BURCU TUVAY AYŞEGÜL SAKARYA PEHLİVAN
btuvay@ekonomist.com.tr asakarya@ekonomist.com.tr
Bu yıl Türkiye'nin en büyük 100 franchise veren şirketi 11 bin 380 zincir işletmeye ulaştı. Bu markalar 2017 sonuna kadar 3 bin 503 franchise şube açmayı planlıyor. Listede gıda sektörü öne çıkarken yöresel lezzetlere yönelik konseptler dikkat çekiyor. Bu yıl atak yapan eğitim sektörü de hızlı büyümesiyle girişimcilere fırsat sunmaya hazırlanıyor.
Tabloları görmek için görsellere tıklayın.
2016’yı zor bir yıl olarak yaşıyoruz. Terör saldırıları, mülteci krizi, darbe girişimi gibi pek çok sarsıcı olayın hem siyaset hem de ekonomi üzerinde pek çok etkisi oldu. Yaşanan olumsuzluklara rağmen franchising sektörü büyümesini sürdürmeyi başardı.
2015 yılında 43 milyar dolarlık ciroya ulaşan sektörün 2016 yılını 50 milyar dolarla kapatacağı öngörülüyor. 2017’de de büyümenin devam etmesi ve pazarın 60 milyar dolara ulaşması bekleniyor.
Türkiye'de franchise işletmelerinin sayısı 2 bin 500. Avrupa Franchise Federasyonu (EFF) istatistiklerine göre, Türkiye franchise sayısına göre Avrupa birincisi. Türkiye'yi bin 375 markayla Fransa, 960 markayla Almanya izliyor. Dünyanın en güvenli yaygınlaşma modeli olan franchising hemen hemen her sektörün ilgisini çekiyor.
Franchise 100 listesi de bu nedenle gıda, eğitim, yeme-içme, kahve zincirleri, gayrimenkul danışmanlığı gibi çok farklı sektörleri kapsıyor. Ancak bu yıl Türkiye’de yaşanan olaylar listede de bazı değişiklikleri beraberinde getirdi. Bazı şirketler 2017 yılında büyümek yerine var olan konumlarını koruma kararı aldıkları için listede yer almamayı tercih ederken, bazıları ise durgun geçen 2016’nın ardından atağa hazırlanıyor.
EĞİTİM SEKTÖRÜ ATAKTA
Bu yıl listede eğitim sektörünün atağa kalktığı görülüyor. Kolejden üniversiteye, anaokulundan dil okullarına kadar çok çeşitli biçimlerde hizmet üreten özel eğitim sektöründe franchise sistemi büyümenin itici gücü haline geldi. Mektebim Okulları, Açı Eğitim Kuramları gibi listeye ilk kez giren eğitim ku-
Eğitim sektöründe de her girişimcinin bütçesine göre yatırım imkanları mevcut. Kolejlerden ana okullarına hatta online eğitim platformlarına kadar çok farklı alanlarda fırsatlar bulunuyor. Bir anaokulu veya dil okulu açmanın maliyeti 200 bin TL civarındayken, okul öncesi eğitimden liseye kadar eğitim verilen bir kampüs kurmanın toplam maliyeti 15 milyon liraya kadar çıkabiliyor.
UZMANLAŞMANIN ÖNEMİ ARTACAK
Yeme-içme markaları hala girişimciler için cazibesini korumaya devam ediyor. Ancak geçmiş yıllardan farklı olarak artık uluslararası zincirlerden daha çok yerli markalar görüyoruz. Çiğköfte, döner, kahve gibi Türkiye’ye özgü ürünleri markalaştıran şirketler hızlı bir büyüme gösteriyor. Yöresel mutfakların giderek öne çıktığını söyleyen JLL Türkiye Başkanı Avi Alkaş, “Önümüzdeki dönemde Boşnak, Karadeniz gibi etnik ve bölgesel mutfaklar öne çıkacak. Fast food’dan lokanta kültürüne doğru evrilen bir süreç var” diyor.
Yeme-içmede belli bir kurumsallığın oluşturulması ve standart sağlanması konusunda franchising sistemi çok önemli. Avi Alkaş, bu nedenle markaların özellikle Anadolu’da franchising yoluyla büyümeyi tercih ettiğini söylüyor.
KİOSK'LARA İLGİ VAR
AVM’lerin içinde yer alan ve küçük girişimciler için önemli bir fırsat olan kioks’ların önümüzdeki dönemde sayısının artması bekleniyor. Kioks’lar sayesinde bir marka kendi potansiyelini görme imkanı bulurken, AVM’ler de kioks’ları müşteri trafiğini artırmak için
tercih ediyor.
Yeme-içme sektörünün önümüzdeki dönemde büyümesini sürdürmesi bekleniyor. Hatta sadece yeme-içme markalarının yer aldığı gastro merkezler kurulmaya başladı. Bunun gibi belli alana odaklanan AVM sayısının artması öngörülüyor. İlki Pendik’te açılacak olan ev dekorasyon merkezi de bunun önemli örneklerinden biri.
ÖNE ÇIKMAYI SÜRDÜRECEK
Işıkören Danışmanlık Kurucu Ortağı Hilmi Işıkören, yeni bir sektör, boş bir alan, yepyeni bir iş aramak yerine mevcut bir işin sıkıntı ve sorunlarına çözümler getirilerek yeniden tanımlanan iş fikirlerinin, franchise işlerin yeni dönemde öne çıkacağını söylüyor.
Örneğin tamirat/tadilat konusundane yapacağını bilmeyen tüketicilere yol gösteren bir iş fikriyle yola çıkmış bir franchise ya da yalnızca kiralık ev arayanlara garantili emlak danışmanlığı hizmeti veren bir franchise markası önümüzdeki dönemde trend olabilecek iş fikirleri arasında yer alıyor.
YURTDIŞI BÜYÜME HIZLANDI
Son dönemde franchise veren yerli şirketler yurtdışı büyümeleriyle de dikkat çekiyor. Yeme-içme sektöründen mobilyaya kadar farklı sektörlerde yurtdışına açılan şirketler var.
Simit Sarayı, bunlardan biri. Yurti-çinde 247 mağazası bulunan şirketin yurtdışında ise 440 mağazası var. Simit Sarayı, büyüme planı çerçevesinde 2020 yılına kadar yurtdışında pek çok ülkede mağazalaşmayı hedefliyor. Ingiltere'de 200’ün üzerinde, Amerika, Almanya, İngiltere, Hollanda, Belçika, Isveç, Rusya, Polonya, Azerbaycan, Irak, Kuveyt, Nahcivan’da toplam 600’ün üzerinde mağaza açılması hedefleniyor.
Simit Sarayı Yönetim Kurulu Başkanı Abdullah Kavukcu, Ortadoğu bölgesini içeren master franchise anlaşması kapsamında, 200’ü Suudi Arabistan'da olmak üzere toplam 307 mağaza açmayı planladıklarını söylüyor. Yurtiçinde olduğu kadar yurtdışında da talep gören bir diğer marka ise Bay Döner. Azerbaycan ve Irak’ta şubeleri bulunan şirket, 2017 yılında Almanya ve İsveç’te birer şube açmayı hedefliyor. Baydöner Genel Müdürü Bülent Polat, amaçlarının Türk dönerini yurtdışında da hak ettiği yere getirebilmek olduğunu söylüyor.
HEDEFLER ÇOK BÜYÜK
Boydak Grubu da üç markasıyla yurtdışında büyümeye devam ediyor. 2017’de İstikbal için 25, Bellona için 18, Mondi için ise 10 mağaza açılması hedefleniyor. Aksesuar sektörünün önemli markalarından So Chic ise Azerbaycan, Katar, Kıbrıs’ta bulunan yurtdışı mağazalarına ek olarak 2017 yılında 20 yeni mağaza açmayı hedefliyor.
Şirketin markajında Arap Yarımadası (Katar, Suudi Arabistan, Kuveyt, BAE), İran, Ukrayna, Romanya, Hırvatistan, Bulgaristan, Estonya, Beyaz Rusya ve Türki Cumhuriyetler yer alıyor.
Yurtdışında büyüyenler kadar yeni açılmaya hazırlananlar da dikkat çekiyor. Meal Box, yurtdışına açılmak için hazırlık yapan şirketlerden biri. İngiltere, Almanya, Birleşik Arap Emirliklerinden başvuru alan şirket, 2017’de ilk yurtdışı şubesini açmayı hedefliyor.
Fit in Time da ilk kez bu yıl yurtdışına açılmayı planlıyor. 2017 yılında İran, Azerbaycan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nde üç şube açılması hedefleniyor. 48 şubesi bulunan Otantik Kumpir ise yurtdışına ilk adımını Avrupa’dan atmaya hazırlanıyor. Almanya, Arnavutluk ve Hollanda’da üç şube açılması hedefleniyor.
ERA Gayrimenkul 2016'da pek çok yeni projeye imza attı. Microsoft Office 365 ile yaptığı işbirliğiyle danışmanlarına mobil çalışma imkanı sağladı. Findeks ile gerçekleştirilen anlaşma doğrultusunda ise kredi kayıt bürosu bilgilerinin paylaşılmasıyla güvenli kiralamalar ve işlemler yapılmasının yolunu açtı. Eğitim konusunda da ciddi atılımlar yapan ERA Türkiye, büyümesini hızla sürdürürken bir yandan da ERA Akademi'de 'ERA Coaching' ve 'ERA Clinic' hizmetleriyle danışman ve broker'larının gelişimine katkıda bulunmaya devam ediyor.
DÜNYAYA AÇILIYOR
1993 yılında bir hipermarket zincirine çiğköfte tedarik etmek için Erdoğan Güner öncülüğünde Güner Kardeşler tarafından kurulan Çiğköftem, bugün 345 şubeli dev bir zincir haline geldi. Son dönemde yurtdışına odaklanan şirketin dokuz ülkede 77 şubesi bulunuyor. Ekim ayında açılacak Kuveyt şubesiyle birlikte 10'uncu ülkeye adım atmaya hazırlanan şirket, 2017'de Rusya pazarına açılacak.
2017 sonuna kadar40 yurtdışı şubesi açılması hedefleniyor. Yılda 2 bin 500 ton çiğköfte satan şirket, kend igeli şt ird iği üreticibayil i k modeliyle çalışıyor. Markanın bulunduğu her şehirde en az bir adet üretici bayilik oluyor.
Bu model ile bayilere gönderilen özel formüllü çeşni hammaddesi, bayide aynı gün içinde üretilerek taze ve günlük olarak müşteriye sunuluyor. Böylece bayilerin maliyetleridüşerken günlük taze çiğköfte satılabiliyor. Şirket, 2017yılında açmayı planladığı bayilerin 50'sinin üretici bayi olmasını hedefliyor. Türkiye'de İstanbul Anadolu Yakası, Ankara, İzmir, Kocaeli ve Antalya, şirketin büyümek istediği iller arasında yer alıyor.
AVRUPA'YA ODAKLANACAK
Türkiye'nin önde gelen restoran zincirlerinden biri olan Köfteci Ramiz, büyümesine hız kesmeden devam ediyor. 2006 yılında franchise sistemiyle büyümeye başlayan Köfteci Ramiz, bugün 31 ilde 150'ye yakın şubeye ulaştı.
Köfteci Ramiz Yönetim Kurulu Üyesi Bülent Taşkınlar, önümüzdeki dönemde yurtdışına ağırlık vereceklerini söylüyor. Taşkınlar, yurtdışı hedefleri konusunda şöyle konuşuyor: "Azerbaycan Bakü'de ilk yurtdışı şubemizi master franchising sistemiyle açtık. Almanya da ise Köln'de et işleme tesisi kurduk ve yörenin lezzetli helal kesim etleriyle Avrupa'da şube açarak büyümemizi devam ettireceğiz.
Almanya, Hollanda, Belçika, Körfez ülkeleri ve Kıbrıs büyümeyi hedeflediğimiz ülkeler arasında. Yurtdışında açılacak olan şubelerimizden bazıları merkeze bağlı, bazıları ise franchise ve master franchise olarak işletilecek"
Bülent Taşkınlar, franchise sisteminin markalaşma süreçlerine olumlu katkısı olduğunu söylüyor. Şirketin franchise koşulları diğer markalardan biraz daha farklı. Başlangıçta alınan franchise bedeli ile aylık cirodan alınan katkı payı lokasyona göre değişim gösteriyor. Yeni açılacak şubelerin yerini AVM ya da cadde konseptiolarak belirlemektense, araç ve yaya trafiğinin yoğun olduğu, markayı değerli kılabilecek bölgelerde açmak şirketin öncelikleri arasında yer alıyor.
BEŞ MARKASIYLA BÜYÜYOR
TAB Gıda, 1000'e yakın restoranıyla Türkiye'nin en büyük hızlı servis restoran zinciri. Çatısı altında Burger King, Popeyes, Sbarro, Arby'sve Usta Dönerci markalarını bulunduran şirket, yatırımcılarına anahtar teslim işletme seçeneği sunuyor. Burger King Türkiye'de 200'den fazlası franchise olmak üzere 600'den fazla restoranla hizmet verirken, Popeyes'ın 150'den fazla restoranı bulunuyor. Şirketin 90'a yakın Sbarro, 50'den fazla Arby's ve 50'den fazla Usta Dönerci restoranı var.
TAB Gıda Finans ve Franchise Yatırımlarından Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Özgür Çetinkaya,"TAB Gıda olarak Burger King, Popeyes, Sbarro, Arby's ve Usta Dönerci olmak üzere beş markayla hizmet veriyoruz. Geçen yıl 35 franchise restoranı verdik, bu yıl tüm markalarımızla 80 franchise restoranı verme hedefimiz var" diyor.
Özellikle Anadolu'ya odaklanan şirketin gündeminde pek çok yeni il var. TAB Gıda Franchising Müdürü İlhan Erkan,"Sinop, Burdur, Karaman, Kilis, Gümüşhane, Bayburt,Tun-celi, Bingöl, Muş, Bitlis, Şırnak, Ardahan, Ağrı ve Hakkari'de ciddi bir pazar fırsatı olduğunu söyleyebiliriz. Bu illerde henüz franchise restoranımız bulunmuyor. Özellikle bu illerdeki pazar fırsatlarını takip eden potansiyel yatırımcılarımızla beraber bu yıl yüzde 20 büyümeyi hedefliyoruz" diyor.
50 YENİ ŞUBE AÇACAK
Yaklaşık 23 yıl önce kurulan Oses Çiğköfte, ilk şubesini 2003 yılında Sultangazi'de açtı. Gelen talepler üzerine kısa bir süre sonra bayilik vermeye başlayan Oses, bugün 630 şubeye ulaştı. Genel merkezi ve fabrikası İstanbul'da bulunan şirket, 60 ilde faaliyet gösteriyor.
Oses Yönetim Kurulu Başkanı Osman Yaşar, 2017'de Ankara, Konya, İzmir, Bursa, Adana ve İstanbul başta olmak üzere Türkiye genelinde 50 yeni şube açmak istediklerini söylüyor. Oses, marka bedelialmıyor.
Televizyon, radyo sosyal medya ve ulusal mecralarda yaptığı reklam bedelini iş ortaklarına yansıtmıyor. Yatırımcıların buldukları dükkânın fizibilite çalışmasının yapılmasının ardından yatırıma karar verdiklerini söyleyen Yaşar, "Girişimcilerimize eğitim desteğiveriyoruz.
Yetkililerimiz tarafından sürekli takip edilen girişimciler reklam, satış, pazarlama konularında eğitim alıyor. Ayrıca açılış desteği olarak ücretsiz köfte desteğiveriliyor"diyor. Şirketin Kanada'da üretim tesisiyle iki bayisive Almanya'da üretim tesisive Almanya, Fransa, Avusturya, Hollanda'da 20 bayisi bulunuyor.
TÜRK KAHVESİNİ DÜNYAYA TANITACAK
Türk kahvesini dünyaya tanıtma ve markalaştırma hedefiyle yola çıkan Gönül Kahvesi, İzmir kökenli bir marka. İlk şubesini 2002 yılında İzmir'de açan Gönül Kahvesi'nin bugün 90 şubesi bulunuyor. 2017 yılında Türkiye'deki şube sayısını 130'a çıkarmayı hedefleyen şirket, yurtdışında da büyüyor.
Yurtdışında 20 şube açmayı hedefleyen Gönül Kahvesi, ilk yurtdışı şubesini Mayıs 2014'te Saraybosna'da açtı. Bu yıl Avusturya'da ilk şubesini açmayı planlayan marka, Saraybosna'da ise ikinci şubesini açmaya hazırlanıyor. 2017 yılı sonuna kadar yurtdışındaki şube sayısının 20'ye çıkarılması hedefleniyor.
Şirket, Avrupa ülkeleri, Ortadoğu ve Türki Cumhuriyetlerde büyümeyi planlıyor. Yurtiçinde ise İzmir, Antalya, Kars, Van ve Konya başta olmak üzereTürkiye genelinde büyümeyihedefliyor.
Gönül Kahvesi, girişimcilerden başlangıç bedeli olarak40 bin dolar+KDV talep ediyor. Şirket, altı değişikTürk kahvesini, dokuz çeşit yöresel kahveyi, altı çeşit aromatik filtre kahve ile espressoyu günde bin ton kapasiteyle üretebiliyor.
BAŞLANGIÇ BEDELİ ALMIYOR
Kahta Çiğköfte'n in temellerini 1987 yılında Adıyaman'dan İstanbul'a taşınan Bilal Güzelaydın attı. Üç yıl boyunca İstanbul'un çeşitli yerlerinde seyyar olarak çiğ köfte satan Bilal Güzelaydın, zamanla satış yaptığı bölgelerde'Bilal Usta'adıyla anılmaya başladı.
1990 yılında, bu defa üç ayaklı seyyar bir araba ile Levent Gültepe'de çiğ köfte satışına başlayan Güzelaydın, talepleri karşılayamaz hale gelince 2000 yılında yine aynı bölgede ilk şubesini açtı.
Bilal Usta'nın kardeşi Orhan Güzelaydın'ın markanın kurumsal çalışmalarını tamamlamasıyla 'Kahta Çiğ Köfte - Bilal Usta'Türkiye'ye yayılmaya başladı. Bugün Türkiye genelinde 310 mağazası olan şirket, 2017 sonuna kadar 50 yenişube açmayı hedefliyor. Başlangıç bedeli ve royalty talep etmeyen şirket, Konya, Adana, Erzurum, Hatay ve Bursa'da büyümeyi planlıyor.
OTOMOTİVDE BAYİLİK SİSTEMİ
Lastik ve araç bakımı hizmetleri veren Euromaster, 17 ülkede 2 bin 400'den fazla noktada hizmet veriyor. 2012 yılında Türkiye pazarına giren şirket, ülkemizde 52 ilde 183 franchise servis noktasına sahip. 2017'de 15 yenifranchise şube açmayı hedeflediklerini söyleyen Euromaster Lastik ve Servis Ltd. Şti. Genel Müdürü Herve Skrzypczak, "Euromaster Michelin Grubu'nun iştiraki.
Euromaster servis noktasına dönüşen tüm işyerleri, şirketin bilgi birikimi,danışmanlık hizmeti ve operasyonel çalışma yöntemleri sayesinde, daha modern, daha verimli, ürün ve hizmetlerin daha profesyonel sunulduğu bir çalışma ortamına kavuşuyor" diyor. Şirket, franchise bölge müdürlükleri aracılığıyla bayilerine eğitim desteği veriyor. Euromaster, lastikte Michelin Grup markaları, yedek parça ve servis ekipmanıtemininde Bosch, motoryağında Exxon Mobil gibi dünyaca ünlü markalarla iş ortaklığı kurma imkanı sunuyor.
EMLAKTA FIRSAT SUNUYOR
Türkiye'nin ilk franchising veren şirketi Turyap, portföy kapılarını tüm temsilcilerine sonuna kadar açıyor. Markalı emlak projelerini ve bankaların elinde bulunan ihtiyaç fazlası gayrimenkulleri temsilcilerle paylaşıyor. Emlak pazarlama ve aracılık hizmetlerinde geliştirdiği farklı yöntemlere her gün bir yenisini daha ekleyen şirket, şehirler arası en fazla paslaşma işlemine ve en yüksek ortak
portföy sayısına sahip.
TURYAP Yönetim Kurulu Başkanı Azmi Sarıbay, dönüşümün çok hızlı olduğu sektörde temsilcilerin çoğunun 10 yılın üzerinde hizmet verdiğini ifade ediyor. Sarıbay, bu konuda şunları söylüyor: "31 yılı geri de bırakırken ilk günkü temsilcimizin bile yanımızda olması bizim için onur verici. Markamızı temsil edecek kişileri seçerken adli ve mali sicili tem iz, referansları iyi, kurum kimliği ne uygun çalışacak, girişimci ruha sahip kişilerle yola çıkıyoruz.
Yeni ve eski tüm temsilcilerimizi düzenli eğitimlerle besliyor, onlar için sürekli yeni projeler üretiyoruz. Ayda iki kez düzenlediğimiz grup toplantılarıyla temsilcilerimiz birbirleriyle portföy paylaşma, tecrübelerini aktarma, sektör sorunlarına çözüm arama ve tecrübeli eğitimciler tarafından verilen eğitimlere katılma şansı buluyorlar"'
'BAYİM OLUR MUSUN' İÇİN GERİ SAYIM BAŞLADI
MedyaFors Fuarcılık organizasyonu, UFRAD işbirliği ve Coldwell Banker Türkiye Ana Sponsorluğunda düzenlenecek 14'üncü Bayim Olur musun Franchising ve Markalı Bayilik Fuarı bu yıl 13-16 Ekim tarihleri arasında, CNR Fuar Merkezi 5-6-7'nci Hall'lerde gerçekleştirilecek.
2015 yılında 13'üncüsü düzenlenen fuarı 29 bin 326 kişi ziyaret etti. 330'u yerli, 35'i yabancı olmak üzere toplam 365 markanın yer aldığı fuar yerli ve yabancı birçok girişimcinin ziyareti ve bayilik anlaşmalarıyla sonuçlandı. Yurtdışı katılımlarının da yoğun yaşandığı 2015 fuarına Ortadoğu, Balkanlar,
ABD, Avrupa Birliği ve Türki Cumhuriyetler başta olmak üzere birçok ülkeden yatırımcılar katıldı. Fuar, artan m2 alanı, katılımcı ve ziyaretçi sayısıyla her geçen yıl dikkatleri üzerine çekmeyi başarıyor Fuara bu yıl yerli ve yabancı 400'ün üzerinde firma katılacak.