Yeni yürürlüğe giren veya girmesi beklenen yönetmelik ve kararnameler bazı sektörleri ciddi şekilde etkileyecek. Otomotivden perakendeye, finanstan bilişime hangi sektörlerin nasıl etkileneceğini araştırdık.
FATOŞ BOZKUŞ
fbozkus@ekonomist.com.tr
1- PERAKENDE
Atık Yönetmeliği kapsamında plastik alışveriş poşetleri 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren marketlerde ve mağazalarda tüketiciye ücretli olarak verilmeye başlanacak. Bu düzenlemeyle alışverişlerde müşteriler file, bez torba kullanımına yönlendiriliyor. Ülke genelinde 31 Aralık 2019'a kadar kişi başı yıllık plastik torba kullanımının 90'ı, 31 Aralık 2025'e kadar ise 40'ı aşmayacak şekilde azaltılması söz konusu olacak.
Türkiye Perakendeciler Federasyonu Başkanı Mustafa Altunbilek'e göre plastik torbaların ücretsiz temin edilmesine imkan verecek herhangi bir promosyon veya kampanya yapılamayacak. plastik torbaların 5-10 kuruşa satılacağını söyleyen Altunbilek'e göre bu kararla birlikte perakendecilerin maliyetlerinde yüzde 1 oranında azalma olacak ve bu tüketiciye yansıtılacak. 2019'da yürürlüğe girecek Hal Yasası sayesinde de ürün maliyetlerinin azalmasını beklediklerini belirten Altunbilek, 2019 itibariyle tüketicinin taze ürünü daha ucuza yiyebileceğinden bahsediyor.
2- OTOMOTİV
2017 sonunda yürürlüğe giren 7061 sayılı Kanun ile Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) tutarlarında ciddi artışlar oldu. Bu artışlar, 31.12.2017 tarihinden önce (bu tarih dahil) kayıt ve tescil ettirilecek otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları ve benzerleri için yüzde 15 ile yüzde 25 arasında değişiyor.
1 Ocak 2018 tarihinden itibaren kayıt ve tescil ettirilecek olanlarda ise araçların satış fiyatlarına göre yüzde 50'lere kadar çıkıyor. EY Türkiye şirket ortağı ve otomotiv sektör lideri Serdar Altay, TL'deki değer kaybı ve 2016 yılı sonunda artan ÖTV oranlarına ilave olarak 2017 sonundaki MTV artışlarının, 2018 yılında otomotiv satışlarında negatif etki yaratacağına dikkat çekiyor.
3- FİNANS
Karşılıklar Yönetmeliği ve Kararnameleriyle yıllardır finansal kurumlar için geçerli olan karşılık hesaplama metodolojisi, 2018 yılı başı itibarıyla tamamen değişti ve finansal rasyolama sistemlerine uyumlu hale getirildi. Peki bu düzenleme sektörde neleri değiştirecek? Öncelikle, TFRS 9 ve Karşılıklar Yönetmeliği, Türk bankacılık sistemine önemli bir paradigma değişikliği getirecek.
Uzmanlar, bu değişikliğin yalnızca karşılıkların tutarı ve hesaplama yöntemiyle sınırlı kalmayacağını, organizasyonun ve süreçlerin değişimini, bilgi teknolojisi alt yapısının değişimini ve dolayısıyla maliyeti de içerdiğini ifade ediyorlar. Yeni yönetmelik, geçmişte organizasyonel olarak finansal raporlama birimlerinin uhdesinde olan karşılık ayırma sürecinin, risk yönetimi ve kredi birimlerinin de içinde olmasını gerektiriyor.
Uzmanlar, yeni sistemle karşılıkların bir miktar artacağı yönünde tahminde bulunuyor. Kredi riskinin önemli düzeyde artışının belirlenmesinde sırasıyla temerrüt olasılıklarındaki artış, gecikme gün sayısı, erken uyarı sistemlerinden gelen güçlü sinyaller ve bankadaki diğer izleme sistemlerinin çıktıları gibi kaynaklar kullanılacak.
4- E-TİCARET
1 Ağustos 2017 tarihinde yayımlanan tebliğ ile e-ticaret yapan işletmelerin ve e-ticaret verilerinin sağlıklı bir şekilde takip edilmesi amaçlandı. Bu kapsamda artık Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi'ne kayıt olan sitelerin adresleri, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın internet adresinden görülebilecek.
Yine 6 Haziran 2017'de yayınlanan tebliğ ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nca yetkilendirilen şirketlerce, internet sitelerine 2018 Ocak ayından itibaren Güven Damgası tahsisleri başlayacak. KPMG Türkiye Perakende Sektörü Lideri Fikret Çetinkaya, e-ticaretin her yıl toplam perakende ticaretin payından ilave yüzde 1 pay aldığını hatırlatıyor.
Çetinkaya "31 Ocak 2018 tarihine kadar banka kartları ile internetten harcama yapılmasının onaya bağlanmasının e-ticaretin daha da büyümesine ve bu alana yeni oyuncuların, girişimcilerin girmesine yardımcı olacağına inanıyoruz" diyor.
5- SERMAYE PİYASALARI
SPK, 5 Ocak'ta, Bilgi Sistemleri Bağımsız Denetim Tebliği'ni yayınladı. Bu düzenlemeler kapsamında halka açık ortaklıklara ilişkin yükümlülüklerin de belirlendiğini söyleyen EY Türkiye Danışmanlık Hizmetleri Ortağı Emre Beşli, konuşmasını şöyle sürdürüyor: "Kapsam dahilindeki şirketlerin düzenlemelere uyum konusunda, Bilgi Sistemleri Yönetimi Tebliği çerçevesinde belirlenen yükümlülüklere uygun olarak aksiyon alması ve bilgi sistemleri bağımsız denetimine hazırlanması gerekiyor.
Şirketlerin özellikle bilgi güvenliği, risk yönetimi, veri gizliliği ve bilgi sistemlerinin sürekliliği gibi alanlarda ilave yatırımlar yapması bekleniyor." Bilindiği üzere söz konusu düzenlemelerin bir benzeri 2006 yılından beri bankacılık sektörü için yürürlükteydi.
6- İÇEÇEK
Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu'nun (TAPDK) geçen yılki yönetmelik değişikliği ile restoran, kafe ve bar gibi açık alkollü içki satış yerlerinde, müşteriye, farklı markaların ürünlerinin satılması zorunlu oldu. Var olan münhasırlık anlaşmaları içinse geçiş süreci uygulanıyor. 4 Ağustos 2018'e kadar münhasırlık anlaşmalarının bitirilmesi gerekecek.
Yapılan bir diğer yönetmelik değişikliğiyle de Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın düzenlediği turizm yatırım belgeleriyle, içki satışı yapılmasına sınırlama getirildi. Halen bu belgeye dayalı olarak içki satışı yapılabiliyor. Bundan sonraki dönemde de söz konusu izin, 2019 yılına kadar geçerli olacak. 2019 yılında ise süre uzatım işlemleri yapılırken, turizm yatırım belgeleri yeterli olmayacak, bu işletmelerden turizm belgesi veya işyeri açma ve çalışma ruhsatı istenilecek.
7- İKLİMLENDİRME
Nisan 2018'den itibaren yürürlüğe girmesi beklenen Erp (Enerji ilişkili ürünler) yönetmeliğiyle yoğunlaşmalı olmayan kombilerin üretim ve ithalatı durdurulacak. Türkiye'deki kombi pazarının büyüklüğü yıllık ortalama 1 milyon adet. Bunun sadece yüzde 35'i Erp Yönetmeliği'ne uygun. Yönetmeliğin devreye girmesiyle birlikte, pazarın yüzde 65'lik kısmının da orta vadede yoğuşmalı cihazlara dönmesi bekleniyor.
Normal kombilere göre yüzde 25-35'e varan doğalgaz tasarrufu sağlayan yoğuşmalı kombiye geçilmesi pazarda büyüme sağlayacak. Türkiye'de tüm hanelerin yoğuşmalı kombiye geçmesiyle yıllık 1 milyar dolarlık enerji tasarrufu sağlanmış olacak. Şirketler şimdiden ürün gamını bu süreci etkin şekilde yönetecek hale getirmiş durumda. Kurumlar iş ortaklarının da bu yeni uygulamalara hazır hale gelebilmeleri için eğitim programı düzenliyor.
8- BİLİŞİM
Avrupa Parlamentosu'nun geçen yıl onayladığı Genel Veri Korunması Yönetmeliği Mayıs 2018'de yürürlüğe girecek. Avrupa'da da iş yapan şirketlerin ve teknoloji sağlayıcılarının şimdiden hazırlık yapması gerekiyor. Bu yönetmeliğin devreye girmesi, güvenlik altyapılarının yeniden şekillendirilmesine neden olacak.
Trend Micro Akdeniz ülkeleri, İsrail, Rusya ve CIS Ülkeleri Genel Müdürü Yakup Börekçioğlu mayıs ayında yürürlüğe girmesi beklenen yönetmeliğin, iş dünyasında ve sosyal yaşantı üzerindeki alışılmış düzeni büyük ölçüde etkileyeceğinden bahsediyor. Börekçioğlu, yönetmeliğin gerekliliklerini yerine getirmeyen kurumlara ve şirketlere ise önemli cezai yaptırımlar uygulanacağından bahsediyor.