FATOŞ BOZKUŞ
fbozkus@ekonomist.com.tr
Bugün 44 global şirkette 950 Türk yönetici bulunuyor. Bünyesinde en çok Türk yönetici bulunduran global şirketler olarak P&G ve Unilever öne çıkıyor. Onları Pfizer ve JTI takip ediyor. Hem çalışanların hem de şirketlerin talebindeki artışla birlikte önümüzdeki dönemde Türk yönetici ihracatının daha da artması bekleniyor.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Ekonomist Dergisi’nde İş’te İnsan sayfalarında her hafta birkaç ismin uluslararası göreve atandığını yazıyoruz. The Coca Cola Company’nin yönetim kurulu başkanı Muhtar Kent, bu anlamda Türkiye'nin uluslararası alanda kuşkusuz en çok gurur duyulan ismi. Bununla birlikte Muhtar Kent’in izinde bugün uluslararası pek çok şirketin üst yönetimlerinde Türk profesyoneller yer alıyor.
Örneğin Bilgehan Anlaş JTI’ın icra kurulu üyesi ve kıdemli başkan yardımcısı, Hakan Özmen Prysmian Group’un 12 fabrikasının bulunduğu Kuzey Amerika Bölgesi’nin CEO’su. Murat Sarı ING Grubu Bireysel Krediler Global Başkanı olarak görev yapıyor. Farklı ülkelerde operasyonlara liderlik eden isimler var: Pfizer Amerika Başkanı Berk Gürdoğan, Lily Mısır Genel Müdürü Ali Özkan Özdoğan ve Sanofi Tayland Genel Müdürü Cem Öztürk gibi.
Bir de şirketlerin dünya stratejilerinde söz sahibi olan Türkler var. Örneğin Vodafone Grubu Ticari Operasyonlar ve Strateji Dünya Başkanı Serpil Timuray, AstraZeneca Uluslararası Pazarlar Ticari Strateji Başkan Yardımcısı Pelin Eriştiren İncesu, Lilly Biomedicines ABD, Kanada, Çin ve Japonya’dan Sorumlu Strateji ve Operasyon Kıdemli Direktörü Huzur Devletşah bunlar arasında yer alıyor.
SAYILARI ARTACAK
Bölgeleri yönetenler, dijital dönüşüme liderlik edenler, pazarlama, finans ya da iletişim departmanlarını dünya genelinde yönetenler... Herkesin ismini burada tek tek veremiyoruz çünkü yaptığımız araştırma gösteriyor ki bugün uluslararası 44 şirkette 950 Türk yönetici çalışıyor.
Tabi bize dönüş yapmayan global şirketlerde de önemli görevlerde bulunan yöneticilerin olduğunu biliyoruz. Hem çalışan hem de şirketlerden gelen talepteki artışla birlikte global ölçekte görev yapan Türk yönetici sayısının önümüzdeki dönemde daha da artması bekleniyor.
LİDER P&G VE UNILEVER
Listemizde yer alan şirketlere bakıldığında, dünyadaki operasyonlarında Türklerin yönetici pozisyonunda çalıştığı şirketlerin ağırlıklı olarak ilaç ve FMCG sektörlerinde olduğu görülüyor. Şu anda Türkiye’den yurtdışındaki pozisyonlara en çok Türk yönetici ihraç eden şirket ise P&G ve Unilever.
Halihazırda 100 kişinin vurtdısında farklı görevlerde olduğunu söyleyen P&G Türkiye ve Kafkasya İK Direktörü Bilgehan Ergenekon Bilen, orta ve üst kademedeki yöneticilerin P&G Türkiye’de kazandıkları deneyimi farklı ülkelere veya global düzeye taşıyabildiğini söylüyor. Bu yöneticilerin yurtdışında kazandıkları deneyimi daha büyük işler başarmak için Türkiye’ye geri getirebildiğini de anlatıyor.
Pfizer Türkiye ise bu anlamda P&G ve Unilever’den hemen sonra geliyor. Pfizer Türkiye’de yetişip şu anda yurtdışında Doğu Avrupa medikal direktörlüğünden Pfizer Amerika başkanlığına kadar çok farklı pozisyonlarda görev yapan 62 yönetici var. Pfizer Türkiye ve Kafkaslar İK Lideri Serra Uluı-şık, yurtdışındaki ofislerde uygun bir görev ilanı açıldığında, Türkiye’deki çalışanların bu görevlere başvurarak süreci başlattığını anlatıyor.
ATAMA ŞEKLİ FARKLI
Pek çok şirkette global tüm açık pozisyonlar, yerel ağdakiler de dahil tüm çalışanlara duyuruluyor. Çalışanlar bu pozisyonlara başvuru yapıyor. BAT Türkiye’de ise yurtdışı atamaları farklı şekilde oluyor. BAT Türkiye ve Kuzey Afrika İK Direktörü Gökçe Kulak, bu sistemi şöyle anlatıyor: “Her yıl iki kez tüm yönetici seviyesindeki çalışanlarımızın hem gelişimlerini hem de kariyerlerini planlamak adına toplantılar yapıyoruz.
Bu toplantıları fonksiyon, ülke, bölge ve global seviyelerde tekrarlanıyor. Busüreç çerçevesinde çalışanlarımızın da tercihlerini dikkate alarak, hangi çalışanımızı gelişimini desteklemek veya yeteneklerini ve tecrübelerini aktarmak adına nasıl bir role, ne zaman göndermeliyiz ve bu görevlendirme sonrası bir sonraki rolleri ne olmalı gibi soruların cevabını belirliyoruz.”
KARİYER FIRSATLARI TARTIŞILIYOR
Goodyear İnsan Kaynakları Direktörü Selda Kaleci ise yıl içerisinde lokal ve global platformlarda düzenli olarak yetenekleri konuştukları ve kariyer fırsatlarını tartıştıkları ‘Yetenek Yönetimi Toplantıları” olduğundan bahsediyor. Kaleci, ortak havuzda bulunan yüksek potansiyelli çalışanların lokal veya global pozisyonlara yerleştirildiğini anlatıyor.
Selda Kaleci, konuşmasını şöyle sürdürüyor: “Ülke İK birimlerinin bu yetenek havuzuna ve mobil çalışanların profillerine ulaştıkları ortak bir İK yönetim sistemi bulunuyor. Çalışanlar sistemde kendi özgeçmişlerini ve gelecek planlarını, kendi tanımlamak istedikleri şekilde paylaşabiliyor. Bunun yanı sıra yine açık olan ilanlar tüm ülkelerde paylaşılıyor ve çalışanlarımız belirli kriterler çerçevesinde bu pozisyonlara başvuru yapabiliyor. Kasım 2017’de global ‘Başvuru Yönetim Sis-temi’nin de devreye alınmasıyla, sistem daha da etkin bir hale gelecek.”
TALEBİ ARTIRAN NEDENLER
Oracle Türkiye Genel Müdürü ve Başkan Yardımcısı Filiz Doğan, Türkiye’nin hızlı BT adaptasyonu, bölgedeki başarısı ve Türk ekiplerinin başarısının ekip arkadaşlarının bölgesel rollerde yönetici olarak atanmaları konusunda talep doğurduğunun altını çiziyor.
Direktörü Dr. Senay Kızılkaya ise küreselleşme ve yurtdışı görevlere giden kişilerin başarı hikayelerinin çalışanların yurtdışı pozisyon taleplerinde artışa neden olduğunu ifade ediyor. Oyak Renault İK Direktörü Tolga Görgülü, son beş yılda 200’e yakın Türk çalışanın Renault Grubu’nun dünyanın çeşitli ülkelerindeki yönetim merkezleri ve üretim tesislerinde görev aldığını belirtiyor. Görgülü, uygulamaya geçirilecek projeler için gereken bilgi ve yetkinlik ihtiyacının, yurtdışı pozisyonlarda Türk yöneticilere yönelik talebi artırdığını söylüyor.
GSK Türkiye Ülke İnsan Kaynakları Lideri Gözde Turan Çeşli ise GSK Türkiye olarak hem bölgesel hem de global pozisyonlara en çok yetenek ihraç eden ülke birimi olma hedefinde olduklarını ifade ediyor. Son üç yılda yönetim ekibinin yüzde 50’sini yurtdışında farklı görevlere gönderdiklerini belirten Çeşnili, “Yurtdışına giden ya da farklı sorumluluklar alan çalışanlarımızın sayısı giderek artıyor. Şu ana kadar sadece yönetim ekibinden değil, farklı seviyelerden de 25 arkadaşımız bölgesel ve global pozisyonlara atandı” diyor.
HANGİ ÜLKELERDE REVAÇTA?
Çalışanlarının sadece Türkiye’de değil farklı ülkelerde de çalışma fırsatına ulaşabildiğini söyleyen Sanofi Türkiye İK Direktörü Türkan Özcan, “Sanofi’de yurtdışı kariyer olanakları giderek gelişen ve artan bir durum arz ediyor” diye konuşuyor.
Son yıllarda Uzakdoğu’dan Amerika’ya, Avustralya’dan Avrupa’ya ve Ortadoğu’ya kadar geniş bir bölgeye çok sayıda çalışanlarını gönderdiklerini söyleyen Özcan, özellikle Fransa ve Dubai’den Türk yöneticilere daha fazla talep geldiğini ifade ediyor.
Citibank İK’dan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Özlem Gündoğdu, önceki yıllarda daha çok yakın coğrafya ve Ortadoğu’dan talep varken son yıllarda Avrupa’dan gelen taleplerde de artış olduğunun altını çiziyor.
ING Bank İnsan Kaynakları Genel Müdür Yardımcısı Bahar Şansal, “Genel merkezimiz Hollanda’da olduğu için en çok çalışanı ve yöneticiyi oraya gönderiyoruz. Şu ana kadar Hollanda, ABD, İngiltere, İspanya ve Polonya’ya giden çalışanlarımız oldu” diyor.
YEREL DEĞİL, GLOBAL
Bosch Türkiye ve Ortadoğu İK Ülke Direktörü Umut Güvenç, uluslararası görevlendirmenin genel olarak Al-manya’da bulunan Bosch lokasyonları için olduğunu söylüyor. Çin, Meksika, Tayland, İtalya, Macaristan gibi birbirinden farklı kültürlere sahip ülkelere yönetici transferi gerçekleştirdiklerinin altını çizen Güvenç, “Biz sadece Bosch Türkiye organizasyonu için değil, Bosch’un global organizasyonu için de işe alım yaptığımızı düşünerek hareket ediyoruz. Kariyerini global olarak ilerletmek isteyen kişiler için de bu çok iyi bir fırsat” diye konuşuyor.
PWC Türkiye İK Lideri Sibel Eren, Türkiye’den ihraç ettikleri ve PWC’nin farklı ülke ofislerinde çalışan 18 yönetici olduğunu dile getiriyor. Eren, hemen hemen her ülkeden olmakla birlikte Amerika, Hollanda ve Almanya’dan daha yoğun talep aldıklarını söylüyor. Sibel Eren, kıdemli uzman ve orta düzey yöneticilere daha çok talep olduğunu da anlatıyor.
Philips Türkiye’nin bölge olarak Ortadoğu’nun bir parçası olduğunu dile getiren Philips Türkiye CEO’su Haluk Karabatak, konuşmasını şöyle sürdürüyor: "Bu nedenle en çok talep ve geçiş BAE/Dubai’ye ve merkez ofisimiz Amsterdam Hollanda'ya oluyor.
Şu ana kadar fınans, insan kaynaklan, satış ve pazarlama alanlarında Türk yöneticilerinin yurtdışında geniş bir istihdamı oldu. Bana göre Türk yöneticilerini ön plana çıkaran başlıca özellikler: Yurtdışın-daki koşullara çabuk adapte olma, sürdürülebilir başarı, iyi eğitim, değişikliklere ve çevreye çok hızlı bir şekilde entegre olma becerisi, dil yeteneği ve iş disiplini.”
ÖNE ÇIKARAN ÖZELLİKLER
Mastercard Türkiye ve Azerbaycan Genel Müdürü Yasemin Bedir, lider yetiştirmeye odaklı bir şirket olduklarını ve çalışanların deneyimlerini artırmak amacıyla son beş yılda sekiz yöneticiyi farklı ülkelerdeki görevlere atadıklarını ifade ediyor. Bedir, Türk yöneticileri dünya ofislerinde öne çıkaran özelliklerle ilgili ise şu bilgileri veriyor: “Türkiye’deki iş hayatı çok dinamik, hızlı değişimler oluyor.
Bu nedenle de çalışanların hızlı karar alma, analitik çıktıları yaratıcılıkla besleme, pratik çözüm üretme yetenekleri gelişiyor. Değişen şartlara uyum sağlama refleksi, Türkiye gibi hızlı büyüyen genç nüfuslarıyla teknolojiye adaptasyon hızı yüksek olan ülkelerin vatandaşlarında var olan bir özellik. Mastercard Türkiye çalışanları da belirsizlik ortamında iş yönetme kapasitesine sahipler. Bu özellikleriyle farklılaşıp öne çıkıyorlar.”
YENİLİK KOŞULU
Pirelli endüstriyel lastiklerinin üreticisi olan Prometeon bünyesinde yönetici olarak son beş yılda 15 Türk çalışanın yurtdışında farklı görevlere atandığı bilgisini veren Prometeon Türkiye CEO’su Alp Günvaran ise bu konuda şunları söylüyor: “Yenilikçi uygulamaları başlatmış olan ve yetenekleriyle ön plana çıkan yöneticilerimiz yurtdışında açılan pozisyonlar için öncelikle tercih ediliyor.
Çoğunlukla belli bir deneyime sahip ve yönetici pozisyonundaki çalışanlar yurtdışının tercihi oluyor. Başta uzman oldukları alandaki tecrübeleri ve kariyerleri boyunca deneyimledikleri farklı fonksiyonlar tercih edilmelerini sağlayan başlıca faktörler. Yine farklı kültürlerle birlikte çalışma deneyimleri, uzun yıllar şirketimizde görev yapmaları nedeniyle grubun iklim ve kültürünü yakından tanımaları veelbette yönetsel becerileri de yurtdışı pozisyonlara geçen yöneticilerin dikkat çeken özellikleri oluyor.”
YETENEK ÇEKMEDE ETKİLİ
3M İnsan Kaynakları ve Hukuk Direktörü Halil Kardıçalı, özellikle Y jenerasyonu için yurtdışı kariyer imkanının en büyük motivasyon araçlarından biri olduğunu söylüyor. İş görüşmelerinde yurtdışı kariyer imkanının sıkça sorulduğunun altını çizen Kardıçalı, “Global ağımızın çalışanlara sunduğu imkanların yetenek çekmemizde büyük katkısını görüyoruz” diye konuşuyor.
L'Oréal Türkiye İnsan Kaynakları Direktörü Canan Karacan da uluslararası deneyim elde etmek ve kariyer inşa etmek için olanak sunmanın yetenekleri çekmekte ve bünyede tutmakta çok önemli bir rol oynadığını anlatıyor.
Vodafone Türkiye İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Pınar Kalay ise bu konuda şunları söylüyor: “Her zaman potansiyeli yüksek gençlerimizi keşfederek onları geleceğin liderleri olarak yetiştirmeye çalışıyoruz. Bu yolculukta kariyerlerinde yurtdışı Vodafone fırsatlarını da değerlendirmelerini destekliyoruz.
Kendilerini hem Vodafone Türkiye’de hem de Voda-fone’da başka ülkelerde daha önemli görevlere gelmeleri için artan sorumluluk ve farklı görevlerle geleceğe hazırlıyoruz, gelişimlerini destekliyor ve takip ediyoruz. Oluşturmaya çalıştığımız bu kültür Vodafone’u yüksek potansiyele sahip gençlerimiz için en çok tercih edilen yer haline getiriyor.”
Yeni nesil çalışanların bireysel gelişimlerine katkıda bulunan şirketleri tercih ettiğini söyleyen AstraZeneca Türkiye İnsan Kaynakları Direktörü Feyza Aysan da yurtdışı kariyer imkanlarının şirketlerin yetenekleri çekmesinde en önemli faktörlerden biri olduğunun altını çiziyor.
AKADEMİ KURDU
50 ülkede 82 fabrikası bulunan Prysmian Group’un farklı operasyonlarında halihazırda çalışan, Türkiye ofisinden transfer olmuş 15 Türk yönetici var. Bunlardan biri 12 fabrikanın yer aldığı Kuzey Amerika CEO’su Hakan Özmen.
Grubun dünya genelinde 2020 yılı hedefinin 1 milyar Euro kârlılığa ulaşmak olduğunu ve bu hedefe kendilerini ‘doğru insan kaynağı’nın ulaştıracağının altını çizen Prysmian Group Türkiye İnsan Kaynakları Direktörü Levent Özçengel, bu noktada Türkiye’de kurdukları Ürün Akademisi’nden bahsediyor.
Prysmian Group Türkiye ve Prysmian Group’un diğer ülkelerde faaliyet gösteren çalışanlarının performanslarını artırmaya yönelik olan, geleceğin üretim müdürlerinin ve fabrika direktörlerinin keşfedilmesi ve yetiştirilmesini amaçlayan Üretim Aka-demisi’nde, Ocak 2016’dan bugüne dek 29 ülkeden 200 kişi eğitim almış bulunuyor.