FATOŞ BOZKUŞ
fbozkus@ekonomist.com.tr
Son günlerde en çok duyduğumuz unvanlardan biri kayyım... Daha doğrusu hukuki açıdan yanlış bir kullanımla bu unvan daha çok “kayyum” olarak ifade ediliyor. Hukuken belli bir malın yönetilmesi veya belli bir işin yapılması için görevlendirilen kimse anlamına gelen kayyım iflas ertelemeleriyle gündemimize girdi. Beğendik’ten Sabri Özel’e kadar kendi alanında önemli şirketlere atanan kayyımları FETÖ operasyonlarıyla daha da sık duymaya başladık.
Kayyım nedir, kayyımlar kimlerden oluşur gibi soruların yanında, özellikle son dönemde atanan kayyımların bünyesinde onlarca şirket ve binlerce çalışan bulunan büyük holdingleri yönetmeye yeterli olup olmadıkları tartışılıyor. Bir başka konuşulan konu ise hazırlık aşamasında olduğu söylenen ve kayyımların kaldırılıp FETÖ ile ilişkisi belirlenen şirketlere devletin direkt el koymasını içeren kanun hükmünde kararname.
Bu şirketlerin devletin ilgili kuruluşlarınca yönetileceği ve uygun görülenlerin özelleştirme yoluyla satılmasının önünün açılması için hazırlıkların sürdüğü konuşuluyor. Peki uzmanlar bu konularda ne düşünüyor?
İKİSİ FARKLI MI?
Öncelikle uzmanlar FETÖ operasyonu sonucunda atanan kayyımlarla diğerleri arasında fark olduğunu söylüyor. Yeni Ticaret Kanunu tasarısının bilim mimarı olarak bilinen Prof. Dr. Ünal Tekinalp, iflas ertelemesi dolayısıyla yapılan kayyım atamasıyla FETÖ operasyonu tedbirleri bağlamındaki kayyım ataması işleminin aynı nitelikte olmadığını söylüyor. Tekinalp, “Ortak payda ‘kayyım’ olmakla birlikte kayyımların atanma amacı tamamen farklı” diyor.
Ünal Tekinalp, iflas ertelemesi dolayısıyla atanan kayyımların yapacakları işlemlerin çoğunluğunun şirketin yönetimiyle ve özellikle finansal durumun düzeltilmesiyle ilgili olduğunu anlatıyor. Tekinalp, konuşmasını şöyle sürdürüyor: “FETÖ operasyonu ile ilgili olarak atanan kayyımlar bir şirkete onu yönetmeye gelmiyorlar.
Geldikleri şirket finansal sorunlar yaşamıyor. Sorun şirketin siyasal bir olayın, bir hareketin aktörü olması. Bu hallerde kayyımların birinci görevi delillerin kaçırılmasına, karartılma-sına, delil yaratılmasına engel olmak; amaca uygun inceleme yapılmasının zeminini hazırlamak. Bu kayyımların bir diğer görevi de şirketin ilişkilerini, kaynak aktarımının muhataplarını belirlemek. Söz konusu şirketlerin ve grupların kayyımlar sürecinde ‘sevk ve idare’ edildiklerini düşünemiyorum.”
SEKTÖR BİLGİSİ ÖNEMLİ
Her ne kadar Ünal Tekinalp böyle düşünse de, kayyım, mevcut yönetim organı muhafaza edilerek onun kararlarını onaylayan bir makam oluşturmak suretiyle atanabileceği gibi, her somut olayın özelliğine göre mahkemenin takdirine bağlı olarak, yönetim organının yetkileriyle birlikte ortaklık payları veya menkul kıymetler idare yetkilerinin tümünün kendisine verilmesi suretiyle de atanabiliyor. Bu noktada kayyımın şirketin işlerini sekteye uğratmayacak ve tüm paydaşların menfaatlerini mümkün olan en üst seviyede koruyacak özelliklere sahip olması önem taşıyor.
EY Vergi ve Hukuk ortaklarından Mehmet Küçükkaya, kayyım olarak atanacak kişinin ilgili şirketin faaliyet gösterdiği sektörde uzmanlık ve bilgi sahibi olmasının, süreçten istenen faydanın sağlanması anlamında önemli olacağı görüşünde.
Küçükkaya, “Genel işletme bilgisi de kuşkusuz fayda sağlayacak olmakla birlikte, belki bununla beraber sektör spesifik üretim, finans, pazarlama gibi alanlarda tecrübe sahibi kişilerin kayyım olarak atanması sağlanacak faydayı maksimize edecektir” diye konuşuyor. Mehmet Küçükkaya, geçici bir tedbir olarak öngörülen kayyım atama sürecinin sonunda şirket yönetimlerinin geri verilmesinde veya ortaklık haklarına da el konulduğu durumda olası özelleştirme süreçlerinde, kayyım faaliyetlerinin yaratabileceği etkinin dikkate alınması gerektiğinin de üzerinde duruyor.
LİSTE DIŞINA ÇIKILABİLİR
Kayyım olarak atanacak kişinin sahip olması gereken niteliklere yönelik olarak kanunlarda açık bir düzenleme yok. Buradan hareketle akla şu soru geliyor: Özel sektör yöneticilerinin kayyım olarak atanmasının önünde engel mi var? Prof. Dr. Hakan Üzeltürk, bu soruyu şöyle yanıtlıyor: “Mahkemeler kendi kullandıkları listeler içinden seçim yapabilecekleri gibi bu listeler dışına çıkarak da karar verebilirler.
Bu konuda bir sınırlama olmamasına rağmen liste dışından veya hakimin kendi takdirine göre atanacak kayyımlar bakımından spekülasyon olabileceği endişesiyle bu yol çok fazla tercih edilmiyor.”