Depremde çıkan ışık nedir? Hayvanlar depremi bilir mi? Doğru ve yanlış bilinenler...

İTÜ Maden Fakültesi Genel Jeoloji Anabilim Dalı Profesörü Dr. Celal Şengör, Kafa TV’de katıldığı programda Candaş Tolga Işık’ın sorularını yanıtladı.

09 Mart 2023 | 18:20

Programda depreme ilişkin hurafeler ve depreme ilişkin merak edilen sorular da gündeme geldi. Celal Şengör'ün sorulara yanıtları şöyle:

1

Hava sıcaklıklarının mevsim normallerinin üzerinde olmasının depremle ilgisi var mı?

Hiç alakası yok. En küçük bir alakası yok.
2

Köpeklerin sürekli havlaması deprem habercisi mi?

Hayvanlar bizim öncü dediğimiz küçük sarsıntıları bizden daha iyi hissediyorlar. Dört ayakları yere basıyor. Hayvanların depremleden önce ajite oldukları doğrudur. Ancak bu kantifiye edilemedi. Çinliler bunun üzerine çok uğraştılar. Hatta bir şehri boşalttılar. Ama bu kantifiye edilmediği için bilmiyoruz. Sen dersin ki, hayvanlar ajite oldu, şehri boşalt hiçbir şey olmadı. İkinci sefer alarm verdiğinde kimse gitmez.
3

Karıncılar depremleri haber verir mi?

Bilemeyiz
4

Havanın rengindeki farklı değişiklikler deprem habercisi mi?

Hayır
5

Depremler genelde gece mi olur? Depremin saati var mıdır?

Hayır. O Aristo'dan beri söylenegelen bir şeydir. Doğru değildir. Hiç alakası yoktur. Milyarlarca metreküp kayayı hareket ettiriyorsun, hava ile ne alakası var.
6

Deprem gecesinde yıldızlar daha parlak olur mu?

Doğru değil. Hava açıktı demek ki.
7

Denizin üzerinde veya gökyüzünde belirli yerlerde güçlü bir ışık görülmesi mümkün mü?

O deprem esnasında olabilir. Yeraltı sularından kaynaklanıyormuş. Orada bir ionizasyon oluyor. Çok garip elektromanyetik olaylar olabiliyor. Bu gözlemlenmiş bir şey.
8

Dolunay ve gezegenlerin hareketleri yani astronomi bilimine dayanarak depremi tahmin etmek mümkün mü?

Tahmin etmek mümkün değil. Ama şu geçerli. Mesela ay üzerindeki depremler gel-git depremleridir. Ayın üzerindeki depremleri bir zaman serisine koyarsan bakarsan artar ay sonuna doğru azalır. Sonra tekrar artar sonra tekrar azalır. Bunlar gel-git depremleridir. Mesela Alaska'da volkanların buna uygun davranış gösterdiği biliniyor, dolayısıyla ordaki küçük depremleri tetikler.
9

Gezegenlerin hareketleri, mesela tutulmalar dünyada büyük depremleri tetikler mi?

Hayır
10

HAARP veya benzeri iddialar...

O tam zırvalık.
11

DEPREMDE IŞIMALAR NEDEN OLUR?

İletişim Başkanlığı da daha önce yaptığı bir açıklamada deprem sırasında görülen ışımalara ilişkin şu bilgiyi vermişti. "Ülkemizde meydana gelen depremler sırasında görülen kısa süreli ışımalar, afet sonrası birçok komplo teorisi ve dezenformasyona konu olmuştur. Birçok kez bu ışıkların depremler oluşturan bir sistemin işareti olduğu iddia edilmiştir. Depremi oluşturan enerji birikimi, kayaçları oluşturan bazı minerallerin elektriksel özelliklerinde değişime neden olmaktadır. Fayda hareketin başlamasıyla biriken enerji serbest kalmakta, bir yandan sarsıntı meydana gelirken diğer yandan elektriksel değişim parlak ışımalara yol açmaktadır. Depremde gözlemlenen parlak ışımalar, kayaçlardaki mineraller ile ilgili olarak ortaya çıkmaktadır ve yalnızca belirli koşullarda oluşmaktadırlar. Deprem sırasında görülen ışıklar, yerden 200 metre yüksekliğe kadar çıkabilmekte ve bazı durumlarda yıldırımlar şeklinde belirmektedir. Mavimsi alevlere ve ışık kürelerine benzeyen deprem ışıkları, kısa sürede kaybolmaktadır. Bu ışımalar deprem sonrasında değil, deprem sırasında görülmektedir"