Resmi gazetede yayımlanan 509 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ve 3 Sıra No'lu Elektronik Defter Genel Tebliğlerine göre; e-Fatura, e-Defter, e-Arşiv ve e-İrsaliye ürünlerinin kapsam ve zorunluluk koşulları yenilendi.
Burcu Tuvay
btuvay@ekonomist.com.tr
Yayımlanan tebliğlerin odak noktasına bakacak olursak; 2020 yılı KOBİ'lerin e-Dönüşüm yılı olacak. KOBİ'ler bu düzenlemeleri fırsat bilerek muhasebe ve finans süreçlerini dijitalleştirip e-Dönüşüm otomasyonlarını başlatacaklar.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Son günlerde e-Dönüşüm sektörü oldukça hareketli. Sistemin düzenleyici kurumu olan Gelir İdaresi Başkanlığı 19 Ekim'de uzun süredir taslak halinde olan tebliği yayımladı. Özellikle yeni mükellef olacak şirketlerin kafasında birçok soru var.
Bugün sistemde 115 bin e-Fatura kullanıcısı mevcut. GİB'in yayımladığı e-Dönüşüm tebliği ile 2020 yılında e-Fatura kullanıcısı sayısı 270 bin civarına çıkacak. Sektör hacmi katlanarak artacak.
Bu regülatif gelişmeler sayesinde kısa bir süre içinde büyük bir kitle olumlu yönde etkilenecek. Firmaların bu noktada e-Dönüşüm süreçlerine hakim olması beklenmiyor. Kapak haberimizde bu e-Dönü-şüm sürecinin getireceği yenilikleri araştırdık.
Gelir İdaresi Başkanlığı'nın 19 Ocak 2019 tarihinde yayınladığı 509 sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 2020 yılında 1 Ocak ve 1 Temmuz tarihlerinde çok sayıda firma e-Fatura, e-Arşiv Fatura ve e-Defter mükellefi olacak. e-İrsaliye kullanımı ise ilk kez bazı firmalar için zorunlu hale gelecek.
Yayınlanan tebliğe göre, 2018 veya müteakip hesap dönemleri brüt satış hasılatı 5 Milyon TL ve üzeri olan firmalar için 1 Temmuz 2020 tarihi itibariyle e-Fatura'ya geçiş zorunluluğu getirildi.
Ayrıca e-Fatura uygulamasına zorunlu veya isteğe bağlı geçen firmaların ise 1 Ocak 2019 itibarıyla e-Arşiv Fatura uygulamasına da zorunlu geçmesi ile ilgili düzenleme yapıldı.
e-Defter alanında ise e-Fatura uygulamasına geçme zorunluluğu olan mükelleflerin aynı zamanda e-Defter uygulamasına da geçmek zorunda olduğuna ilişkin düzenleme gerçekleştirildi. Bu mükellefler mücbir sebepler haricinde faturalarını ve defterlerini kağıt ortam yerine elektronik ortamda düzenleyip, muhafaza ve ibraz edecekler.
2020'DE KİMLER MÜKELLEF OLACAK?
11 Mart 2010 tarihli ve 5 bin 957 sayılı sebze ve meyveler ile yeterli arz ve talep derinliği bulunan diğer malların ticaretinin düzenlenmesi hakkında kanun hükümlerine göre komisyoncu veya tüccar olarak sebze ve meyve ticaretiyle iştigal edenler e-Fatura mükellefi olacak.
1 Temmuz 2020 ile de e-Fatura mükellef olma sınırı 10 milyon TL cirodan 5 milyon TL'ye düşerek toplam kullanıcı sayısı 270 bin civarına yükselecek. Düzenlenen bu regülatif gelişme ile KOBİ'lerin dijitalleşmesi desteklenmiş olacak.
Yine 1 Temmuz 2020 tarihi ile ÖTV Kanu-nuna ekli (III) sayılı listedeki malları imal, inşa ve/veya ithal edenler e-Fatura mükellefi olacak. Tebliğ kapsamında cirosu 25 milyon TL'yi aşan e-Fatura mükellefleri, 1 Temmuz 2020 itibarıyla e-İrsaliye mükellefi olacaklar.
BAVUL TİCARETİNE e-FATURA UYGULAMASI
19 Ekim 2019 tarihinde yayınlanan yeni Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, firmaların bavul ticareti yapan firmaları da kapsıyor. Türkiye'de ikamet etmeyenlere özel fatura ile yapılan bavul ticareti kapsamındaki satışlar için oluşturulan faturaların, 1 Temmuz 2020 tarihinden itibaren e-Fatura olarak düzenlenmesi zorunlu hale geldi.
Bu kapsamda brüt satış hasılatı yani ciro ya da oluşturulan fatura tutarına bağlı olmadan belirtilen bavul ticareti kapsamındaki satışlar için e-Fatura oluşturulması gerekecek.
19 Ekim 2019 tarihinde yayınlanan 509 sıra No'lu yeni Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğine göre; ÖKC kullanımından muaf olan mükelleflere de vergiler dahil toplam satış tutarı 500 TL'ye kadar olan perakende mal ve hizmet satışlarında e-Arşiv faturalarında düzenlemeler getiriliyor.
Buna göre, e-Arşiv faturalarının, 'müşteri adı, ticaret unvanı, adresi, vergi dairesi ve hesap numarası' bilgileri yerine müşteri adı bölümüne 'nihai tüketici' açıklamasıyla düzenlendiği takdirde, perakende satış fişi veya ÖKC fişi olarak kabul edilecek.
e-ARŞİV FATURA KULLANMA ZORUNLULUĞU
509 sıra No'lu yeni Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğine göre; EPDK dağıtım veya tedarik lisansları ile doğalgaz ve elektrik dağıtım ve satış faaliyetinde bulunanlar ile M1 ve M2 yetki belgesi alan kargo ve lojistik işletmeleri ile başkanlıktan yazılı izin alan mükelleflerin, e-Arşiv faturaların düzenlenmesinde ve müşterilere kağıt ortamda tesliminde, el terminallerini de kullanılabilme imkanı verildi.
e-Arşiv Fatura'dan uygulamasına dahil olmasanız da, e-Arşiv Fatura kesmeniz gerekebilir. 19 Ekim'de yayınlanan yeni tebliğe göre e-Arşiv Fatura uygulamasına dahil olmayan mükelleflerce, 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren düzenlenecek faturaların, vergiler dahil toplam tutarının 30 bin TL'yi aşması halinde, ve vergi mükelleflerine düzenlenenler açısından vergiler dahil toplam tutarı 5 bin TL'yi aşması halinde söz konusu faturaların, e-Arşiv Fatura olarak başkanlıkça sunulan e-Belge düzenleme portalı üzerinden düzenlenmesi zorunlu hale getirildi.
e-İRSALİYE'DE DEĞİŞİM
Yeni tebliğ, e-İrsaliye kullanımına ilişkin de önemli düzenlemeler getiriyor. Halen kağıt ortamda düzenlenmekte olan "sevk irsaliyesi"nin, elektronik belge olarak elektronik ortamda düzenlenmesi, alıcısına elektronik ortamda iletilmesi ve elektronik ortamda muhafaza edilmesiyle mal hareketleri de e-Dönüşüm kapsamına girecek.
Kendisine e-İrsaliye düzenlenen mükellefler, istemeleri halinde, e-İrsa-liyeye konu malların ne kadarlık kısmının teslim alındığını/kabul edildiğini, teslim alınmayan mallara ilişkin olarak, kabul edilmeyen mal miktarını ve nedenini de uygulama üzerinden e-İrsaliye Yanıtı ile e-İrsaliyeyi düzenleyene iletebilecekler.
Yoğun sevkiyatı olan mükelleflerin e-Dönüşüm'e geçmesiyle birlikte hem işlemlerinin hızı aratacak, hem de kontrol kolaylığıyla hatalı işlemler azalarak operasyonel verimlilik artacak.
İrsaliye alıcısının talebine göre; e-İr-saliye uygulamasına kayıtlı olan mükellefler, kayıtlı olmayan mükelleflere sevk irsaliyesini e-İrsaliye olarak düzenleyecek Mükellefler, elektronik ortamda veya kağıt çıktısını alıp iletimini sağlaması gerekiyor.
e-DEFTER'E DÜZENLEME
Elektronik defterlerin kapanış tasdiki yerine geçen aylık berat dosyası oluşturma ve Gelir İdaresi Başkanlığı e-Defter uygulamasına izleyen 3 ay içinde yükleme işlemine de düzenlemeler geldi.
Üç aylık geçici vergi dönemleri bazında ve geçici vergi beyannamelerinin verileceği ayın sonuna kadar gerçekleştirilebilmesine imkan tanıyan düzenleme yapıldı.
Elektronik defterlerin mükelleflerin kendilerine ait elektronik imza veya mali mühürle imzalaması durumuna ilave olarak, mükellefin tebliğde öngörülen sürede ve şekilde muvafakat etmesi şartı getirildi.
Böylece, defter kayıtlarını tutan muhasebe meslek mensubunun ya da e-Def-ter oluşturma hizmetinden yararlandığı e-Defter yazılım firmasının elektronik imza ya da mali mührü ile imzalanabilmesine imkan verildi.
LOKAL ORTAMDA SAKLANMAYACAK
e-Defter ürününü kullanan tüm firmalar e-Defter saklama işlemlerini 1 Ocak 2020 itibarıyla GİB'ten saklama hizmeti yönünden teknik yeterliliğe sahip ve Başkanlıktan bu hususta izin alan özel entegratörlerin bilgi işlem sistemlerinde veya başkanlığın bilgi işlem sistemlerinden gerçekleştirecek.
Lokalde ya da aracı saklama kuruluşu ile saklama yapan firmalar da bu tarih itibarıyla lisanslı firmalardan hizmet almaya başlayacak.
Yayımlanan tebliğ öncesi e-Arşiv mükellefi olma koşulları 5 milyon TL ciro sınırı ve e-Ticaret yapan firmalardan ibaretti. e-Fatura kullanımı, e-Arşiv kullanımına kıyasla çok daha yaygın.
Dolayısıyla 1 Ocak 2020 itibarıyla 10 milyon TL ciro kapsamındaki tüm e-Fatura mükelleflerinin sisteme dahil olması demek pazarın ciddi anlamda genişlemesi anlamına geliyor.
Öte yandan 1 Temmuz 2020 ile e-Fatura ciro sınırının 5 milyon TL'ye düşmesi ile e-Arşiv yine desteklenmiş olacak. Sistem artık birçok firma için gönüllü geçiş seçeneğini kaldırmış oluyor.
E-SMM VE E-MM İLE E-DÖNÜŞÜMDE YENİ DÖNEM
1 Şubat 2020 tarihi itibariyle faaliyetine devam eden serbest meslek erbapları ise 1 Haziran 2020 tarihine kadar e-SMM uygulamasına geçmesi gerekecek.
1 Şubat 2020 tarihi itibariyle faaliyete başlayacak olan serbest meslek erbapları işe başladıkları ayı izleyen 3'üncü ayın sonuna kadar e-SMM uygulamasına geçecek.
e-Fatura mükellefi olup müstahsil makbuzu düzenleyen mükelleflere de düzenlemeler geliyor.
Buna göre 1 Temmuz 2020 tarihine kadar e-MM uygulamasına geçiş yapmaları gerekiyor. Komisyoncu veya tüccar olarak sebze ve meyve ticareti yapan mükellefler 1 Ocak 2020'ye kadar geçiş yapacaklar.
DİJİTAL ENDEKSTE NEREDEYİZ?
Türkiye'nin de dâhil olduğu 42 ülkede 4 bin 600 işletme üzerinde gerçekleştirilen 'Dell Technologies Dijital Dönüşüm Endeksi'nin sonuçlarına göre, Türkiye'deki işletmeler arasında kendisini 'Dijital lider' olarak tanımlayanların oranı yalnızca yüzde 4.
Önümüzdeki 5 yıl içerisinde değişen müşteri ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanacaklarını ifade eden yöneticilerin yüzde 26'sı, işletmelerinin geride kalmasından endişe ediyor.
Liderlerin yalnızca yüzde 4'ü dijital dönüşümün yapılan işin DNA'sında yer aldığını ve işletmelerini dijital lider olarak tanımlıyor. Bununla birlikte işletmelerin yüzde 28'i ya dijital dönüşüm konusunda oldukça yavaş hareket ediyor ya da hiçbir dijitalleşme planları bulunmuyor.
Türkiye'deki üst düzey işletmelerin yaklaşık 3'te 1'inin olgunlaşmış bir dijital dönüşüm planı bulunuyor ve yatırımlarını, inovasyon çalışmalarını bu doğrultuda sürdürerek, 'dijitale adapte olan' sınıfında yer alıyor.
İşletmelerin yüzde 92'si dijital dönüşümde büyük engellerle karşı karşıya. Dijital dönüşümün önündeki 5 önemli bariyeri ise şu şekilde sıralanıyor: Yüzde 45 ile veri mahremiyeti ve siber güvenlik endişeleri ilk sırada yer alırken; yüzde 40 ile bütçe ve kaynak eksikliği ikinci, yüzde 29 ile üst düzey destek ve sponsorluk eksikliği üçüncü sırada yer alıyor.
Şirket boyunca ortak çalışma ve işbirliği eksikliği ise dördüncü ve beşinci sırada yer alıyor. İşletmelerdeki yöneticilerin yüzde 82'si, dijital dönüşümün tüm şirkete yayılması gerektiğini düşünüyor.
Yöneticilerin yalnızca yüzde 27'si, 5 yıl içerisinde bu dönüşümden başarıyla çıkabileceğini düşünüyor.
KAĞIT TÜKETİMİNİ AZALTACAK
Toplam fatura hacmine göre şirketlerin keseceği bir e-Fatura'nın maliyeti kuruşlar seviyesine iniyor. Ayrıca 50 bin adet sayfa için 1 ağaç kesiliyor, kağıt tüketimini önemli ölçüde azaltması sayesinde e-Dönüşüm ürünleri çevreye de büyük katkı sağlıyor.
Yayımlanan yeni tebliğ, toplamda 200 binin üzerinde firmanın dijitalleşmesi anlamına geliyor.
Bugün kağıt kullanılarak oluşturulan belgelerin e-Belgeye dönüşmesi anlamına gelen e-Dönüşüm entegrasyonunun her açıdan Türkiye ekonomisine önemli katkılar sağlayacağı öngörülüyor.
KURUMSAL DESTEK ALIN
Türkiye'de e-Fatura mükelleflerinin yüzde 85'i özel entegratörleri tercih ediyor.
Bu süreçte karar alırken tüm sonuçları hesaplayarak hareket etmek gerekiyor. Mükelleflerin kullandığı e-Dönüşüm ürünlerinin yasal olarak 10 yıl saklanması gerekiyor.
Ayrıca veri güvenliği de çok önemli bir konu olduğundan güçlü kurumsal yapısı olan güvenilir hizmetiyle öne çıkan firmalardan destek alınması da mutlaka dikkat edilmesi gereken bir husus olarak öne çıkıyor.
Örneğin e-Fatura için hizmet veren bir firma e-Fatura gönderimi için ayrı, saklama hizmeti için ayrı ücret talep ediyorsa toplam maliyetin ne olduğunu iyice hesaplayıp ona göre tercihte bulunmakta fayda var.
Ucuz görülen bir e-Dönüşüm hizmeti bu tip farklı ücretlendirmelerle çok daha maliyetli bir hale de gelebiliyor.