DOLAR BUGÜN NE KADAR? (16 Mayıs)
Dolar/TL, haftaya yükselişle başlamasının ardından 15,50 seviyelerinde işlem görüyor.
Geçen haftanın son işlem gününde yükseliş eğiliminde hareket eden dolar/TL, günü önceki kapanışının yüzde 0,6 üzerinde 15,4794'ten tamamladı.
Dolar/TL, yeni güne de yükselişle başlamasının ardından saat 09.50 itibarıyla önceki kapanış seviyesine göre yüzde 0,1 artışla 15,4990'dan işlem görüyor. Aynı dakikalarda avro/TL yatay seyirle 16,1120'den, sterlin/TL yüzde 0,1 azalışla 18,9440'tan satılıyor.
Geçen hafta ABD'de açıklanan enflasyon verilerinin beklentilerden yüksek gelmesi; ülke merkez bankasının daha agresif faiz artırımı yapmak zorunda kalacağına, ekonomiyi resesyona sürükleyeceği endişelerinin artmasına ve buna paralel dolar talebinin küresel ölçekte güçlü kalmasına neden oldu.
Söz konusu gelişmelerle dolar endeksi, geçen hafta Aralık 2002'den bu yana ilk kez 105'i test ederken, art arda 6'ncı haftayı da yükselişle tamamladı. Dolar endeksi bugün 104,5 seviyesinde dengelenirken, avro/dolar paritesi 1,04'ün hemen üzerinde yatay bir seyir izliyor.
Analistler, bu hafta G7 Maliye Bakanları Zirvesi'nin yanı sıra ABD Merkez Bankası Başkanı Jerome Powell ile Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde'ın açıklamalarının piyasaların odağında olacağını belirterek, bugün yurt içinde ödemeler dengesi, Avro Bölgesi'nde dış ticaret dengesi ve ABD'de New York Fed imalat endeksinin izleneceğini bildirdi.
AA Finans'ın anketine katılan ekonomistler, cari işlemler hesabının martta 5 milyar 350 milyon dolar açık vermesini bekliyor. Ekonomistlerin 2022 sonuna ilişkin cari işlemler açığı beklentisi ise 38 milyar 279 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti.
DÖVİZ HAKKINDA
Döviz kuru nedir?
Döviz kuru; herhangi bir ülkenin para biriminin diğer ülkelerin para birimleri karşısındaki değerini gösteren katsayı olarak ifade edilir. Ülkeler arası ticarette kullanılan ve en fazla tercih edilen yatırım araçlarından biri olan döviz ile yapılacak olan işlemlerde alış kuru ve satış kuru olmak üzere iki seçenek bulunur.
Türkiye’de kaç adet döviz kuru sistemi vardır?
Esnek piyasa döviz kuru: Merkez Bankası’nın müdahalede bulunmadığı, kurun serbest bir şekilde dalgalandığı sisteme verilen isimdir.
Sabit kur sistemi: Merkez Bankası’nın döviz kurunun dengede olması için müdahalede bulunduğu sistemdir.
Denetimli kur sistemi: Merkez Bankası’nın döviz kurundaki dalgalanmayı kontrol etmeye yönelik faaliyet gösterdiği döviz kuru sistemine verilen isimdir.
Döviz kuru türleri nelerdir?
Nominal kur: Yabancı para birimlerinin ulusal para birimi karşısındaki değerine verilen isimdir. 1 ABD dolarının başka birimden yabancı para birimine eşitliğini belirten döviz kuru çeşididir.
Reel kur: Nominal kurun enflasyon oranı kapsamında düzenlenmesi ile beraber reel kur elde edilir. Bu sebeple nominal kurun değeri de doğrudan reel kur ile ilişkilidir. Reel kurun artması durumunda, USD/TL paritesindeki TL kısmı değer kaybeder.
Çapraz kur: Yabancı para birimlerinin başka bir yabancı para birimi cinsinden olan kur değerine verilen isimdir. Örneğin; kişi elindeki mevcut dolar ile Euro almak istediğinde, çapraz kur mevzu bahis olur.
Efektif kur: İki yabancı döviz kurunun birbirleri ile ortalamasının hesaplanması ile efektif kur bulunur. Çapraz kurda işlem yapmadan önce para biriminin değerinin öğrenilmesi gerekir. Örneğin; işlem yapılacak olan döviz çeşitleri dolar ve Euro ise 1 doların ve 1 Euro’nun ne kadar olduğunun bilinmesi gerekir.
Döviz kurunun değişmesi üzerinde etkili olan faktörler nelerdir?
Ödemeler dengesi: Ülkenin iktisadi işlemlerinin kaydına verilen isimdir. Ödemelerdeki dengesizlikler aktif döviz kuru politikaları uygulanarak ortadan kaldırılabilir. Döviz fiyatlarının değişmesi, arz ve talep dengesini değiştirmektedir. Arz ve taleplerdeki farklılıklar da alacaklılar ve borçlular üzerinde etkili olur.
Gelir seviyesi: Ülkenin gelir ortalaması diğer ülkelerden daha fazla olduğunda; her döviz kuru için ülkenin ithalatında da yükselme olur. Arz değişmemekle beraber kur yükselir ve bu da ülkenin para biriminin değer kaybetmesine neden olur. Gelir düzeyi artan insanların istekleri ve zevkleri daha farklı olmaya başlayacağı için ithal mallara ilgi artar. Bu da denge kurunu değiştirmekle beraber döviz talebinin artmasına da sebep olur.
Genel fiyat seviyesinde değişmeler: Ülkede enflasyonun yüksek olması, ülkenin ürettiği ürünlerin yurtdışına göre daha pahalı olmasına neden olur. Dolayısıyla ithal mallara olan talep artar ve ülkenin parası da değer kaybeder. Enflasyon ve paranın değeri ters orantılıdır.
Faiz oranları: Reel faiz oranı düştüğünde ülkenin para birimi değer kaybeder ve reel faiz oranı yükseldiğinde de para birimi değer kazanır.
Sermaye hareketleri: Kısa vadede döviz kuru üzerindeki değişikliğin en önemli etkenlerinden biri sermaye hareketlilikleridir.