ARAM EKİN DURAN
eduran@ekonomist.com.tr
Türkiye sonrası yurt dışında hızlı büyüme hedeflediklerini söyleyen Özkan, "Şu an Dubai'de bir ofisimiz var. Bu sene içinde İngiltere, Bahreyn, Katar ve Amerika'da şube açmayı planlıyoruz" diyor.
Mikrobiyom bilimi son dönemde yaygınlaşan kişisel sağlık çalışmalarında oldukça önemli bir yer teşkil ediyor. Enbiosis Biyoteknoloji Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Özkan, kişiye özgü beslenme, kişiye özgü probiyotik ve kişiye özgü ilaç konularının geleceğin sağlık teknolojisinin en önemli başlıkları olduğunu ve bu konuda yapılan ArGe çalışmalarının çok önemli olduğunu belirterek: “Projemizi, kişisel beslenme sonrasında, kişisel probiyotik, kişisel tanı ve kişisel tedavi süreçlerine doğru genişletmek istiyoruz” dedi.
Kişiye özel beslenme rehberi fikri nasıl ortaya çıktı?
Bugün mikrobiyom modülasyonu ile yani vücudumuzda bulunan mikroorganizmaları yönetip dağılımını değiştirerek birçok sağlık probleminin önlenmesinin veya tedavisinin mümkün olduğunu biliyoruz. Bizim amacımız da kişisel sağlığı mikrobiyom modülasyonu ile sağlamak. Kişiye özel beslenme, kişiye özel probiyotikler ve biyoterapötikler (Biyoterapötikler hastalıkların tedavisinde ilaç olarak kullanılan mikroorganizmalardır.
Bu organizmalar, doğadan izole edilmiş veya genetiğiyle oynanmış bakteri veya virüsler olabilir.) bu modülasyonu sağlayabilmenin yöntemlerinden en önemli olanları. İş planımıza göre bu saydığımız ürünleri sırasıyla çıkarıyor olacağız.
Beslenmenin insanların yaşamının en önemli parçalarından biri olduğundan ilk önce buraya dokunmak ve bu alanda hizmet etmek istedik ve herkes tarafından kolayca uygulanabilecek, sürdürülebilir ve daha az maliyetli olduğunu düşündüğümüz kişisel beslenme rehberini ilk ürün olarak çıkarma kararı aldık.
Enbiosis'te yapay zekayı nasıl kullanıyorsunuz?
Vücudumuzdaki trilyonlarca mikroorganizmanın genom, genom ürünleri ve çevre etkilerinin tamamına mikrobiyom diyoruz. Biz ilk ürünümüzü otuz bin insanın mikrobiyom analiz verilerini ve bu insanların her birinden yaklaşık dört yüze yakın bakteri sağlık ilişkisi verisini kullanarak yaptık.
Aynı zamanda kişiselleştirilmiş beslenme rehberini oluşturmak için oluşturduğumuz besin skorlarında 267 besin kompedanı üzerinde besin-bakteri ilişkisinin sağlık üzerinde etkilerini incelerek 2000 makaleyi taradık ve 240 besini besin skorlarımıza kattık. Bu kadar büyük datayı işleyebilmek ve bu veriler arasında ilişki kurabilmek için yapay zeka algoritmalarından faydalandık. Bunu yapabilen Türkiye’de ilk, dünyada ise birkaç şirketten biriyiz.
Yurtiçinde satışlarınız salgın döneminde nasıl bir seyir izliyor?
Dünya’nın saygın dergilerinden Nature Aralık 2019 sayısında gelecek 10 yılın şeklini değiştirecek on teknoloji arasında mikrobiyom ve yapay zekayı da gösterdi. Enbiosis bu iki alanı da kapsayan faaliyetler yürüten ender şirketlerden biri. Ancak mikrobiyom kavramı Dünya’da olduğu gibi Türkiye’de de çok yeni.
Biz sağlığımızın geleceğine şekil verecek bu bilimin Türkiye’deki öncülüğünü yapmaya, farkındalığı arttırmaya çalışıyoruz. İlk ürünümüz olan mikrobiyoma dayalı kişiselleştirilmiş beslenme rehberi de oldukça yeni. Birkaç ay önce satışlara başladık. Mikrobiyom dengesi bağışıklık sistemi ile doğrudan ilişkili. Salgın döneminde bilinirliğimiz bu vesileyle arttı ve satışlarımıza da olumlu etkisi oldu.
Yurtdışına satış yapıyor musunuz? Hangi pazarlar hedefinizde?
Dijital alt yapımız sayesinde işimiz yurt dışında klonlanmaya müsait. Bu sayede Türkiye sonrası yurt dışında hızlı büyüme hedefliyoruz. Özellikle beslenme kaynaklı obezite ve obezite ile ilişkili kronik hastalıkların yaygın olduğu bölgeler önceliğimiz. Şu an Dubai’de bir ofisimiz var. Bu sene içinde İngiltere, Bahreyn, Katar ve Amerika’da şube açmayı planlıyoruz. Amerika’da benzer faaliyet gösteren rakiplerimiz hızlı büyüyor.
Amerika pazarı bizim için oldukça önemli. New York’ta korona virüsten kaynaklı ölümlerin bu denli fazla olmasının altında yatan sebeplerden birinin obeziteye bağlı kronik rahatsızlıklar olduğuna dair yayınlar var. Eylül’den itibaren bu ülkelerde satışa başlamış olacağız. Sonraki yıllarda ise faaliyetlerimizi Dünya’nın birçok ülkesine yaymak istiyoruz.
Mikrobiyom alanında farklı ürün ve hizmetler planlıyor musunuz?
Bu sene Ağustos ayında kişiye özel probiyotik önerisinde bulunacağımız ek bir ürün çıkaracağız. Böylece kişi kendi vücuduna en uygun probiyotiği seçebilecek. Ayrıca “ENIBOSIS Daily” ile catering şirketlerine kişinin mikrobiyomuna özel yemek sunabilecekleri modül sunacağız. Gelecekte kronik hastalıklar ve kansere yönelik erken tanı kitleri de bizim en önem verdiğimiz ürünlerimizden biri olacak.
2021 yılında hamilelerde erken doğum riskini ve hamilelik dönemi risklerini tahmin eden tanı kiti çıkaracağız. Şu an tükürükten akciğer kanserinin tanısına yönelik patent başvurumuz var. AR- GE çalışmalarımız sayesinde benzer birçok tanı kiti çıkartacağız. Son olarak da kişisel tedavinin en önemli parçası olan kişisel ilaç üretimi hedeflerimiz arasında.
"DÜNYADA SAYILI ŞİRKETLERDEN BİRİYİZ"
“Laboratuvar çalışmalarımızın, yanı sıra her gün bir önceki güne göre daha fazla öğrenen yapay zeka algoritmamız sayesinde birçok yeni ürün çıkartabileceğiz. Kurmuş olduğumuz sistem ve alt yapımız ile alanında Türkiye'nin ilk ve tek şirketiyiz.
Dünyada ise benzer modelde iş yapan sayılı şirketlerden biriyiz. Bir Türk biyoteknoloji şirketi olarak insanlığa fayda sağlayan, değer üreten, kişiselleştirilmiş sağlık teknolojileri ile insan sağlığına yatırım yapan, gelecek şekillenirken sağlığın en önemli unsurlarından biri olacak mikrobiyom alanında dünyanın sayılı ve etkin biyoteknoloji şirketlerinden biri olmayı amaçlıyoruz.” pek çok hastalığa yakalanma riskini azaltıyor.”
"SALGIN, BAĞIŞIKLIĞIN ÖNEMİNİ GÖSTERDİ"
“Salgın bağışıklık sisteminin öneminin daha iyi anlaşılmasına vesile oldu. Gerek salgın döneminde gerek salgın sonrası insanlar en büyük yatırımı sağlıklarına yapacak diyebiliriz. Mikrobiyom dengesinin bağışıklık sistemi için önemini özellikle son iki yılda ses getiren çalışmalardan da görebiliyoruz. Bu yüzden bağışıklık sistemi ve insan sağlığı üzerine çalışan biyoteknoloji şirketleri için gelecek parlak görünüyor.
Öncelikle yatırımcıların gözdesi şu an biyoteknoloji şirketleri. Bu dönem borsalarda hisse değeri artan şirketler de keza sağlık teknolojileri alanında faaliyet gösteren şirketler. Dünya'nın en büyük şirketleri önceden enerji şirketleriydi; son yıllarda ise teknoloji şirketleri ön plana çıktı. Gelecek on yılda en büyük şirketlerin biyoteknoloji firmaları olacağı öngörülüyor.”