1- EKONOMİYİ EN ÇOK GÜNEYDOĞU ETKİLEYECEK
2016’da ekonomiyi etkilemesi muhtemel birçok konu var. ABD’nin merkez bankası olan FED’in nihayet faiz artırımına başlaması,Güneydoğu’da terörün yeniden hortlaması ve Rusya ile yaşanmakta olan siyasi kriz bunlar arasında gösterilebilir. Türkiye’nin dev şirketlerinin CEO’larıyla gerçekleştirdiğimiz ankette ilk soru olarak 2016’da ekonomiyi en çok nelerin etkilemesini beklediklerini sorduk. Aldığımız yanıtlar CEO’ları en çok Güneydoğu’daki terörün endişelendirdiğini gösteriyor. CEO’ların birden fazla şıkkı işaretleyebildikleri bu sorunun yanıtlarında yüzde 22,4 ile “Güneydoğu’daki terör ortamı” ilk sırada yer alıyor. Bu soruya verilen yanıtlara göre, FED’in faiz artırımına devam etmesi, Türkiye-Rusya krizinin derinleşmesi, döviz kurlarının yeniden yükselmesi ve Ortadoğu’daki çatışmaların sürmesi de 2016’da ekonomiyi etkileyecek önemli faktörler arasında bulunuyor.
2- GÜNDEMDE İLK SIRADA TERÖR YER ALACAK
2016 yılında ekonomiyi en çok Güneydoğu’daki terör ortamının etkileyeceğini düşünen CEO’lar, buna uygun olarak, gelecek yıl Türkiye’nin gündemini de en çok bu konununmeşgul edeceği görüşünde. Bu konuya ilişkin sorumuza verilen yanıtların yüzde 43,1’lik ağırlıklı bölümü, “terör ve güvenlik” şıkkını işaret ediyor. CEO’lara göre yeni anayasa ve başkanlık sistemi tartışmaları da 2016’da gündemde önemli bir yer işgal edecek. Verilen yanıtlar içinde bu şıkkın oranı da yüzde 32,5 gibi yüksek bir seviyeyi buluyor. Komşularla ilişkiler, Türkiye-Rusya krizi, AB ile ilişkiler ve Suriyeli mülteciler meselesi de gelecek yılın gündeminde yer alacak konular arasında gösteriliyor.
3- EKONOMİ YÜZDE 3-4 ARASINDA BÜYÜYECEK
Son yıllarda artık klasik hale gelen bir şekilde, hükümet 2016’da yine yüzde 4 büyüme hedefliyor. Fakat ekonomik kamuoyundaki beklentiler de yine bu hedefin altında bir büyümeye işaret ediyor. CEO’ların ağırlıklı bölümü 2015 yılında yüzde 3-4 arasında büyüme bekliyor. Bu konudaki sorumuza yanıt olarak bu aralığı işaretleyenlerin oranının yüzde 44,4’ü bulduğu görülüyor. Geri kalanların büyük kısmı biraz daha kötümser. CEO’ların yüzde 29,6’sı 2016’da yüzde 2-3 arasında büyüme olacağını tahmin ediyor. İyimser olanlar oldukça azınlıkta bulunuyor. 2016’da yüzde 4-5 arasında büyüme bekleyenlerin oranı yüzde 11,7’de kalıyor. Yüzde 5’in üzerinde büyüme bekleyenlerin oranının ise sadece yüzde 6,2 olduğu görülüyor.
4- ENFLASYON YÜZDE 7-8 ARASINDA OLACAK
Enflasyonda yüzde 5’lik hedefe bir türlü ulaşamıyoruz. Üstelik son yıllarda enflasyon yüzde 5’lik hedefin etrafındaki 2’şer puanlık belirsizlik aralığının da dışına taşıyor. Döviz kurlarındaki yükseliş nedeniyle 2015 yılında da aynı şey oldu. Kasımayı sonunda yüzde 8,1 olan enflasyon muhtemelen 2015’i yüzde 8,5 dolayında kapatacak. Merkez Bankası, 2016’da enflasyonun yüzde 6,5 olacağını tahmin ediyor. Ekonomik kamuoyundaki beklentiler ise yüzde 7,6 dolayında bulunuyor. CEO’lar da Merkez Bankası’nın tahminini pek inandırıcı bulmuyor. 2016’da enflasyonun yüzde 6-7 arasında olacağını tahmin edenlerin oranı yüzde 13’te kalıyor. Anketimize yanıt veren CEO’ların yüzde 35,8’i, 2016’da enflasyonun yüzde 7-8 arasında gerçekleşmesini bekliyor. CEO’ların yüzde 25,9’u daha da kötümser ve 2016’da enflasyonun yüzde 8-9 arasında olacağı beklentisine sahip. CEO’ların yüzde 14,2’si yüzde 9-10 arasında enflasyon beklerken, yüzde 6,8’i ise 2016’da enflasyonun çift haneyi bulacağını tahmin ediyor.
5- DOLAR KURU 3 TL’Yİ AŞACAK
2015 yılında döviz piyasası çok dalgalıydı ve kurlar beklentilerin çok üzerine yükseldi. 2015’in başında 2,32 TL civarında olan dolar kuru, yılın son günleri yaklaşırken 3 TL’ye yakındı. Esasında sonbahar aylarında 3 TL’nin üzerine de çıkılmıştı ama daha sonra birmiktar geri dönüş yaşanmıştı. CEO’ların büyük bölümü 2016’da dolar kurunun yeniden 3 TL’nin üzerine çıkacağını tahmin ediyor. Anketimize yanıt veren CEO’ların yüzde 60,2’si, 2016 yılı planlarını 3,00-3,20 TL arasındaki bir dolar kuruna göre yaptıklarını söylüyor. CEO’ların yüzde 19,9’u, 3,20-3,40 TL arasındaki bir dolar kuruna göre plan yaptıklarını ifade ediyor. Yüzde 1,2’si 3,40’ın da üzerinde bir dolar kuruna işaret ediyor.
İş dünyasında bir sonraki yıla ilişkin planlar genelde sonbahar aylarında yapılır. Ancak Rusya ile aramızda başlayan siyasi kriz ve FED’in aralık ayındaki faiz artırımını bizim Merkez Bankası’nın takip etmemesi, 2016’da ekonominin gidişatını değiştirebilir. CEO’lara bu son gelişmelerden sonra 2016 yılı planlarını yenileme ihtiyacı duyup duymadıklarını sorduk. Aldığımız yanıtlar böyle bir olasılığınmevcut olduğuna işaret ediyor. Bu sorumuza “hayır” diyenlerin oranı yüzde 45,6’yı bulsa da, “evet” diyenler ile “beklemedeyiz” diyenlerin toplamı daha fazla. Söz konusu soruya “beklemedeyiz” diyenlerin oranı yüzde 35,4 iken, “evet” diyenlerin oranı yüzde 18,8 düzeyinde bulunuyor.
7- İSTİHDAMDA MEVCUTLAR KORUNACAK
Ekonomideki yavaş büyüme nedeniyle işsizlik oranı 2012’nin ortalarından bu yana yükseliyor. CEO’ların beklentileri de 2016 yılında istihdamaçısından pek olumlu bir tabloya işaret etmiyor. 2016’da istihdamı ne kadar artıracağını sorduğumuz CEO’ların yüzde 43,8’i “mevcudumuzu koruyacağız” yanıtını verdi. CEO’ların yüzde 7,4’ü de 2016’da çalışan sayısını azaltacaklarını söylüyor. 2016’da istihdamı yüzde 5’in üstünde artıracaklarını söyleyenlerin oranı ise yüzde 16,7’de kalıyor.
8- YABANCILARI RUSYA ENDİŞELENDİRİYOR
Türkiye’de artık pek çok şirketin yabancı ortakları var. Acaba bu yabancı ortakları Türkiye’de en çok hangi gelişmeler endişelendiriyor? Bu soruya yanıt bulabilmek için CEO’lara son dönemde yabancı ortaklarından en çok ne duyduklarını sorduk. Bu soruya verilen yanıtlar yabancıların en çok Rusya ile yaşanan siyasi krizden endişelendiklerini gösteriyor. Bu konudaki sorumuza yanıt verenlerin yüzde 38,2’si “Rusya ile gerilimsürermi?” şıkkını işaretledi. Türkiye’de iş yapan yabancıları en çok endişelendiren ikinci konu Güneydoğu’daki çatışma ortamı. CEO’ların yüzde 28,9’u yabancı ortaklarından bu konuya ilişkin sorular duyduklarını söylüyor.
Türkiye’nin kredi notu uzun yıllar sonra 2013 yılında yatırımyapılabilir seviyeye çıkarılmıştı. Ancak bunun sevincini pek fazla yaşayamadık. O zamandan beri bu notun düşeceği yönünde endişeler var. Türkiye’nin kredi notunun tekrar yatırımyapılabilir seviyenin altına düşebileceğine yönelik endişeler 2016’ya da taşınıyor. Ancak bu konudaki görüşünü sorduğumuz CEO’lar, geçen yıl olduğu gibi bu yıl da buna pek ihtimal vermiyor. CEO’ların yüzde 78,4 gibi çok ağırlıklı bir bölümü 2016’da Türkiye’nin kredi notunda bir değişiklik beklemediğini ifade ediyor. Sadece yüzde 17,9’u kredi notunun düşeceğini söylerken, yüzde 3,7’si ise tamtersine kredi notunda artış bekliyor.
10- İHRACATTA UMUTLAR AB’DE
2015’te hem iç talepteki zayıflık hemde ihracattaki düşüş ekonomiyi zorladı. Önemli ihracat pazarlarımızın hepsinde sorunlar vardı. Avrupa’da canlanma yaşanamaması, Rusya’daki resesyon ve yıl sonunda bu ülke ile ortaya çıkan siyasi kriz, güney komşularımızdaki sorunlar ihracatı olumsuz etkiledi. Bu nedenle alternatif pazar arayışları var. Ancak alternatif pazarlara bakılsa da ihracatta en büyük umut yine Avrupa pazarına yönelik olarak besleniyor. Anketimize katılan CEO’ların yüzde 58,5’i 2016’da ihracatta AB’nin öne çıkacağını söylüyor. Yüzde 25,8’i Ortadoğu ve Kuzey Afrika’nın öne çıkacağını ifade ediyor. Yüzde 8,2’si Sahra altı Afrika’nın öne çıkacağını söylerken, diğer bölgeleri işaret edenler çok azınlıkta kalıyor.