Küresel pay piyasaları, Rusya-Ukrayna savaşı ve ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell'ın şahin açıklamalarıyla sert satıcılı seyrederken, artan belirsizlikler özellikle enerji emtia fiyatlarını rekor seviyelere çıkardı.
Bu hafta oynaklığın had safhaya çıktığı varlık fiyatlarında Rusya-Ukrayna savaşıyla artan jeopolitik riskler ve Fed Başkanı Powell'ın açıklamaları baş rolü oynadı.
Buna göre, Avrupa borsalarında kayıplar yüzde 10'ları aşarken, Brent petrol, doğal gaz ve buğday başta olmak üzere birçok emtia rekor seviyelere çıktı.
Hafta boyunca bölgeden gelen haber akışı pay piyasalarının yönü üzerinde etkili olurken, dün Avrupa’nın en büyük santrali Zaporijya Nükleer Santrali sahasındaki çatışmalar pay piyasalarındaki satışları derinleştirdi.
Rus ve Ukraynalı yetkililer hafta boyunca iki kez görüşse de bu görüşmelerden sonuç alınamazken, iki taraf arasındaki savaş şiddetini artırarak devam ediyor.
Batılı ülkeler Rusya Merkez Bankası ve ülkenin önemli bankalarının SWIFT sisteminden çıkarılması konusunda anlaşırken, dünya genelinde Rusya'ya ve Rus şirketlerine karşın birçok yaptırım kararı alındı.
Rusya'nın 9 Mart'ta MSCI gelişmekte olan ülkeler endeksinden çıkarılacağı duyurulurken, Avrupa Merkez Bankası da Sberbank Europe’nın kapatılması talimatı verdi.
Bu kararlar neticesinde yurt dışı piyasalarda işlem gören Rus şirketleri yüzde 99'a yakın değer kaybederken, S&P, ABD'de işlem gören bütün Rus şirketlerinin endeksten çıkarılacağını duyurdu.
Rusya Merkez Bankası söz konusu yaptırımlara karşılık politika faizini yüzde 9,5'ten yüzde 20'ye yükseltirken, Moskova borsasını da hafta boyunca işleme kapattı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in imzaladığı kararnameyle, Rusya vatandaşlarının döviz cinsinden dış borç vermeleri ve ülke dışındaki banka hesaplarına döviz yatırmaları ise yasaklandı.
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, Rusya'nın kredi notunu "BBB"den "B"ye, Moody's,"Baa3"ten "B3"e ve Standard & Poor’s (S&P) Rusya'nın uzun vadeli döviz cinsinden "BB+" ve yerel para cinsinden "BBB-" olan kredi notlarını "CCC-"ye indirdi.
Dolar/Ruble paritesi bu gelişmelerle haftayı 48,24 değer kazancıyla rekor seviye olan 124'ten tamamlarken, Rusya'nın 5 yıllık CDS risk primi de 1.131 baz puan artarak 1.672 ile tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktı.
Öte yandan, hafta içinde yarı yıllık Para Politikası Raporu'na ilişkin sunumun yapan Fed Başkanı Powell, bankanın mart ayı toplantısında 25 baz puanlık faiz artışını destekleme eğiliminde olduğunu, enflasyonun beklendiği gibi düşmemesi halinde daha agresif hareket etmeye hazır olduklarını söyledi.
Şimdiye kadar emtia ve enerji fiyatlarının önemli ölçüde arttığını kaydeden Powell, bu durumun enflasyonu yukarı yönlü baskılayacağına işaret ederek risk iştahının da azalabileceğini ve bunun yatırımlar ile harcamaların düşmesine neden olabileceğini anlattı.
Analistler, Rusya-Ukrayna savaşındaki seyrin varlık fiyatları üzerinde etkili olmayı sürdürmesinin beklendiğini kaydederek, konuyla ilgili haber akışının gelecek hafta da yatırımcıların odağında söyledi.
Emtia fiyatları zirvelere yol aldı
Söz konusu gelişmeler emtia fiyatlarında olağanüstü oynaklığın yaşanmasına sebep oldu.
ABD'nin Rusya petrolü, sıvılaştırılmış doğalgazı ve petro kimya ürünlerini de yasaklayacağına yönelik yasa tasarısının oluşturulması ve tedarik endişeleriyle Şubat 2013'ten bu yana en yüksek seviye olan 118,4 dolara seviyesine kadar çıkan Brent petrolün varil fiyatı, haftayı yüzde 23,8 değer kazancıyla 116,7 dolardan tamamladı.
Avrupa'da nisan vadeli doğal gaz kontratları 25 Şubat haftasında yüzde 27,8 değer kazanmasının ardından, bu hafta da yükselişini sürdürerek yüzde 106,8 artışla 192,55 avroya çıktı.
Dünya buğdayının yaklaşık yüzde 14'ünü üreten ve küresel buğday ihracatının neredeyse 3'te 1'ini gerçekleştiren Rusya ve Ukrayna'nın savaşmasıyla birlikte mayıs vadeli buğday kontratları hafta boyunca tavan fiyattan kapanış gerçekleştirerek geçen hafta yüzde 40,6 artışla 1.209 dolara yükseldi.
Altının ons fiyatı da bu hafta yüzde 4,26 değer kazancıyla 1968,8 dolara çıkarken, 24 Ağustos 2020'den bu yana en yüksek haftalık kapanışını yaptı.
ABD'de artan enflasyon endişeleri Fed'in şahinleşen tutumuna karşın artan jeopolitik riskler tahvil piyasasında alış ağırlıklı seyri desteklerken, ABD'nin 10 yıllık tahvil faizi haftayı yaklaşık 20 baz puan düşüşle yüzde 1,75'ten tamamladı.
Dolar endeksi de haftalık yüzde 2 yükselerek 98,5'le 25 Mayıs 2020 haftasından bu yana en yüksek haftalık kapanışını yaptı.
ABD'de fiyatlamalar zorlaşıyor
ABD'de pay piyasaları bu hafta Rusya-Ukrayna savaşı ve Fed Başkanı Powell'ın açıklamalarıyla değer kaybederken, gelecek hafta gözler enflasyon verilerine çevrilerine çevrildi.
ABD'de açıklanan verilerde istihdam piyasasının güçlenmeye devam ettiği görülürken, artan jeopolitik risklere karşın devam eden enflasyon baskısı fiyatlamaları zorlaştırıyor.
Tahvil piyasalarında bu sene yapılacak faiz artışı beklentisi 7'den 6'ya gerilerken, Rusya-Ukrayna arasındaki gerilim para politikası üzerinde belirsizlik oluşturmaya devam ediyor.
Fed'in hafta içi açıklanan "Bej Kitap" raporunda ise fiyatların ülke genelinde güçlü bir hızla arttığını, şirketlerin gelecek birkaç ay içinde ek fiyat artışları beklediği bildirildi.
ABD'nin Rusya'ya karşı aldığı önlemler de yatırımcıların odağında olmayı sürdürürken, son olarak ABD Ticaret Bakanlığı, Rusya'nın petrol rafinasyon sektörünü hedef alan ihracat kontrollerini sıkılaştırdığını duyurdu. Beyaz Saray'dan yapılan bir başka açıklamada da Rus petrolüne ithalat yasağı getirilebileceği ifade edildi.
ABD'de bu hafta açıklanan makroekonomik verilere göre ise işsizlik yüzde 3,8' gerilerken tarım dışı istihdam beklentileri aşarak 678 bin seviyesinde gerçekleşti.
Söz konusu gelişmelerle S&P 500 endeksi haftalık bazda yüzde 1,27, Nasdaq endeksi yüzde 2,78 ve Dow Jones endeksi yüzde 1,30 değer kaybetti.
7 Mart ile başlayan haftanın veri takviminde, salı toptan stoklar ve dış ticaret dengesi, perşembe Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), haftalık işsizlik maaşı başvuruları ve hazine bütçe dengesi ile cuma Michigan Üniversitesi tüketici güven endeksi verileri takip edilecek.
Avrupa'da 2020 Mart'tan bu yana en kötü hafta geride kaldı
Rusya-Ukrayna savaşının en sert Avrupa borsalarında fiyatlanırken, gelecek hafta da konuya ilişkin gelişmeler ile çarşamba günkü Avrupa Merkez Bankası'nın (ECB) faiz kararı ve ECB Başkanı Christine Lagarde'ın konuşması yatırımcıların odağında olacak.
Doğu Avrupa'da başlayan savaş enerji tedarikinden, insani krize birçok sıkıntıya yol açarken, Avrupa devletleri hafta boyunca Rusya'ya yeni yaptırımlar açıkladı.
Avrupa ülkelerinin Rus gazına bağımlılığı alınana bazı kararları etkileyerek tartışmaları beraberinde getirse de Almanya Ekonomi ve İklimi Koruma Bakanı Robert Habeck hafta içinde, Almanya'nın Rus doğal gazına bağımlı olduğunu belirterek, Rusya'dan petrol, gaz ve taş kömürü ithalatının yasaklanması düşüncesine karşı olduğunu söyledi.
Gelecek hafta ise jeopolitik gelişmelerle beraber ECB'nin para politikası kararları yatırımcıların odağına yerleşirken, ECB'nin politika faizini değiştirmesi beklenmiyor.
Bununla birlikte ECB'nin bu sene iki faiz artışı yapacağına yönelik beklentiler ise 1 faiz artışına gerilerken, Almanya Merkez Bankası (Bundesbank) Başkanı Joachim Nagel, artan enerji fiyatlarının enflasyonu besleyeceğini belirterek, ECB'nin para politikasını normalleştirmeye odaklanması gerektiğini ifade etti.
Analistler, Rusya ile Ukrayna arasındaki gelişmelerin varlık fiyatlarını etkilemeyi sürdürmesinin beklendiğini kaydederek, özellikle emtia fiyatlarındaki oynaklığın riskli varlıklar üzerindeki satış baskısını güçlendirebileceğini ifade etti.
Bölgede açıklanan makroekonomik verilere göre Almanya'da ve Avro Bölgesi'nde TÜFE aylık yüzde 0,9 artarak beklentileri geride bıraktı.
Bu gelişmelerle bu hafta İngiltere'de FTSE 100 endeksi yüzde 6,71, Almanya'da DAX endeksi yüzde 10,11, Fransa'da CAC 40 endeksi yüzde 10,23 ve İtalya'da MIB 30 endeksi yüzde 12,84 değer kaybetti.
Gelecek hafta pazartesi Almanya'da fabrika siparişleri, Avro Bölgesi'nde Gayrisafi Yurt içi Hasıla (GSYH) ve cuma İngiltere'de sanayi üretimi verileri takip edilecek.
Asya'da düşüşler sınırlı kalmayı başardı
Asya pay piyasaları da artan jeopolitik risklerle satış ağırlıklı bir seyir izlese de, bölgedeki düşüşler Avrupa'ya göre sınırlı kaldı.
Japonya, Rusya'ya uygulanan yaptırımlarda ABD ve AB ülkelerine katılırken, Çin temkinli duruşunu koruyor. Buna karşın Çinli iki banka Rusya'ya kredi kanallarını kapattıklarını duyururken, Çin yönetimi Rusya ve Ukrayna'ya sorunu diyalog yoluyla çözmeleri önerisini sürdürdü.
Artan emtia fiyatlarının Çin'in ekonomik toparlanmasını olumsuz etkileyebileceği endişesi güçlenirken, Çin'in likidite enjeksiyonları ve ekonomiyi destekleme adımları pay piyasalarındaki aşağı yönlü baskıyı hafifletti.
Japonya'da hafta içinde açıklanan verilere göre, işsizlik yüzde 2,8'e çıkarken, imalat sanayi Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) Çin'de 50,4, Japonya'da ise 52,7 seviyesinde gerçekleşti.
Söz konusu gelişmelerle haftalık bazda Çin'de Şangay bileşik endeksi yüzde 0,11, Japonya'da Nikkei 225 endeksi yüzde 1,85, Hong Kong'da Hang Seng endeksi yüzde 3,79 değer kaybederken, Güney Kore'de Kospi endeksi yüzde 1,38 değer kazandı.
Rusya'da RTS endeksinde cuma günü yüzde 26,1 değer kazansa da, haftayı yüzde 32,7 azalışla tamamladı.
28 Şubat ile başlayan haftanın veri takviminde, pazartesi Japonya'da perakende satışlar ve sanayi üretimi, salı Çin'de imalat sanayi PMI ve perşembe Çin'de hizmet sektörü PMI ile cuma Japonya'da işsizlik oranı verileri takip edilecek.
Yurt içinde gözler Borsa İstanbul pozitif ayrışmayı başardı
Yurt içinde, Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi küresel pay piyasalarında düşüşe karşın pozitif ayrışmayı başarırken, gelecek hafta Rusya ile Ukrayna arasındaki gelişmelerle birlikte cuma günü açıklanacak ödemeler dengesi ve sanayi üretimi verileri takip edilecek.
Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş yurt içinde de gündemin odağında yer alırken, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, hafta içinde konuya ilişkin açıklamalarında, "Rusya'nın Ukrayna topraklarına yönelik saldırısını kabul edilemez görüyor, Ukrayna yönetiminin ve halkının verdiği mücadeleyi takdir ediyoruz. Montrö Sözleşmesi'nin boğazlardaki gemi trafiği konusunda ülkemize verdiği yetkiyi, krizin tırmanmasının önüne geçecek şekilde kullanma kararındayız." değerlendirmesinde bulundu.
Yurt içinde bu hafta açıklanan verilere göre TÜFE, aylık yüzde 4,81, yıllık yüzde 54,44 arttı.
Öte yandan, Cumhurbaşkanı Kararı ile görevden af talebi kabul edilen Bekir Pakdemirli'den boşalan Tarım ve Orman Bakanlığına Vahit Kirişçi atandı.
Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi sanayi hisselerindeki alıcılı seyirle haftayı yüzde 1,96 artışla 1.990,75'ten puandan tamamlarken, Dolar/TL yüzde 3,03 yükselerek 14,2141'e çıktı.
Analistler, BIST 100 endeksinde teknik açıdan 2.040 puanın direnç, 1.870 puanın destek konumunda olduğunu kaydeden analistler, Rusya ile Ukrayna arasındaki gelişmelerin pay piyasaları üzerinde etkili olmayı sürdürdüğünü, artan oynaklık sebebiyle temkinli hareket etmelerinin faydalı olacağını söyledi.
Gelecek hafta yurt içinde ayrıca, pazartesi hazine nakit dengesi, perşembe işsizlik oranı ve cuma Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Piyasa Katılımcıları Anketi verileri takip edilecek.