BURCU TUVAY AYŞEGÜL SAKARYA PEHLİVAN
btuvay@ekonomist.com.tr asakarya@ekonomist.com.tr
Franchise vermek için harekete geçen 24 yeni marka, 2017 sonuna kadar 496 şube açmayı hedefliyor. 2015 yılında 43 milyar dolarlık büyüklüğe ulaşan franchising sektörünün bu yılı 50 milyar dolarla kapatması bekleniyor. Ekonomik ve siyasi anlamda zor bir yıl olan 2016’da da pazar istikrarlı büyümesini sürdürmeyi başardı.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Bu şaşırtıcı değil. Çünkü araştırmalar gösteriyor ki kriz dönemlerinde franchising sektörü daha hızlı büyüyor. Pek çok girişim, sıkıntılı bu süreci fırsata geçirmek için harekete geçiyor.
Bu dönemlerde ortaya çıkan markalar, riski düşük bir model olduğu için franchising sistemiyle büyümeyi tercih ediyor.
2017’de 60 milyar dolarlık büyüklüğe ulaşması beklenen franchising sektöründe yeniler kadar hali hazırda var olan markaların yanı sıra yeni markalar da sektörün büyümesine ciddi bir katkı sağlayacak.
Bu yıl Türkiye’nin dört bir yanında alt yapısını oluşturan pek çok marka, sisteme dahil olmaya hazırlanıyor.
İlk kez franchise vermek için bu yıl harekete geçen 24 yeni marka, 2017 sonuna kadar 496 şube açmayı hedefliyor. Sektörün yeni yüzleri olan bu markaları ve franchise koşullarını kaleme aldık.
Yeni konseptlerde özellikle geleneksel lezzetlerin öne çıktığını söylemek mümkün. Çiğköfte, pide, dürüm, köfte gibi lezzetleri farklı bir konseptle yeniden yorumlayan girişimciler dikkat çekiyor.
Ucuz bir protein kaynağı olan tavuğa yönelik konseptlerin de sayısı hızla artıyor. Bunun dışında araç bakımdan, eğitime kadar çok farklı alanlarda fırsatlar var.
Toplam büyüklüğü 20 milyar dolara ulaşan tatlı sektörü, girişimcilerin tercih ettiği alanlardan biri haline gelmiş durumda.
Örneğin Türkiye'de günlük ortalama 600 ton baklava üretiliyor, tahmini üretici sayısı ise 30 bin civarında.
Baklava segmetinde yıllık toplam cironun 4,5 milyar TL’ye ulaştığına dair veriler bulunmasına rağmen, baklavacılık küçük ölçekli işletmeler ve mahalle arası pastanelerde bile yapılan bir iş haline geldiği için net rakamları vermek çok mümkün değil. Bu da sektöre yeni markaların girmesine neden oluyor.
Hasan Gültekin Gaziantep Baklavacısı, çalışma hayatına tekstil sektöründe başlayan ve girişimciliğe soyunmasıyla bu yıl kurulan bir marka. Üç farklı konseptte franchising veriliyor.
Geleneksel konsept mağazalar, 120 ile 250 metrekare arası büyüklükte al-götür ve oturup tatlı yemek isteyen müşterilere hitap ediyor.
400 metrekare ve üzeri alana sahip cafe/restoran modeli ise ağırlıklı oturma müşterisi potansiyeli olan yerler için uygun.
Kiosk konsepti minimum 15 metrekareden başlayan alanlarda kurulabiliyor. Anahtar teslim maliyeti metrekare başına 900 ile bin 100 dolar arasında değişiyor. Royalty bedeli ise 2017 sonuna kadar alınmıyor.
YENİ MARKALAR GELİYOR
Özellikle köfte, girişimcilerin gözdesi oldu. Türkiye’de 300'e yakın köfte çeşidi bulunuyor. Çoğunda tarifler benzer olsa da lezzet açısından oldukça geniş bir yelpaze söz konusu. Bu çeşitlilik doğal olarak Türkiye’de birçok köfte markasının ortaya çıkmasına yol açıyor. Bu yeni markalar franchising vererek büyümeyi tercih ediyor.
Gurme burger alanında faaliyet gösteren 30 şubeli Burger House’un kurucu ortağı Özüm Sönmezalp, yeni yatırımı Köfte Market’i 2 milyon TL yatırım ile hayata geçirdi. Tıpkı anne köftesi gibi içerisinde sadece ekmek içi, tuz ve karabiberin bulunduğu bir köfte konsepti oluşturulmuş.
Franchise şubeler için toplam yatırım maliyeti 150 bin TL’den başlayıp mağaza büyüklüğüne ve yapısına göre maksimum 250 bin TL’ye kadar çıkıyor. Aylık minimum 60 bin TL ciro hedefleniyor. Hızlı ve Köfteli ise 2016 yılının başında İstanbul Kadıköy’deki ilk şubesiyle hizmet vermeye başladı.
Menüsünde ızgara ürünleri, tava yemekleri ve burger çeşitleri bulunuyor. 80 ile 250 metrekare aralığındaki yerlerin bu konsept için uygun olduğu ifade ediliyor. AVM ve lokasyonun yoğun olduğu caddeler tercih ediliyor. 100 metrekare şubenin toplam yatırım maliyeti, 350 bin ile 400 bin TL arasında değişiyor. Aylık 130 bin ile 180 bin TL arasında değişen ciro hedefi bulunuyor.
İLK KEZ FRANCHISE VERECEKLER
Oyuncu ve program yapımcısı Okan Karacan, 80 yıllık marka olan Uzunköprü Köftecisi’ni satın alarak gıda sektörüne giriş yaptı. Karacan, kendi şubelerini açarken aynı zamanda franchise de verecek. Karacan, Uzunköprü Köftecisi’ni üçüncü kuşak Mustafa Alsat’tan satın aldı.
Tarihi Uzunköprü köftesi konsepti 80 yıllık bir lezzet. Edirne Uzunköprü’de ailesi restoranı olarak küçük bir metrekare ile hizmet veriyor. Okan Karacan, Bayim Olur musun Fuarı’nda 200’den fazla franchise talebi topladıklarını söylüyor. Yatırım maliyetleri, metrekareye göre 125 bin ile 175 bin dolar arasında değişiyor.
Sosyetik Köfteci de bu yıl franchising vermeye başlayan markalar arasında yer alıyor. Menüsünde 21 çeşit köfte bulunan markanın henüz bir franchise şubesi bulunmuyor. Toplam yatırım maliyeti lokasyona göre 150 bin ile 250 bin TL arasında değişiyor. Şubeler için aylık minimum 75 bin TL ciro hedefi var. Kâr marjı ise yüzde 40 ile 60 arasında.
LKM Köfte, 2016’da İzmir'de kuruldu, ilk şubesini Bornova’da açtı. Şirketin henüz franchise şubesi bulunmuyor. Toplam yatırım bedeli, 220 bin ile 300 bin TL arasında değişiyor. Şubeler için aylık 125 bin TL ciro hedefleniyor. Yenilikçi, özverili ve takım çalışmasına yatkın karakterli yatırımcılar aranıyor.
TAVUKÇULAR ATAKTA
Tavuk, Türkiye’de yaşayan insanların damak tadına oldukça hitap eden bir yemek. Bu nedenle yerli ve yabancı tavuk restoran sayısı hızla artıyor. Sektörde sürekli bir değişim sözkonusu. Yabancı markalar sektörden çıkarken yerli yeni markaların geldiğine tanık oluyoruz.
Bu markalardan biri olan Tavada Tavuk, 50-180 metrekare aralığında restoranlardan oluşan içerisinde soslu tavuklar, ızgaralar, salata ve makarna çeşitlerinin bulunduğu bir konsept. Kısa bir süre öncesinde franchising vermesine karşın, şirket 25 franchise şubeye ulaşmış durumda.
Tavada Tavuk Marka Müdürü Burak Dilli, “Bir şube 350 bin ile 400 bin TL arasında yatırım bedeliyle kurulabiliyor. Şubeler için küçük metrekarelerde 90 bin ile 120 bin TL, büyük metrekarelerde 160 bin ile 200 bin TL arasında ciro hedefliyoruz” diye konuşuyor. Kâr marjı, yüzde 16 ile 30 arasında değişiyor.
10 yıla yakın süredir gıda sektöründe faaliyet gösteren Aydınlar Grubu, Just Chik’n ile restoran sektörüne 2014 yılında adım attı. İlk franchise şubesini Adana M1 AVM’de açtıklarını söyleyen markanın kurucusu Mehmet Aydınlar, “Tava, ızgara, makarna, salata ürün çeşitlerinden oluşan sürekli güncellenebilir dünya mutfağı konsepti oluşurduk” diyor.
Toplam yatırım maliyeti 400 bin ile 500 bin TL arasında değişiyor. Yüzde 65 kâr marjı sunuluyor. Rummani markası, tavuk restoran zinciri olarak 2011 yılından bu yana faaliyet gösteriyor. İşadamı Fettah Erdem tarafından Antakya’da kurulan ve bugün Türkiye geneli 10 şubesiyle hizmet veren marka, franchising ile büyüyor.
İstanbul, Kahramanmaraş, Gaziantep, Konya, Isparta, Sivas, Amasya, Eskişehir, Kocaeli, Trabzon ve Samsun’u hedeflediklerini söyleyen Erdem, bir şubenin 100 bin dolar yatırımla kurulabileceğini sözlerine ekliyor. Şubeler için aylık 100 bin ile 150 bin TL arasında ciro hedefi bulunuyor.
BÖREKTE KAR MARJI YÜKSEK
Türk mutfağında bol miktarda tüketilen börek, kendi markalarını yarattı ve kurumsal bir kimlik kazandı. Ülkemizde birçok börek şirketi, esnaflık kimliğini bir yana bırakıp markalaşma yoluna gitti. Sektörün büyümesi, yeni markaların doğmasını da beraberinde getiriyor.
Bu yeni markalardan biri olan By puli Börek & Mörek, bu yılın ilk çeyreğinde Pendik’te kuruldu. Markanın kurucusu Selçuk Eğerci, “Hedefimiz İstanbul mahalle börekçilerini bir konsepte dönüştürüp daha ileriye taşımak” diyor. Toplam yatırım maliyeti metrekarede 2 bin ile 2 bin 500 TL lira arasında değişiyor.
Eğerci, yüzde 100 kâr marjı ile çalıştıklarını belirterek, şubeler için aylık 35 bin TL ciro hedeflediklerini söylüyor. İşinin başında durabilecek girişimciler aranıyor.
ANTAKYA'DA DOĞAN DÖNER MARKASI
Türkiye’de 30 bine yakın ‘döner ekmek’ büfesi ve restoranı bulunduğu, bu rakamın 10 yılda ikiye katlanmasının beklendiği ifade ediliyor. Bakkal-süpermarket dönüşümünün benzeri şekilde Türkiye’deki köşe başı büfelerin yerini markalaşmış restoranların alacağı ve gün geçtikçe sektörde zincir restoranların artacağı öngörülüyor.
Sektör, büyümesini franchise vererek sürdürüyor. İşte o markalardan biri olan Kebo, Antakya’da 2012 yılından bu yana hizmet veriyor. Şirket, franchise şubeler açarak Türkiye genelinde büyümeyi hedefliyor.
Toplam yatırım maliyeti franchise bedeli de dahil olmak üzere AVM’ler için 400 bin TL, caddeler için ise 650 bin TL olarak belirtiliyor. Yıllık minimum 200 bin TL ciro hedefi bulunuyor. Yüzde 25 net kâr marjı sunuluyor.
İTALYAN MARKASINI TÜRKİYE'YE TAŞIDI
Perakende de Türkiye’ye giriş yapan yeni markaların franchising ile büyüdüğünü söyleyebiliriz. 55 ülkede 300mağazayla faaliyet gösteren İtalyan çanta markası O BAG’in Türkiye ana distribütörlüğünü ve tüm franchise haklarını alan Mezo Moda’nın kurucusu kadın girişimci Nabat Garakhanova, markanın büyümesini franchise şubeler açarak sürdürüyor.
O BAG’in, kullanan kişinin zevkine ve tarzına göre kişiselleştirilebilmesi sayesinde, alınan bir çanta daha sonra uygun fiyatlı aksesuar ve parçalarla, farklı tasarımlara, görünümlere dönüşebiliyor. Garakhanova, 250 bin TL yatırımla bir mağaza açılabileceğini söylüyor. Mağazalar için aylık 90 bin ile 100 bin TL arasında ciro hedefleniyor.
ONLINE MATBAA KURDU
Hızla değişen teknoloji bilgisayar kullanımındaki artış ile matbaa sektörü de kendini yenilemeye başladı. Matbuu.com teknolojik gelişmelerle kendini tamamen yenileme sürecine giren matbaa sektöründe, yeni nesil bir iş modeli yarattı.
Online matbaa kurgusu sayesinde klasik matbaalardan üçte 1 oranında kısa sürede işlem tamamlanabiliyor. Afşar, “Normal matbaa bir işi 10 günde teslim ediyorsa, biz matbuu.com’ da üç günde teslim ediyoruz” diye konuşuyor.
Geliştirdikleri iş modelini, Baskı Noktası markasıyla franchising vererek Türkiye çapında yaygınlaştırmayı hedeflediklerini söyleyen Matbuu.com CEO’su Onur Afşar, “Herkesin kazanacağı bir iş modeli kurmayı hedefliyoruz” diyor.
Toplam yatırım maliyeti 50 metrekare mağaza için sistem kurulumu dahil metrekare başına ortalama 750 dolar + KDV. Hedeflenen ortalama aylık ciro ilk altı ay sonunda minimum 85 bin ile 90 bin TL, kâr marjı ise yüzde 15 ile 300 arasında.
İLK 10 İÇİN FRANCHISE BEDELİ ALINMIYOR
İzmir kökenli bir marka olan Breadli’nin kurucusu İlker Gören, 1999’dan bu yana gıda sektöründe farklı pozisyonlarda çalıştıktan sonra 2013’te kendi markasını kurmaya karar veriyor.
Böylece sandviç markası Breadli markası ortaya çıkıyor. Breadli’nin bir ‘fast casual dining’ restoranı olduğunu söyleyen Gören, “Fast food gibi görünsek de, aslında normal restoranlardaki gibi sunumlarla hizmet veriyoruz.
Özel ekmeğimizin içine koyduğumuz dünya soslarıyla farklılık yaratıyoruz” diyor. Bursa, İzmir ve Konya’da toplam dört şubesi bulunan şirket, 2017 yılında 15 şube açmayı planlıyor. İlk 10 şube için franchise bedeli alınmıyor.
Bir şubenin kurulum maliyeti 100 metrekarelik bir dükkan için (fast casual dining consept için) yaklaşık 120-150 bin TL arasında değişiyor. Cafe & sandwich consepti için 130-170 bin TL arasında yatırım yapmak gerekiyor. Şubelerin minimum satış ciroları aylık 120 bin TL’yi buluyor. İlk yıl için cirodan pay alınmıyor.
KANADALIRESTORFX 32 ŞUBE AÇACAK
Kısa bir süre önce Türkiye’ye giren Kanadalı araç bakım şirketi RestorFX, şu an dokuz şubesiyle faaliyet gösteriyor. 2017 sonuna kadar 32 bayilik vermeyi planlayan şirket, Bursa, Denizli, Adana, Tekirdağ, Kars, Konya, Şanlıurfa, İstanbul’a odaklanıyor.
Şirketin, başlangıç bedeli ve royalty ile beraber 75 bin TL. Bu fiyatın içinde royalty bedelinin yanı sıra 50 araçlık ürün paketi, promosyon ürünleri ve iki haftalık eğitim de bulunuyor. RestorFX Yönetim Kurulu Başkanı Bülent Elönü, yapılacak yatırım bedelinin şubenin metrekaresine bağlı olarak değişmekle birlikte yaklaşık 50 bin TL olduğunu söylüyor.
DÜRÜMÜ YENİDEN YORUMLADI
Çiğköfte, dürüm, pide gibi Türkiye’ye özgü geleneksel lezzetler yeni konseptlerle girişimcilerin markajına giriyor. Şiva Düruç bunlardan biri. Türkiye’nin geleneksel lezzeti dürümü ‘düruç’ ismiyle doğal malzemeler ve günlük üretimle sunmayı hedefleyen Şiva Düruç, iki yıl önce İstanbul’da kuruldu.
Bu yıl franchise vermeye başlayan şirket, 2017 sonuna kadar 15 şubeye ulaşmayı hedefliyor. İstanbul’da büyümeyi hedefleyen markanın franchise giriş bedeli 10 bin dolar. Toplam yatırım maliyeti ise 150 bin doları buluyor.
Şubeler için hedeflenen aylık cironun lokasyonagöre değiştiğini söyleyen şirketin kurucusu Selim Avcı, “Bayilerimiz için hedeflediğimiz ciro 250 bin ile 750 bin TL arasında değişiyor” diyor.
Çiğköfte pazarına son giren markalardan biri olan Çiğköfte Evi, 2016 başında İstanbul’da kuruldu. Kısa sürede 100 şubeye ulaştı. 2017 sonuna kadar bu rakamın, 250’ye çıkartılması hedefleniyor. Şirket, franchise giriş bedeli ve royalty talep etmiyor.
Tabela, soğutucu dolap, her türlü ekipman ve malzemeler dahil olmak üzere yatırım maliyeti 7 bin 900 TL’ye ulaşıyor. Lokasyo-na ve dükkan büyüklüğüne göre değişmekle birlikte bir şube için minimum 15 bin TL ciro hedefleniyor.
PİDEDE YENİ GİRİŞİM
35 yıllık bir aile şirketi olan Aktaşlar Pide, Nurettin ve Cevdet Aktaş tarafından Ordu merkezde sekiz masalı bir pide salonu olarak faaliyetine başladı. 2001 yılından sonra yeni nesil işletmecilik anlayışını benimseyen şirket, 2013 yılında bulunduğu bölgeden çıkarak Türkiye genelinde şubeleşmek için Ne-lipide Gurme markasını kurdu.
Ordu ve İstanbul’da toplam altı şubesi bulunan şirket, İstanbul başta olmak üzere Türkiye genelinde büyümeyi hedefliyor. Bir restoranın toplam yatırım maliyeti metrekare başına 3 bin TL olarak hesaplanıyor.
Bir şube için aylık 300 bin TL ciro hedeflediklerini söyleyen Aktaşlar Lezzet Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Tamer Aktaş, “Nelipide Gurme olarak, yatırımcılarımızın aylık cirolarından yüzde 5 royalty talep etmekteyiz. Bu yüzde 5’lik royalty ile işletmelerin daha verimli çalışması için verdiğimiz destek ve kontrollerin sürdürülebilirliğini sağlıyoruz” diyor.
KAHVEDE FIRSAT DEVAM EDİYOR
Levent Koçarslan ve Sam Çeviköz’ün kurduğu Federal Coffee Company, Ankara, Adana ve İstanbul’da üç şubesiyle faaliyet gösteriyor. Markanın konseptinde kahvenin yanı sıra tatlı, börek, salata ve sandviç gibi ürünler de bulunuyor.
120-350 metrekare arasında bir şubenin yatırım maliyeti metrekare başına bin 750-2 bin 400 dolar arasında değişiyor. Yatırım maliyetinin dükkanların metrekaresi ve şantiye sürecinde ne kadar yıkım ve tadilat gerektiğine göre değiştiğini söyleyen Sam Çeviköz, “Bir şubenin yatırım maliyetini 18-24 ay içinde çıkaracak şekilde ciro yapmasını hedefliyoruz” diyor.
Kahvenin yanı sıra son dönemde çay konseptlerinin de sayısı artıyor. Çaygara Çayevi bunlardan biri. 2017 yılında 25 şubeye ulaşmayı hedefleyen markanın kioks ve çayevi olmak üzere iki farklı konsepti var. Kiosk için 48 bin TL ve çayevi konsepti için 440 bin TL yatırım yapmak gerekiyor. Yüzde 65 kâr marjı olan şirketin her bir şube için aylık ciro hedefi 110 bin TL.
Yeşilçam konseptiyle kurulan Sonset, 2012 yılının aralık ayında Bursa Özlüce Bulvarı'nda hizmet vermeye başladı. Bu yıl konseptini Türkiye genelinde yaymayı hedefleyen şirket, 2017 yılı için kontrollü büyüyerek 10 bayilik vermeyi hedefliyor. İlk 10 bayilik için şu anda herhangi bir giriş bedeli alınmıyor. Sonset işletmelerinin yatırım maliyeti metrekare başına ortalama 675 dolar. Bir şubenin minimum 300 metrekare olması gerekiyor.
1A PLUS, TÜRKİYE'DE YAYILACAK
Antalya’da kurulan 1A Plus, bir gayrimenkul danışmanlık markası. Yenilikçi fikirlerle yola çıktıklarını söyleyen 1A Plus Yönetim Kurulu Başkanı Ebube-bir Sevimli, 10 ay gibi bir sürede 14 şubeye ulaştıklarını söylüyor.
2017 sonuna 40 franchise işletme sayısına ulaşmayı hedefleyen şirket, öncelikli olarak İstanbul, İzmir, Ankara, Adana, Kayseri ve Trabzon’da büyümeyi planlıyor. Franchise işletmesine açılacağı bölgede tek olma olanağı sunduklarını söyleyen Sevimli, “Bu nedenle emlak fiyatlarına endeksli hesaplanan bir franchise giriş bedeli alıyoruz” diyor. Royalty bedeli ise aylık cirodan yüzde 5 olarak alınıyor.
Uzun yıllar perakende sektöründe yöneticilik yaptıktan sonra Kaşif Çocuk Akademisi’yle eğitim sektörüne giren Hamit Akçay, bu yıl markayı franchise sistemiyle büyütme kararı aldı. Biri franchise olmak üzere altı okulu bulunan Kaşif Çocuk Akademisi, 2017 sonuna kadar 10 franchise şube açmayı hedefliyor.
Okul büyüklüğüne ve kapasitesine göre değişmekle beraber minimum 200 bin TL’lik bir yatırım bütçesi gerektiğini söyleyen şirketin kurucusu Hamit Akçay, “Öncelikli olarak Marmara Bölgesi’nde büyümeyi istiyoruz. Franchise adaylarımızı seçerken öncelikler ve değerlendirme hiyerarşimiz var.
Öncelikle adayın kararlılığını ve adanmışlığını anlamaya çalışıyoruz, ilk etapta sektörün içinden gelen eğitimci kökenlileri tercih ediyoruz” diyor.