Avrupa'da derinliği en fazla olan Hollanda merkezli sanal doğalgaz ticaret noktası TTF'de işlem gören vadeli doğalgaz kontratlarında bin metreküp doğalgazın fiyatı 1050 doları (megavatsaat başı 85 euro) aşarak rekor seviyeye ulaştı.
Avrupa vadeli doğalgaz piyasasında fiyatların rekor seviyeye çıkmasına, kıtada yer altı doğalgaz depolama tesislerindeki doluluk oranlarının azalması, kış öncesi arzda azalış yaşanabileceği endişeleri ve ilgili piyasalardaki genel yukarı yönlü hareket neden oldu.
Avrupa'da kuraklık nedeniyle hidroelektrik santrallerinde üretimin azalması, rüzgardan elektrik üretiminin gerilemesi ve artan elektrik talebini karşılamak için doğalgaz santrallerinden elektrik üretiminin yükselmesi de gaz tüketimini artırıyor.
Gazprom Başkanı Miller rekor artışı öngörmüştü
Rus enerji şirketi Gazprom'un Başkanı Aleksey Miller, 17 Eylül'de yaptığı açıklamada, Avrupa piyasalarında doğalgaz açığı yaşanacağı öngörüsünde bulunmuştu.
Miller, "Avrupa'daki yer altı depolama tesislerindeki doğalgaz açığı 22,9 milyar metreküp düzeyinde. Bu çok büyük bir miktar. Avrupa ve Asya'daki tüm uzmanlar, Avrupa'daki yer altı gaz depolama tesislerinde yaşanan bu açığın telafi edilemeyeceğini söylüyor. Avrupa sonbahar-kış dönemine yer altı depolama tesislerinde açıkla girecek. Tek soru bu açık ne kadar olacak? Söz konusu durum doğalgaz fiyatlarını da etkiliyor. Avrupa'daki fiyatların olası tüm rekorları kırdığını görüyoruz ve belki de yakın gelecekte tekrar kıracağını düşünüyoruz." ifadelerini kullanmıştı.
Doğalgaz elektrik üretiminde belirleyici role sahip
Doğalgaz fiyatlarındaki artış elektrik fiyatlarını da etkiliyor.
Avrupa'da rekor düzeyde artan elektrik fiyatları nedeniyle tüketicilerin faturaları yükselirken, siyasiler soruna çözüm bulmaya çalışıyor.
Brüksel merkezli medya kuruluşu Politico'nun çalışmasına göre, İspanya ve Portekiz'de toptan elektrik fiyatları ortalama 175 avro/megavatsaat seviyesine çıktı. Böylece, söz konusu fiyatlar 6 ay öncesinin 3 katı yükselmiş oldu. İngiltere'de de elektrik fiyatları megavatsaat başına 183 avroyu aşarak Avrupa'nın en yüksek seviyeli fiyatı konumuna geldi.
Ekonomik toparlanma talebi artırdı
Kovid-19 salgını döneminde ekonomik toparlanmanın başlaması, küresel doğalgaz talebini artırdı ve doğalgaz arzının sabit kalmasıyla birlikte fiyatlar hızla yükseldi.
Rusya'nın, Ukrayna üzerinden Avrupa'ya doğalgaz sevkiyatını kısması, kıtadaki doğalgaz arzını daha da azaltarak, Avrupa'nın özellikle kış aylarında kullanılmak üzere ayırdığı doğalgaz rezervlerinin normal seviyelerin çok altına inmesine neden oldu.
Avrupa ülkelerinin, hızlı biçimde sıvılaştırılmış doğalgaz ithalatını boru hatlarıyla tedarike alternatif olarak artırması da mevcut kapasite sınırları nedeniyle kolay olmuyor.
Geçen yıl AB elektrik üretiminin yüzde 40'ına yakınını sağlayan yenilenebilir kaynaklar ise talebi her dönem yeterli miktarda karşılayamıyor. Son dönemde yenilenebilir kaynaklardan sağlanan elektrik miktarının da gerilemesi kıtadaki enerji krizini körüklüyor. Bununla birlikte pek çok Avrupa ülkesinde nükleer santrallerin kapatılmış olması durumu daha da zorlaştırıyor.
Ayrıca, AB içinde elektrik fiyatlarının artışında Avrupa'daki Emisyon Ticaret Sistemi de önemli bir rol oynuyor. Bu sistem, sera gazı emisyonlarının fiyatını belirliyor ve son dönemde fiyatlar, ton başına yaklaşık 5 avrodan 60 avroya kadar tırmanmış durumda bulunuyor.
Kışın yaklaşmasıyla Avrupa ülkelerinin doğalgaz talebinin daha da artacağı öngörülüyor, ancak elektrik fiyatlarının kısa vadede hızlı bir düşüş göstermesi beklenmiyor.