Uluslararası alanda tanınmayan Transdinyester'de doğal gaz krizi patladı... Rus yanlısı ayrılıkçı bölge adına açıklama yapan Vadim Krasnoselskiy, bölgeye sevkiyatı duran Rus gazına ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Bölgedeki bazı evlerde sıcaklığın 10 dereceye kadar düştüğüne dikkati çeken Krasnoselskiy, durumun son derece kötü olduğunu ifade etti.
Vatandaşları "kurtarmak" için yoğun çalışma yürüttüklerini anlatan Krasnoselskiy, "Birkaç gün içinde, kelimenin tam anlamıyla boruda geriye kalan doğal gazımız tükenecek ve onsuz durum çok zor olacak." dedi. Krasnoselskiy, Moldova yönetiminin siyasi gerekçelerle bölgeye gaz sevkiyatını engellediğini savundu. Rus enerji şirketi Gazprom, 1 Ocak'ta borcunu ödemediği için Moldova'ya doğal gaz sevkiyatını durdurmuştu. Peki, sorunun nedeni ne? İşte yaşanan süreç:
1
SORUNUN TEMELİ: RUSYA, UKRAYNA, MOLDOVA ARASINDA..
Ukrayna'nın Avrupa'ya Rus doğal gazının sevkiyatına dair anlaşmayı uzatmaması kararının ardından Rusya ile Moldova arasında başlayan doğal gaz krizi, Transdinyester bölgesi üzerinde ciddi etkilere neden oldu. Rus enerji şirketi Gazprom, 1 Ocak'ta Ukrayna'nın anlaşmayı uzatmayı reddetmesi nedeniyle Avrupa'ya ve borcunu ödemediği için Moldova'ya doğal gaz sevkiyatını durdurdu.
2
UKRAYNA ÜZERİNDEN GİDİYORDU
Gazprom ve Moldova enerji şirketi Moldovagaz arasındaki anlaşma gereği ise Moldova sınırları içinde bulunan ve tek taraflı bağımsızlığını ilan eden "Transdinyester" bölgesine gaz, Ukrayna üzerinden sevk ediliyordu.
3
MOLDOVA VE RUSYA BİRBİRİNİ SUÇLADI
Rusya'ya borcunu kabul etmeyen ve 2022'den bu yana doğal gazı borsadan satın alan Moldova, Rusya'yı Transdinyester'deki gaz krizini kışkırtmakla suçlarken Moskova, Kiev ile Kişinev'in kararları yüzünden Transdinyester'in doğal gazdan mahrum kaldığını savundu.
4
Borç hakkında
Moldova enerji şirketi Moldovagaz Başkanı Vadim Çeban, daha once AA'ya yaptığı açıklamada Gazprom'un Moldova'ya borcunu ödemediği için doğal gaz sevkiyatını 1 Ocak'ta durdurduğuna söyledi. Çeban, söz konusu borcun 1990'lar, 2000'ler, 2010 ve 2013 dönemlerini kapsadığını, 2016 yılından bu yana Gazprom'a herhangi bir borcun olmadığını savundu. Çeban, Gazprom'un 2021'den bu yana borç sorununa çözüm bulunmasını talep ettiğini ancak 2021'den sonra gaz hacminde herhangi bir kısıtlama olmadığını söyleyerek "Bu borç uzun zamandır var ancak Gazprom, bu borcu yasal yollarla mahkeme üzerinden tahsil etmek için hiçbir zaman adım atmadı. Bu borç yasal çerçevede tahsil edilebilirdi. Dolayısıyla borç nedeniyle Transdinyester bölgesine doğal gaz sevkiyatının durdurulmasının doğru olmadığı kanaatindeyim." ifadelerini kullandı.
5
"Gaz krizinin altında jeopolitik sebepler yatıyor"
Moldova'daki "Laf" haber portalı Müdürü ve gazeteci Vitaliy Gaydarji ise daha once yaptığı açıklamada Rusya'nın Moldova'ya doğal gazı ekonomik ve siyasi gerekçelerle durdurduğu görüşünü paylaşmıştı. Ülkesinin son dönemde Avrupa Birliği (AB) ile yakınlaştığına işaret eden Gaydarji, "Bu bağlamda gazın durdurulması, Rusya için Kişinev'e baskı kurma yöntemi. Resmi açıklamaya göre, gazın durdurulmasının sebebi, Moldovagaz şirketinin borcu. Ancak bunun altında jeopolitik sebepler yatıyor. Rusya, enerji kaynaklarını eski Sovyet ülkeleri üzerinde bir etki aracı olarak kullanıyor." değerlendirmesinde bulundu.
6
Rusya tarafı
Moldova'daki ekonomi uzmanı Dumitru Barbalat ise "Noi" haber ajansında yayımlanan makalesinde, mevcut durumdan Kişinev'in sorumlu olduğunu belirtmişti. Kişinev'in Rusya'ya borcunu ödeme prosedürüne uymadığına dikkati çeken Barbalat, "Moldova tarafı, anlaşmada öngörüldüğü gibi Rusya hükümetiyle müzakereleri başlatmadı. Doğal olarak doğal gaz sorunun çözümüne ilişkin anlaşma imzalanmadı. Dolayısıyla enerji krizinin nedenleri, hükümetin profesyonel olmaması. Yönetimdeki şahıslar, aldıkları kararların sonuçlarını anlayamıyor." ifadelerini kullanmıştı. Barbalat, Moldova tarafının, Gazprom karşısında biriktirdiği borcu ödemesi gerektiğini vurgulamıştı.
7
TRANSDINYESTER HAKKINDA
Moldova’da ayrılıkçı Rus yanlısı bir bölge olan Transdinyester, Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından 1990′ların başında tek taraflı bağımsızlık ilan etti, ancak uluslararası alanda hâlâ Moldova’nın bir parçası olarak tanınıyor.
8