bir ya da daha fazla özel sektör şirketi arasında yap-işlet-devret modeliyle uzun vadeli (30 yıla kadar) bir anlaşma yapılıyor.
Sağlık Bakanlığı, bu model ile 30'un üzerinde sağlık kampüsü kurmayı hedefliyor. Şu anda sözleşmesi imzalanan 21 proje var. Bu hastanelerin toplam yatak sayısı 30 bini geçiyor. 2018 yılında ise 10'a yakın şehir hastanesinin açılması bekleniyor.
Öte yandan her yıl yüzde 10-15 oranında artış gösteren Türkiye sağlık harcamalarında bu yıl daha yüksek bir artış bekleniyor. Öyle ki 2016'da önceki yıla göre yüzde 14'lük artışla 119,2 milyar TL olan sağlık harcamalarının bu yıl yüzde 28'lik artışla 152,5 milyar TL'yi bulacağı tahmin ediliyor.
11 İŞLEM GERÇEKLEŞTİ
2016 yılında sağlık sektöründe 13 milyon dolarlık hacme sahip olan 13 birleşme ve satın alma işlemi gerçekleşmişti. 2017 yılında işlem adedi 11'e gerilerken işlem hacmi de önemli ölçüde düştü.
Bu durum 2017 yılında büyük hacimli işlemlerin gerçekleşmemiş olmasından kaynaklanıyor. 2018 yılında ise bazı büyük özel hastane grupları ve sağlık sektörünün alt sektörlerinde faaliyet gösteren diğer birçok şirkette beklenen ortaklık/ satış süreçlerinin tamamlanmasıyla birlikte 2017 performansının üzerine çıkılabileceği öngörülüyor.
HALKA AÇILMALAR
Bu yıl sağlık sektöründe özellikle halka açılmalar dikkat çekecek. Liv Hospital, Medical Park ve VM Medical Park olmak üzere üç ayrı hastane markasını tek çatı altında toplayan MLP Care halka açıldı. 11 büyük hastane, 2 tıp merkezi ve 1 wellness merkezine sahip olan ve 6 bin 500 kişiyi iştihdam eden Memorial Sağlık Grubu'nun da halka arzı gündemde.
Öte yandan sektörde yurtdışı açılımda da gelişmeler söz konusu. Bilindiği gibi Acıbadem Sağlık Grubu'nun Türkiye'nin yanı sıra Bulgaristan, Makedonya ve Hollanda'da da yatırımları var. Medicana Sağlık Grubu da yurtdışına açılmayı 2018 gündemine almış durumda.
Bulgaristan ve Hırvatistan'da yatırıma soyunan Ethica Sağlık Grubu da yeni ülkelerde yatırım planlıyor. Almanya ve Hollanda'da klinikleri bulunan Hospitadent gibi ağız ve diş sağlığı konusunda ihtisaslaşmış grupların da farklı ülkelerde büyüme hedefleri var. Sektör temsilcileri, bu trendin önümüzdeki dönemde süreceğini ve birçok hastane zincirinin fırsat gördüğü coğrafyalarda yatırıma soyunacağını vurguluyor.
HEDEF 20 MİLYAR DOLAR
Sağlık turizmi kapsamında Türkiye'ye 2015 yılında 500 bin hasta geldi ve 2,5 milyar dolar kazanç sağlandı. 2016 yılında bu rakamlarda yüzde 15-20 oranında düşüş yaşandı. 2017 yılında ise 600 bin civarında hasta geldi ve 5 milyar dolar gelir elde edildi. Devletin sağlayacağı teşviklerle 2023 yılında 20 milyar dolar olan hedefin tutturulması bekleniyor.
Yabancı hastalar ağırlıklı olarak Almanya, Azerbaycan, Irak gibi ülkelerden geliyor. Avrupa, Ortadoğu, Orta Asya bölgeleri de öne çıkıyor. EY Türkiye Sağlık ve Yaşam Bilimleri Sektör Lideri Ufuk Eren, "Yabancı hastaların aldıkları hizmetin kalitesinin artırılması hedefiyle hasta takip sistemlerinin geliştirilmesi, hizmet kalitesinin standardizasyonu, aracı kurumlar düzenlemeleri gibi Sağlık Bakanlığı bünyesinde kapsamlı çalışmalar devam ediyor" diyor.
Bu gelişmelere ek olarak, Avrupa ve Rusya gibi ülkelerde artan yaşlı nüfus ve buna bağlı olarak yüksek maliyetler, civar coğrafyadaki ülkelere kıyasla daha iyi durumda olan sağlık hizmetleri kalitesi gibi konjonktürel gelişmeler de Türkiye'de sağlık turizminin gelişmesine katkıda bulunmaya devam edecek faktörler olarak öne çıkıyor.
DR. ERHAN BULUTCU VEHBİ KOÇ VAKFI SAĞLIK KURULUŞLARI GENEL MÜDÜRÜ
"İSTANBUL DIŞINDA DA BÜYÜYECEĞİZ"
İLK BEŞ AY DEĞERLENDİRMESİ
2017 yılı verimli bir yıldı. Uluslararası hasta sayımızı önceki yıla oranla yüzde 11 artırarak 44 bine çıkardık. 2018 yılının ilk beş ayına baktığımızda, hasta ve vaka sayımızı Amerikan Hastanesi'nde yaklaşık yüzde 24, Koç Üniversitesi Hastanesi'nde yüzde 500 artırdık. Vehbi Koç Vakfı (VKV) Sağlık Kuruluşları olarak yaklaşık 700 doktor, binden fazla hemşire, bin 500'ü aşkın idari çalışanımızla 5 bin kişilik büyük bir aileyiz.
LİDERLİK HEDEFLİYOR
Amerikan Hastanesi için Azerbaycan, ABD, Irak, Libya, Kosova, Almanya ve Koç Üniversitesi Hastanesi için İtalya, İsrail, İspanya, Irak, Suudi Arabistan, en yoğun hasta akımı olan ülkeler. Yabancı hastalar daha çok estetik cerrahi, kozmetik dermatoloji, çocuk hastalıkları, beyin cerrahisi, ortopedi ve kardiyoloji bölümlerini tercih ediyor. Kapsamlı kanser programını bünyemizde bulundurmamız da tercih sebebimiz. Güncel tabloya baktığımızda ise hasta sayımızı katlayarak artırdığımızı ve İstanbul'daki hastaneler arasında ilk üç sırada yer aldığımızı görüyoruz. Hedefimiz uluslararası hasta turizmi sağlayan lider marka konumunda olmak.
2018 YATIRIM PLANLARI
Bu yılki yatırım planlarımız arasında İstanbul dışındaki lokasyonlara yayılmak da bulunuyor. Bu kapsamda Özel Bodrum Hastanesi'ni bünyemize katarak Bodrum Amerikan Hastanesi markasıyla yatırımlarımıza devam ediyoruz. Avrupa ve çevre ülkelerde referans merkez olma hedefiyle Koç Üniversitesi Hastanesi'nde Organ Nakli Merkezi açtık. Bunun yanı sıra, bahsettiğim ülkelerde Tele-tıp alanına yatırım yaparak güvenilir tanı merkezlerinin açılmasını ve telekomünikasyon teknolojileriyle hastaların hastaneye gelmesine gerek kalmadan sağlık personeline ulaşmalarını planlıyoruz. 2018 yılı yatırımlarımız arasında dijitalleşme önemli bir başlık. Koç Healthcare mobil uygulamasını hayata geçirdik.
DR. MUSTAFA SARIOĞLU LOKMAN HEKİM SAĞLIK GRUBU YÖNETİM KURULU BAŞKANI VE GENEL MÜDÜR VEKİLİ
"YABANCI HASTA ÇEKİYORUZ"
BORSAYA AÇILDI
1996 yılında kurulan Lokman Hekim Sağlık Grubu, 2002'de ilk hastanesini Etlik'te hizmete açtı. 2008 yılında ise Ankara'daki ikinci yatırımını gerçekleştirdi. 2011 yılında Lokman Hekim hisseleri Borsa İstanbul'da halka arz edildi. Bir yıl sonra ise grubun Ankara dışındaki ilk yatırımı Van'da devreye girdi. 2013 yılında ise Van'da grubun ikinci yatırımı hasta kabulüne başladı. Aynı yıl içerisinde ilk yurtdışı yatırımı olan Erbil Tanı Merkezi faaliyete geçti. 2016 ise Ankara'daki yatırımların ağırlık kazandığı bir yıl oldu. Grup Ankara'nın köklü hastanelerinden Akay Hastanesi'ni bünyesine kattı. Aynı yıl içerisinde yine Ankara'da Lokman Hekim Demet Tıp Merkezi de açıldı.
100 YENİ İSTİHDAM
Lokman Hekim Sağlık Grubu, Ankara ve Van'ın özel sağlık sektör lideri olarak beş hastane ve iki tıp merkezinde 649 yatakla hastalarına şifa kapısı olmaya devam ediyor. 2017 yılında hasta sayısı önceki yıla göre yüzde 6 artarak 1 milyonun üzerine çıktı. 2017 yıl sonu itibariyle 2 binin üzerinde çalışanımızla hizmet vermeye devam ediyoruz. Devam eden yatırımlarımızın tamamlanmasını müteakip 100 yeni istihdam sağlamayı planlıyoruz.
YATIRIM PLANLARI
Yabancı hastalar ağırlıklı olarak plastik rekonstrüktif ve estetik cerrahi operasyonlar için geliyor. Bu branşımızı beyin ve sinir cerrahisi, genel cerrahi, ortopedi ve travmatoloji branşları takip ediyor. En çok tercih edildiğimiz ilk beş ülke ise Irak, Hollanda, Libya, İsveç ve Azerbaycan olarak sıralanıyor. Bu yıl yabancı hasta sayısında yüzde 20'lik artış bekliyoruz. Yeni bölgelerde etkinliğimizi arttırıp Afrika ve Balkanlar'dan daha fazla hasta çekebilmek için çalışmalarımız devam ediyor. 2018 yılında 30 milyon TL yatırım harcaması yaparak, Akay Hastanesi'nin yatak kapasitesinin artışını ve Yeni Etlik Hastanesi inşaatının tamamlanmasını planlıyoruz.