Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, bugün sabah saatlerinde yaptığı açıklamada, "Endişe konusu sayılamayacak bir gelişme. Hasta etme gücünün (virülansının) düşüklüğünü bildiğimiz Eris varyantı, Referans Laboratuvarımızda yapılan incelemede 9 kişide görüldü. Yurt dışı temaslı ve aynı ildeler. Mevcut tedbirlere ve gündelik hayatımıza devam edeceğiz. Durum başka ülkelerde yaygın, bizde de ortaya çıkması muhtemeldi. Büyüklerimizi, kronik hastalarımızı koruyacağız" dedi... Bu açıklamanın ardından Eris varyantı nedir? Belirtileri neler? gibi sorular internette çok arananlar arasına girdi. İşte Eris varyantı hakkında bilinenler...
ERİS VARYANTI NEDİR?
Öncelikle Eris varyantı nedir? Eris varyantı olarak bilinen EG.5 koronavirüsün ilk olarak Kasım 2021'de ortaya çıkan Omicron soyunun bir alt türü. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) , Eris olarak adlandırılan EG.5'in onu daha bulaşıcı hale getirebilecek mutasyonlar nedeniyle yakından izlenmesi gerektiğini belirtmişti. Bununla beraber DSÖ ağustos ayında diğer varyantlardan daha fazla bir tehdit oluşturmadığını bildirmişti.
İlk olarak Şubat ayında tanımlanan EG.5 yaz aylarında daha çok konuşulur oldu. Varyanta gayri resmi olarak bir Yunan tanrıçasına atfen Eris (Fitne, fesat tanrıçası) adı verildi. Omicron'un soyundan gelen Eris, CDS tahminlerine göre Ağustos ayının üçüncü haftasının sonunda Amerika Birleşik Devletleri'ndeki COVID-19 vakalarının %20,6'sından sorumluydu. Bu oran diğer varyantlardan fazla.
Ağustos ayında Yale Medicine'de yer alan bir makalede "EG.5 şu ana kadar hastalığın ciddiyeti açısından herhangi bir alarm vermiyor; ancak ilk raporlar bunun daha bulaşıcı olabileceğini gösteriyor" denilmişti. Yale Medicine bulaşıcı hastalıklar uzmanı Scott Roberts o dönem "EG.5'in önceki varyantlara kıyasla daha kötü COVID-19 vakalarına yol açtığını gösteren veriler olmadığını" söylemişti.
ERİS'İN KORONAVİRÜS TÜRLERİNDEN FARKI NE?
Dr. Roberts, bunun diğer yeni türlerden pek de farklı olmadığını söylüyor. Bununla birlikte ona göre EG.5'in spike proteininde (virüsün konakçı hücreye girişini kolaylaştıran kısım), bir enfeksiyon veya aşılama sonrasında edinilen bağışıklığın bir kısmından potansiyel olarak kaçabilen yeni bir mutasyon var. Dr. Roberts, diğer Omicron türleri gibi, EG.5'in de üst solunum yollarını enfekte etme eğiliminde olduğunu ve burun akıntısı, boğaz ağrısı ve diğer soğuk algınlığına benzer semptomlara neden olduğunu açıklıyor. Ancak 65 yaş ve üzeri ya da bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerin, virüsün alt solunum yollarına giderek ciddi hastalıklara neden olma riski daha yüksek.
Kovid-19 salgını, ilk görüldüğü gibi hiçbir zaman olmayacak
Kovid-19'un Eris varyantının Türkiye'de 9 kişide görülmesine ilişkin AA muhabirine açıklamada bulunan Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İsmail Balık ise Eris'in, Omicron'un bir alt varyantı olduğunu belirterek, "Toplumsal açıdan telaşlanmamızı gerektirecek bir durum yok. Virüsler sürekli mutasyonlarla yeni varyantlar yaparlar ve toplumda hastalığı enfeksiyonla devam ettirmeye çalışırlar." diye konuştu.
Varyant hakkında endişe edilmemesi gerektiğini belirten Balık, "Kovid-19 salgını, ilk görüldüğü gibi hiçbir zaman olmayacak. Virüs mutasyon geçirse de artık dünya toplumunun bağışıklık sistemi, hastalığı geçirmekten ve aşılanmaktan bu virüs grubunu tanıyor." dedi.
Balık, Eris vakalarının yurt dışında yaklaşık iki ay önce artış gösterdiğine değinerek, bu varyantın Türkiye'de de görülmesini doğal karşıladığını dile getirdi.
ERİS VARYANTI BELİRTİLERİ NELER?
Peki, Eris varyantı belirtileri neler? Prof. Dr. Balık, Eris varyantının belirtilerine ilişkin şu bilgileri veriyor:
-Üst solunum yolu enfeksiyonları,
-boğaz ağrısı,
-nezle,
-göz yaşarması,
-hapşırık
-tat ve koku kaybı (eskiye göre daha az)
-ishal
Bu belirtileri gösteren kişilerin hastaneye gitmesi halinde test yapıldıktan sonra net şekilde tanı konulabileceğini aktaran Balık, belirtiler geçene kadar kişilerin maske takmasını gerektiğini vurguladı.
"Yeni varyantlara karşı hazırlanmış aşılar piyasaya gelecektir"
Virüsten korunmak için hijyenin önemini vurgulayan Balık, ellerin sık sık yıkanması gerektiğini söyledi.
Balık, "Daha önce aşı yaptıran sağlıklı bireylere yeniden aşı yaptırmak konusunda Dünya Sağlık Örgütü biraz rahat davranıyor açıkçası. Biz ise özellikle risk gruplarına özenli davranmak gerektiğini düşünüyoruz. Son varyantlara karşı hazırlanmış olan aşı olursa aşının etkinliği de artar. İlk varyanta karşı hazırlanmış olan aşının etkinliği tabii ki daha az olacaktır. Önümüzdeki dönemde yeni varyantlara karşı hazırlanmış aşılar piyasaya gelecektir." diye konuştu.
"Hafif seyrettiğini söylememiz gerekiyor"
Belirtilerin kişiden kişiye değişebildiğini, hastaların çoğunlukla kısa sürede iyileşebildiğini anlatan Balık, şunları kaydetti:
"Virüs eğer solunum yollarını tutmuşsa yani alt solunum yollarına, akciğere inmişse hastalık süresi 20-25 güne kadar çıkabiliyor. Sadece üst solunum yolunda sınırlı kalmışsa 3-5 gün içinde, maksimum bir hafta içinde çoğunlukla kendiliğinden gidiyor. Dolayısıyla geçmiştekine göre hafif seyrettiğini söylememiz gerekiyor."
Hastalığın hafif semptomlarla seyrettiği durumlarda hastayı izlediklerini ve grip, soğuk algınlığı tedbirlerini uyguladıklarını söyleyen Balık, ağır semptom gösterenlere yönelik ise özel tedavi yöntemlerinin bulunduğunu belirtti.
Kapanma riski yaratmasa da tedbir şart
Tıbbi biyoloji ve genetik uzmanı KKTC Cumhurbaşkanlığı Sağlık Danışmanı Prof. Dr. Nedime Serakıncı da 13 Eylül'de Pirola ve Eris'e ilişkin AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
Eris varyantının semptomlarında diğer belirtilerin yanı sıra boğaz ağrısı ve ishalin öne çıktığına işaret eden Serakıncı, tat ve koku duyu değişikliği, öksürük, kas ve baş ağrısı, burun akıntısı, nefes darlığının görülebildiğini, varyantın kronik rahatsızlığı bulunan ve zayıf bağışıklık halinde alt solunum yolları rahatsızlıklarına yol açabileceğini söyledi.
"Aşı yaptıran ve Kovid-19 geçirenlerin gerekli antikoru taşıyabileceği görüşündeyim"
Nedime Serakıncı, aşıların bu varyantlara etki edip etmediğine ilişkin, "Pirola ve Eris varyantlarının mevcut bağışıklık sistemimizden kaçabilme riski taşıyor. Bu nedenle, koronavirüse yakalanma riski yüksek gruplara, korumalarını artırılmalarını, aşıları yoksa Kovid-19 aşısı olmalarını, sonbahar aylarında influenza aşılarını da ihmal etmemelerini öneriyoruz. Ancak bunun sadece bir tedbir olduğunu belirtmek ve kişisel hijyene de dikkat etmek gerektiğini hatırlatmalıyım." ifadelerini kullandı.
Prof. Dr. Serakıncı, Eris varyantının Pirola varyantından daha yaygın olduğuna dikkati çekerek "Genomik araştırmalar, Pirola varyantının hala düşük yaygınlıkta olduğuna işaret ediyor. Virüsteki mutasyonların aşı ve daha önce Kovid-19 geçirenlerin bağışıklık karışımından üretilen antikorların yeterince eşleşmeyeceği ve bu nedenle yeterli koruma sağlamayacağı riskinin bulunduğunu belirten görüşler var. Ancak aşılarını yaptıran ve Kovid-19 geçirenlerin bu varyantlara bağışıklık için gerekli antikoru taşıyabileceği görüşündeyim." dedi.
"Domuz gribinin ikinci yılındaki gibi bir tablo oluşabilir"
Prof. Dr. Serakıncı, yeni varyantların kapanmayı ve kapalı alanlarda zorunlu maske kullanımını geri getirip getirmeyeceğine ilişkin, şunları kaydetti:
"Bu iki varyant nedeniyle kapanmayı gerektirecek bir durum bulunmuyor. Ancak bu yıl kış aylarında, domuz gribinin ikinci yılındaki gibi ağır grip vakalarının görüleceğini düşünüyorum. Biraz daha açarsak tek başına influenzanın olduğu kışlardan biraz daha yaygın ve ikili üçlü enfeksiyonların görüleceği bir kış olacağını tahmin ediyorum. Özellikle riskli gruptakilerin aşı ve maske gibi kişisel tedbirlere dikkat etmeleri, yeterli uyku, sağlıklı beslenme ve egzersiz gibi takviyelerle bağışıklık sisteminin desteklenmesi yerinde olur. Ek olarak bulunduğumuz ortamlarda hava sirkülasyonuna dikkat edersek genel olarak bu kışı büyük bir sorun yaşamadan atlatacağımızı düşünüyorum. Böylece virüslerin alınacak tedbirlerle virüslerin yayılımını ve şiddetini kontrol etmek bizim elimizde."
Her zaman yeni varyant ihtimali bulunduğunu belirten Serakıncı, "Fakat bu varyantların Kovid-19 ile ilk tanıştığımız kış veya ikinci kış seviyesindeki gibi bir tehdide dönüşmesini beklemiyoruz. Grip ve influenzanın yaygın olduğu dönemlerde gösterdiğimiz azami dikkati göstermemiz durumunda normalden çok daha zorlu bir kış geçirmeyi beklemiyorum." diye konuştu.
Prof. Dr. Nedime Serakıncı, kronik rahatsızlığı bulunan ve bu belirtileri gösterenlerin doktora gitmelerini ve Kovid-19 testi yaptırmalarını önerdi. Serakıncı, sözlerini şöyle bitirdi:
"Kovid-19 yeni varyantları ile influenza ile örtüşen semtompları göz önüne alarak Kovid-19 testinin yanı sıra üst solunum yolu enfeksiyon testleri de yapılırsa her ağır grip vakasını Kovid-19 olarak nitelendirme durumuna düşmeyiz. Böylece etken ajan tam belirlenmiş olur ve daha sağlıklı veri ile tedaviye ulaşılmış olur."